Yükleniyor
Havlıcan otu, yetişme koşulları açısından Türkiye iklimine uygun olmaması sebebiyle ülkemizde az bilinen bitkiler arasındadır. Bitki için galanga, havlucan gibi isimler de kullanılır. Anavatanının Güney Çin ve Hindistan olduğu söylenir. Yüzelli kadar çeşidi olan havlıcan otu aynı zamanda zencefil ve zerdeçal ailelerinin bir üyesidir. Şifalı olarak bilinen, birçok faydası olan havlıcan kökü ve saplarını baharat, çay, uçucu yağ gibi farklı şekillerde tüketebilirsiniz.
Zencefilgiller grubunda yer alan havlıcan otu, salkımlar şeklinde beyaz ya da pembe çiçekleri bulunan, yaprakları ise ince ve uzun olan otsu bir bitkidir. Hoş kokuya sahip olan bu bitkinin yüksekliği zaman zaman üç metreyi bulabilir. Havlıcan kökü toprağın altında yer alır ve bitkinin toprak üstünde bulunan yaprak, sap ve çiçek kısımlarının bağlı olduğu bölümdür. Bitkinin görünümü zencefil ve zerdeçalı andırmakla birlikte tadı onlardan farklıdır.
Havlıcanın insan sağlığını destekleyen şifalı yönleri ve yöresel yemekleri lezzetlendirici özellikleri için en fazla faydalanılan kısmı kökleridir. Havlıcan otu aşağıdaki formlarda yiyeceklere ilave edilerek ya da içecek şeklinde hazırlanarak farklı amaçlarda tüketilebilir:
Havlıcan çayı toprak altında yetişen köklerinin demlenmesi ile elde edilir. Kökler ince dilimlenerek kaynar suya atılır ve demleme yöntemi ile çay elde edilir. Havlıcan tozu ve baharatı, bitkinin kökleri ve kök sapları kurutularak yapılır. Köklerinin yanı sıra acımsı bir tadı olan ve köke bağlı olarak bulunan sap kısımları da toz haline getirilerek baharat elde edilir. Baskın tada sahip baharatları sevenler için iyi bir baharat seçeneği olarak havlıcan otu yemeklerde ve salatalarda kullanılabilir. Havlıcan yağı kök ve kök saplarından su ile damıtılarak elde edilen bir yağdır; uçucu ve hoş kokuludur.
Öğütülmüş havlıcan tozunun en sık ve pratik kullanılma şekli 1 bardak suyun içerisine bir kahve kaşığı koyup 10-15 dakika beklenmesi ve isteğe bağlı olarak şeker ya da bal ilave edilerek tüketilmesi şeklindedir. Havlıcanın hafif keskin tadını dengelemek isteyenler karışıma şeker, bal gibi diledikleri tat verici gıdalar ilave edebilir. Havlıcan tozu süt ile karıştırılarak da tüketilebilir. Bu durumda bal ilave etmek güzel bir lezzet oluşturur. Keçiboynuzu pekmezi ile toz havlıcanı karıştırıp macun şeklinde tüketenlerin de bu karışım büyük beğenisini kazanmaktadır.
Havlıcan bitkisi değişik bölümlerinde ayrı tatlar ve farklı kullanım şekilleri içerir. Çiçek kısımları güzel bir koku ve görünüm sunarken, toprak altında bulunan kök kısımları yaygın olarak Uzak Doğu yemeklerinde ve yöresel et yemeklerinde kullanılır. Havlıcan otunun şifalı yönlerini keşfeden birçok bölgede yaprak saplarından ve köklerinden toz elde edilerek baharat olarak yemeklerde ve toz karışım olarak içeceklerde kullanılır. Ayrıca kökleri çay gibi demlenerek şifalı bir bitkisel çay formunda, kök saplarından elde edilen uçucu yağlar ise aromaterapi ve kozmetik uygulamalarında kullanılır.
Havlıcan otu güçlü bir antioksidan olma özelliği ile bağışıklık sitemini güçlendirir. Gaz giderici, idrar sökücü, ödem gideren özellikleri ile sindirim sisteminin rahatlamasına yardımcı olur. Havlıcan ve cinsellik üzerine yapılan araştırmalar havlıcanın erkeklerde sperm sayısını ve hareketliliğini arttırdığını göstermiştir. Ayrıca sperm kalitesini de arttırmaya yardımcı olan havlıcan otu dolayısıyla doğurganlık özelliğini de artırır.
Havlıcan otu, düşük kan şekerinin dengelenmesine, kötü kolesterolün düşürülmesine ve hafızanın güçlenmesine iyi geldiği bilinen ve bir antioksidan türü olan polifenol açısından zengindir. Uzman kontrolünde ve yeterli miktarlarda kullanılması bu tür rahatsızlık yaşayanlar için destek olabilir.
Havlıcan otu sahip olduğu farklı bölümlerinde farklı tatlar içerdiği gibi farklı faydalar da içerir. Tüm bitkilerde olduğu gibi bu bitkinin tüketiminde de farklı bünyeler için etkilerinin uzmanlar tarafından teyit edilmesi ve doğru miktarlarda kullanılması önemlidir. Havlıcan bitkisinin bazı faydaları ve özellikleri şu şekilde sayılabilir:
Her şifalı bitkide olduğu gibi havlıcan bitkisinin de fazla tüketilmesi bazı zararlı etkilere sebep olabilir. Havlıcan faydası olduğu kadar bilinçsiz kullanıldığında yan etkilere sebep olabilir. İştah acıcı bir özelliği olan havlıcan fazla tüketildiğinde kilo aldırıcı etki gösterebilir. Havlıcan baharatı güçlü bir baharat olduğundan fazla tüketilmesi sindirimi güçleştirebilir. Kronik hastalıkları olanların uzman kontrolünde tüketmesi faydalı olur. Havlıcan yağı aşırı tüketildiğinde alerjik reaksiyon ve mideye rahatsızlık verebilir. Havlıcan zararları için dikkat edilmesi gerekenlerin başında uzman kontrolü ve doğru miktarda kullanım gelir.
Havlıcan otunun güçlü bir antioksidan olması ve bağışıklığı güçlendirmesi sebebiyle özellikle mevsim geçişlerinde azalan vücut direncini ve bağışıklık sistemini desteklemesi için bahar aylarında tüketilmesi insan sağlığına daha çok fayda sağlar. Sabah saatlerinde içilmesi gün boyu şeker düzeyini dengelemeye yardımcı olur. Havlıcan çayı günlük, taze olarak tüketilmeli, bekletilmemelidir.
Havlıcan otu polifenol içerdiği için düşük kan şekerinin desteklenmesine yardımcı olur. Polifenol düşük kan şekerinin ve kötü kolestrolün dengelenmesinde faydası olan bir antioksidan türüdür.
Çok nemli ve tropikal iklimleri seven havlıcan bitkisi genellikle Asya’nın tropik bölgelerinde yetişir. En sık yetiştirildiği yerler Doğu Hindistan, Tayland, Endonezya, Laos olarak sayılabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 29 Nisan 2024
Yayınlanma Tarihi: 9 Mayıs 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
