Bebeğin ateşi nasıl düşürülür?

Ateş nedir?

Vücut ısımız organ sistemlerinin düzgün çalışabilmesi için belirli sınır dereceler içerisinde olmalıdır.  Vücut ısımızı kontrol eden yer; beyinde hipotalamus olarak adlandırılan bölümdür.  İnsanlarda ortalama vücut ısısı 36,5 derecedir. Vücut ısısının normal sınırların üzerine çıkması ateş olarak tanımlanır. Ateş vücudun, vücuda giren enfeksiyon ajanlarına verdiği biyolojik bir yanıttır. Ateş ile birlikte bağışıklık sistemi, vücuda giren enfeksiyon yapan mikroorganizmalarla  savaşmaya  başlar.  Bu anlamda ateş vücudun savunma mekanizmalarından biridir. Fakat hem ateşin getirdiği huzursuzluk, halsizlik ve bitkinliğin giderilerek çocuğun rahatlatılması hem de ailelerin en korktukları durumlardan biri olan ateşli  havalelerin  önlenmesi  için ateşin belirli bir sınırdan sonra  düşürülmesi gerekmektedir. Günün saatine göre de bu sıcaklık değişir. Bu sıcaklık yükselince bağışıklık sisteminin elemanları aktive olur. Bu noktada bağışıklık sistemi enfeksiyona  neden olan  virüs, bakteri, parazit  veya  mantar  gibi mikroorganizmalarla  savaşmaktadır. Yani ateş vücudun verdiği sağlıklı bir tepkidir. Ateşin vücuda faydalı olduğu bilinmelidir. Ancak 38 derece ve üzerindeki ateşin önemli olduğu da unutulmamalıdır. 

Bebeklerde ateş belirtileri nelerdir? Bebekte ateş nasıl anlaşılır?

Genel anlamda bebekte ateşin belirtileri şöyle sıralanabilmektedir:

• Halsizlik  gelişmesi
• Uyku  düzeninde bozulma
• Beslenmenin azalması
• Oyuna  ilginin  azalması
• Avuç  içi bebek  veya çocuğun  cildine  dokunulduğunda  normalden  daha sıcak  hissedilmesi.

Bebekte ateşin nedenleri nelerdir?

Ateş bir hastalık değildir - bir semptom olarak kabul edilir. Ateş genellikle vücudun bir hastalıkla savaştığı ve bağışıklık sisteminin çalıştığı anlamına gelir. Bebeğinizin ateşi varsa, çoğu durumda muhtemelen soğuk algınlığı veya başka bir viral enfeksiyon kapmış demektir. Bebeklerde daha az görülmekle birlikte, pnömoni, idrar yolu enfeksiyonları, kulak enfeksiyonları veya kan bakteriyel enfeksiyonu veya menenjit gibi daha ciddi bir enfeksiyon ateşe neden olabilir.

Bebeklerde   ateş;  enfeksiyonlar  dışında da olabilir.  Başlıca neden  ise   hafif ve  kısa süreli  ateş  ile seyirli diş çıkarma  dönemleridir. Ayrıca  belli  başlı aşılarda  aşı  sonrası  yine  kısa süreli  ateş olması  normaldir. Çok kalın giyinmek veya sıcak bir günde dışarıda çok fazla zaman geçirerek aşırı ısınmak da  vücut  ısısının  normalden  yüksek  ölçülmesine  neden olacaktır.

Bebekte ateş nasıl ölçülür?

