Kadınlarda kısırlık belirtileri nelerdir?

Kadınlarda kısırlık (infertilite) nedir?

Kısırlık, en az bir yıl ya da kadın 35 yaşın üzerindeyse 6 ay denemeden sonra hamile kalamamak anlamına gelir. Bir kadın düşük yapmaya devam ederse, buna da infertilite denmektedir. Kadın infertilitesi; yaş, fiziksel problemler, hormon problemleri, yaşam tarzı veya çevresel faktörlerden kaynaklanabilir.

Kadınlarda kısırlık belirtileri nelerdir?

Kısırlığın ana belirtisi hamile kalamamaktır. Kişide herhangi bir kısırlık belirtisi olmayabilir ve bu nedenle kısırlık fark edilmeyebilir. Kısırlık belirtileri, kısırlığın kaynaklandığı duruma da bağlı olabilir. Pek çok sağlık durumu kadınların hamile kalmasını zorlaştırabilir. Bazen kadınlarda kısırlığın sebebi bulunamayabilir.

Kadınlarda adet döngüsündeki ve yumurtlamadaki değişiklikler kısırlığa bağlı bir hastalığın belirtisi olabilir.

Kadınlarda kısırlığın belirtileri aşağıdaki gibidir;

• Anormal siklusla: Kanama normalden daha fazla veya daha hafiftir.
• Düzensiz Sikluslar: Adet başlangıları arasındaki süre her ay değişir.
• Adet görmeme
• Ağrılı adet dönemleri: Sırt ağrısı, pelvik ağrı ve kramp olabilir.

Bazen kadın kısırlığı bir hormon sorunuyla ilgilidir. Bu durumda, semptomlar şunları da içerebilir:

• Ciltte sivilce, akne vb artması ve cilt değişiklikleri
• Cinsel dürtü ve arzudaki değişiklikler
• Dudaklarda, memede ve çenede kıllanma
• Saç dökülmesi veya saç seyrelmesi
• Kilo alma

Kısırlığa yol açabilecek diğer rahatsızlık belirtileri şunlardır:

• Emzirme ile ilgili olmayan meme uçlarından süt beyazı akıntı
• Seks sırasında ağrı

Kadınlarda infertilite ile ilgili başka birçok şey olabilir ve sebebe bağlı olarak da semptomlar değişir.

Kadınlarda kısırlık nedenleri nelerdir?

Hamile kalmak için yumurtlama ve döllenme sırasındaki tüm adımların doğru bir şekilde gerçekleşmesi gerekir. Çiftlerde kısırlığa neden olan sorunlar bazen doğuştan bazen de hayatın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkar. Kısırlık nedenleri bir veya her iki partneri de etkileyebilir ve bazen hiçbir sebep bulunamaz.

Kadınlarda kısırlık riskini artıran faktörler nelerdir?

• Ovulasyona yani yumurtlamaya bağlı bozukluklar: Bunlara polikistik over sendromu gibi hormonal bozukluklar dahildir. Anne sütü üretimini uyaran hormon olan çok fazla prolaktine sahip olunan bir durum olan hiperprolaktinemi de yumurtlamayı engelleyebilir.  Tiroid hormonun (hipertiroidizm)  çok fazla ya da çok az (hipotiroidizm) salınımı adet döngüsünü etkileyebilir ve kısırlığa neden olabilir. Altta yatan diğer nedenler arasında çok fazla egzersiz, yeme bozuklukları veya tümörler sayılabilir.
• Rahim veya rahim ağzı anormallikleri: Doğuştan ya da sonradan gelişen rahim şekli ile ilgili anomaliler, rahim iç yapısındaki polipler veya miyomlar fallop tüplerini tıkayarak veya döllenmiş bir yumurtanın rahme yerleşmesini engelleyerek kısırlığa neden olabilir.
• Fallop tüpü hasarı veya tıkanması genellikle fallop tüpünün iltihaplanmasından (salpenjit) kaynaklanır. Bu, genellikle cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon, endometriozis veya yapışıklıkların neden olduğu pelvik inflamatuar hastalıktan kaynaklanabilir.
• Endometriyal dokunun uterus dışında büyümesiyle ortaya çıkan endometriozis; yumurtalıkların, uterusun ve fallop tüplerinin işlevini etkileyebilir
• Primer yumurtalık yetmezliği (erken menopoz), yumurtalıkların çalışmayı bırakması ve menstrüasyonun 40 yaşından önce sona ermesi olarak tanımlanır. Nedeni genellikle bilinmemekle birlikte, bağışıklık sistemi hastalıkları, Turner sendromu gibi bazı genetik durumlar veya taşıyıcılar dahil olmak üzere bazı faktörler erken menopozla ilişkilidir.
• Pelvik yapışıklıklar, pelvik enfeksiyon, apandisit, endometriozis veya abdominal veya pelvik cerrahi sonrası oluşabilen organları bağlayan skar dokusu bantları.
• Kanser ve tedavisi: Özellikle üreme kanserleri genellikle kadın doğurganlığını bozar. Hem radyasyon hem de kemoterapi doğurganlığı etkileyebilir.