Vücut ısısını ölçerken, teknolojik gelişmelerle birlikte, farklı yöntemlerle çalışan ve farklı yerlerden ölçüm yapan termometreler kullanılabilmektedir.  Ağızdan, alından, kulak yolundan, koltuk altından, makattan ateş ölçülebilir. Bu ölçümler için cıvalı- cam, elektronik, dijital, trans membranik ve termal kamera ile ölçüm yapılabilir. Ölçümlerde tercih edilecek termometrelerin doğru ve hızlı ölçüm yapmaları, çevre ısısı ile etkileşmemeleri, güvenilir olmaları gerekmektedir. Ateş ölçüm türleri şöyle sıralanabilmektedir:

• Ağızdan ateş ölçümü: Ölçüm öncesi cıvalı termometre sallanarak cıva düzeyi 36 °C altına inene kadar sallanmalıdır. Dijital termometrelerde de açma düğmesine bastıktan sonra ölçüme hazır olduğuna dair ekran görüntüsü beklenmelidir. Termometre ağız içi yanağın iç tarafına yerleştirilir.  Cıvalı termometre 3 dakika, dijital termometre ise sinyal sesi duyulana kadar ağız içinde tutulur. Ekrandaki ölçüm değeri okunur. Şuuru kapalı hastalarda ve küçük çocuklarda termometreyi ısırıp kendilerine  zarar verebilecekleri için  olabildiğinde  ağız  içi  ölçüm  tercih edilmemelidir.
• Koltuk altından ateş ölçümü: Koltukaltı kurulandıktan sonra termometre yerleştirilmelidir. Cıvalı termometrelerde, termometre kalım süresi 5 dakika, dijital termometrelerde ise yine sinyal sesi duyulana kadardır.  Kolay ve güvenlidir.
• Kulak yolundan ateş ölçümü: Timpanik zar kulak zarıdır. Vücudun ısı merkezinin kanlanmasını sağlayan damarlar bu bölgeye de yakın olduğu için vücut sıcaklığının ölçümünde ideal bölgedir. Kulak salgısı tıkaç oluşturmuş hastalarda, dış kulak yolu travması olan hastalarda kulaktan ölçüm yapılması önerilmez.
• Rektal ateş ölçümü: Bu bölgeden ısı ölçümü genelde cıvalı cam termometreler ile gerçekleşir.  Cıvalı cam termometrelerle 3 dakika ölçüm için beklenir. Termometrenin işlem sırasında kırılabileceği ve rektum yaralanmalarına neden olabileceği göz önünde tutularak yenidoğanlarda ve küçük çocuklarda uygulama pek önerilmez. Ayrıca ishal gelişen hastalarda,  bağışıklık sistemi bozulmuş hastalarda, bu bölge ile ilgili cerrahi işlem geçirmiş hastalarda da bu yöntem ile ölçüm yapılmamalıdır.

        Eğer ağız, kulak yolu veya koltuk altından yapılan ölçümlerde ateş 38 derecenin üstünde ve rektal ölçümde de ateş 38.5 derecenin üzerindeyse çocuğun ateşi var demektir.

 Zaman içerisinde tecrübeli anneler,  termometronin o an için bulunamadığı zamanlarda,  dudaklarını çocuklarının  alınlarına  dayayarak  ateşleri olup olmadığı hakkında ön görüye sahip olabilirler.

Ateş tehlikeli midir?

Eğer bebek 3 aylıktan küçükse ve ateşi varsa bu acil durum anlamına gelebilir. Bebeğin aktif olup olmadığı, nefes almada veya yemek yemede zorlanıp zorlanmadığı, çok huysuz olup olmadığı, vücudunda döküntü olup olmadığı önemli kriterlerdir. Eğer bebek tepkisizse, nefes alırken sorun yaşıyorsa, çok huysuzsa, vücudunda döküntü ya da kızarıklıklar varsa, daha az bez ıslatıyorsa, ağlarken göz yaşı yoksa, nöbet gibi durumlar geçirdiyse ateş acil durum olarak kabul edilir ve bu tehlikeli bir durumdur. Böyle durumlarda mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna ve çocuk doktoruna başvurulmalıdır.

Özellikle bebek ve süt  çocuğu  dönemindeki hastalarda, ateşin  nedenini   belirmek  sadece  ebeveynlerin  anlattığı hastalığa  dair   şikayetleri  dinlemek  ve   bebeği muayene etmekle  mümkün olmayabilir. Bu nedenle doktorlar bazen bebeğin ateşinin nedenini tam olarak belirlemek için özel testler (kan veya idrar testleri ve ek tetkikler) isteyecektir.

Bebeğimin ateşi varsa ne yapmalıyım? 

Bebeğiniz 3 aylıktan küçükse ve ateşi varsa hemen çocuğunuzun doktoruna başvurun. Daha büyük bebekler için şu ipuçlarını deneyin:

• Çocuğunuzu ılık suyla yıkayın. Bebeğinizi yıkamadan önce daima bileğinizdeki suyun sıcaklığını kontrol edin.
• Bebeğinize hafif, bir kat giysi giydirin.
• Ateşle birlikte vücudun su  ihtiyacı  artar. Vücut  su  kaybını  önlemek  için bebeğinize yeterince sıvı verin. Bu sıvılar  suyun yanı sıra  bebeğin yaşına bağlı olarak anne sütü, formül mama, hekim  önerisi  ile alınabilecek elektrolit solüsyonu olabilir. Susuz kalmış bir bebeğin daha az ıslak bezi olabilir, ağlarken gözyaşı olmayabilir veya ağız kuruluğu olabilir.

Çocuklarda   ateş  olduğunda; genelde  içeriği  “parasetamol “ veya  “ibuprofen”   olan  ilaçlar   kullanılmaktadır.  Farklı  ilaç firmalarının  piyasaya  sürdükleri ilaçlarda  bir  ölçek  içinde mevcut olan “paracetamol” veya  “ibuprofen” konsantrasyonları  birbirinden  farklı olabilir. Çocukların  yaşına  veya  ayına  göre  ayrıca  kilosuna  göre  farklı içerikli  ateş düşürücü  ilaçlar farklı dozlarda verilir. Bu nedenle  ateş  görüldüğü  takdirde   kullanılacak ilaç  çeşidi  ve miktarı  hekime  danışılmalıdır.

Bebekte ateş nasıl düşer? Bebeğin ateşi nasıl düşürülür?

Yenidoğan ilk bir ay içerisinde ateş  enfeksiyon  kaynaklı olabileceği gibi  beslenme azlığı ve vücudun sussuz kalması  gibi  başka  bir  nedenle de olabilir. Sebep her ne olursa olsun yenidoğan ateşi ciddidir. Zaman kaybetmeden acilen hekime başvurmak gerekir.  Aynı zamanda 3 aylık dönem ve altı diğer bebeklerde de aynı hassasiyet gösterilmelidir.  Bu yaş gurubunda hayatı tehdit eden enfeksiyonlarda zaman kaybı yaşanmamalı ve hemen hastaneye başvurulmalıdır. 3 aylıktan büyük çocuklarda ateş fiziksel olarak ılık uygulama yapılarak veya çocuk doktorunuzun çocuğunuzun kilosu doğrultusunda vereceği dozlarda,  ilaçlarla sağlanabilir. Ilık uygulama çocuğu zorla duş altına sokmak yerine,  beline kadar ılık su dolu banyo leğenine oturtarak ve eğer ateş  nedeni  ile  çok halsiz  düşmemiş  ise  içine  oyuncaklarını atarak  15-20  dakika  kadar  su  içinde kalmasını  sağlayarak  yapılabilir. Bu sırada maşrapa veya sünger ile suyu omuzlarından tekrar tekrar akıtmak uygundur.  Başından aşağı su dökmeniz durumunda ağlayıp sudan çıkmak isteyebileceği için omuzlardan itibaren  su ile  ılık  uygulama  yeterli  olacaktır.

Ilık uygulama yapıp hekiminiz  ile  irtibat sağlayarak  verdiğiniz  ilaçlardan  sonra  ateş  düşse de düşmese de  en  kısa sürede muayene  için sağlık  kuruluşuna başvurmanız,  ateşin  nedenini  saptayıp esas  hastalık etkenini  tedavi  etmek  için gerekmektedir.