Kısırlık yaygın olarak kimlerde görülür?

Üreme çağında olan her 100 çiftten ortalama 15’inde kısırlık görülebilmektedir. Kısırlık tek bir nedene bağlı görülebilir veya birçok nedenden kaynaklanabilir. Üreme sistemindeki herhangi bir rahatsızlıktan dolayı kısırlık gelişebilir.

Erken yumurtalık yetmezliği (POF) nedir?

Erken yumurtalık yetmezliği, yumurtalıkların 40 yaşından önce olması gerektiği gibi çalışmayı bıraktığında ortaya çıkar. Bu olduğunda, yumurtalıklar tipik miktarda östrojen hormonu üretmez veya düzenli olarak yumurta salmaz. Sıklıkla kısırlığa yol açar.

Kadınlarda kısırlık testleri ve kısırlık tanısı

Kadınlarda kısırlığın nedenini bulmak aşağıdaki testler yapılmaktadır;

Kan testleri

Yumurtlamanın yapılıp yapılmadığını, over rezervinin yeterli olup olmadığını değerlendirmede  yardımcı olacak hormon değerleri kanda bakılır.

Ultrason taraması

Yumurtalıkları, rahmi (uterus) ve fallop tüplerini kontrol etmek için kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tafından  uygulanacak ultrason taraması  çoğu zaman sebebi bulmak için en önemli basamaktır. Transvajinal ultrason taraması sırasında vajinaya bir ultrason probu yerleştirilir. Tarama, rahmin ve yumurtalıkların sağlığını ve fallop tüplerindeki tıkanıklıkları kontrol etmek için kullanılabilir.

Sonohisterografi (Sulu Ultrasonografi) 

Normal ultrason ile izlenemeyebilen bir takım rahim içi problemleri, adet bitiminde rahim içine çok az miktarda serum vererek yapılan sulu ultrasonografi ile tanınabilmektedir. Polip, miyom, yapışıklık gibi problemler tanı konulup uygun cerrahi yöntemle tedavi edilebilmektedirler.

Histeresalfingografi

Özel bir boya enjekte edildikten sonra rahmin ve fallop tüplerin röntgeni çekilir.

Tüpler boyunca ve rahme giden yumurtaları durdurabilecek fallop tüplerindeki tıkanıklıkları bulmak için kullanılabilir. Test olası bir tıkanıklık gösteriyorsa, laparoskopi gibi daha ileri kontroller söz konusu olmaktadır.

Laparoskopi

Laparoskopi (kapalı ameliyat); alt karından küçük bir kesiden ucunda küçük bir kamere bulunan ince bir tüp ilk rahim, fallop tüpleri ve yumurtalıklar incelenir.

Tüplerdeki tıkanıklıkları daha net belirleyebilmek için serviksten fallop tüplerine boya enjekte edilebilir.

Laparoskopiye genellikle daha önceden bir rahatsızlık gerçekleşmiş olması durumunda başvurulur. Örneğin, geçmişte bir  pelvik inflamatuar hastalık (PID) geçirildiyse veya taramalarda tüplerin birinde veya her ikisinde olası bir tıkanıklık görüldüyse laporaskopiye başvurulur.

Kadınlarda kısırlık (infertilite) tedavisi nasıl yapılır?

Bazı kadınların doğurganlığı iyileştirmek için yalnızca bir veya iki tedaviye ihtiyacı vardır. Ancak bazen hamileliği sağlamak için birkaç farklı tedavi kombinasyonuna başvurmak gerekebilir. Tedavi için başvurulan başlıca yöntemler aşağıdaki gibidir;

Yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar

Yumurtlama bozuklukları nedeniyle kısır olan kadınların temel tedavisidir. Bu ilaçlar yumurtlamayı düzenler veya uyarır.

Aşılama /Intrauterın Inseminasyon (IUI)

Aşılama sırasında , yumurtalık döllenmek üzere bir veya daha fazla yumurta bıraktığında sağlıklı spermler doğrudan rahme yerleştirilir. Kısırlığın nedenlerine bağlı olarak, IUI'nin zamanlaması normal döngüyle veya doğurganlık ilaçlarıyla koordine edilebilir.

Doğurganlığı geri kazanmak için ameliyat yapılabilir

Endometrial polipler, uterin septum, intrauterin skar dokusu ve bazı miyomlar gibi rahim sorunları histeroskopik cerrahi ile tedavi edilebilir. Endometriozis, pelvik yapışıklıklar ve daha büyük fibroidler, laparoskopik cerrahi veya daha büyük bir karın kesisi ile ameliyat gerektirebilir.

Yardımcı Üreme Teknolojisi (Tüp Bebek Tedavisi)

Yardımcı üreme teknolojisi  yumurta ve spermin işlendiği herhangi bir doğurganlık tedavisidir. ART'nin birkaç türü vardır .

Tüp bebek (IVF)

En yaygın yardımcı üreme teknolojisi tekniğidir. IVF, birden fazla olgun yumurtanın uyarılmasını ve alınmasını, laboratuarda özel alanlarda  sperm ile döllenmesini ve döllenmeden birkaç gün sonra embriyoların rahme yerleştirilmesini içerir.

İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI)

Bu teknikte tek bir sağlıklı sperm, doğrudan olgun bir yumurtaya enjekte edilir. ICSI genellikle sperm kalitesi veya miktarı düşük olduğunda veya önceki IVF döngüleri sırasında döllenme girişimleri başarısız olduğunda kullanılır.

Kadınlarda kısırlık hakkında sık sorulan sorular

Kısırlık doğuştan mıdır?

Çiftlerde kısırlığa neden olan sorunlar bazen doğuştan bazen de hayatın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkar. Kısırlık nedenleri bir veya her iki partneri de etkileyebilir. Bazen hiçbir sebep bulunamaz.

Bekar kadınlarda kısırlık nasıl anlaşılır?

Üreme çağındaki kadınlarda adet süreçlerinde yaşanan düzensizlikler aynı zamanda yumurtlama düzensizliklerinin de göstergesi olabilir. Bu da kısırlığın belirtileri yer arasındadır. Bekar kadınlarda kanda yapılan birkaç testle kısırlık anlaşılabilir. Östrojen, LH, FSH, AMH düzeylerine bakılması, ultrason ile yumurtalık ve rahim kontrolü ile kısırlık tanısı konulabilmektedir.

Bir kadının doğurganlığı ne zaman biter?

Kadınların en doğurgan çağı 22 ila 30 yaş arasındadır. 35 yaşından sonra doğurganlıkta biraz düşüş görülürken 40 yaşında doğurganlık iyice azalmaktadır. 45 yaşından sonraki süreçte ise doğurganlık tamamen ortadan kalkabilir.

Düzenli adet gören bir kadın neden hamile kalamaz?

Bazen kadınlar düzenli ve tutarlı bir şekilde yumurtlamayabilir. Bu durumda kısırlık polikistik over sendromu (PCOS), hormonal dengesizlikler veya obezite gibi durumlardan kaynaklanabilir. Yumurtlama aşırı egzersiz, stres veya düşük vücut ağırlığından da etkilenebilmektedir.

Kadın kısırlık testi hangi bölümde yapılır?

Kadın kısırlık testi hastanelerin kadın hastalıkları ve doğum bölümlerinde yapılmaktadır.

Yumurtlama olup olmadığı hangi testle anlaşılır?

LH hormonu vücudun üreme sistemindeki önemli süreçleri tetikleyen bir kimyasaldır. LH yumurtlamayı teşvik eder ve hamileliği desteklemek için gereken hormon üretimine yardımcı olur. Yumurtlama olup olmadığı bu testle anlaşılmaktadır. Yüksek LH seviyeleri yumurtlamanın olmadığı anlamına gelir. Çocuk doğurma çağındaki kişiler için yumurtalıklarında bir sorun olduğu anlaşılır. Daha yaşlı kişilerde menopoz veya premenopozda sürecine girildiğini işaret eder.