Yükleniyor

Polikistik Over Sendromu (PKOS) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Polikistik Over Sendromu (PKOS) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over (PKOS), erkeklik hormonu olarak bilinen androjen seviyelerinin yükselmesi sonucu kadınlarda yumurtlama sorunlarına neden olan hormon ve metabolik dengesizlik kaynaklı rahatsızlıktır. Yumurtalıklarda kistlerin oluşur, adet dönemlerinde düzensizlik, aşırı tüylenme, sivilce ve kilo alımı gibi belirtilerle karakterizedir.

İçindekiler

Polikistik Over Sendromu (PKOS) Nedir?

Polikistik over sendromu (PKOS), genellikle androjen olarak bilinen erkeklik hormonunun salgılanması sonucu yumurtalıklarda kist oluşumu, aşırı tüylenme, adet düzensizliği ve sivilceye neden olan hormon dengesizliğidir. Vücuttaki anormal androjen hormonu seviyeleriyle ilişkili olan polikistik over sendromu genetik olduğu düşünülen bir yumurtlama problemidir.

Polikistik over sendromu belirtileri kist sayısına ve şiddetine bağlı olarak farklılık gösterir. PKOS tedavi edilmediği durumda birçok hastalığın oluşumuna yol açabilir. Bu yüzden kadınların her yıl düzenli olarak jinekolojik muayenelerini yaptırmaları önemlidir.

Tüp bebek merkezlerine başvuran kadınların yaklaşık %20'sinde yumurtlama problemi mevcuttur. PKOS, yumurtlama problemlerine sebep olan en önemli durumdur. Kilosu normalin üzerinde olan, tüylenmede artış ve düzensiz adet gören kadınlar Polikistik over sendromundan şüphelenmeli, bir uzmana başvurup gerekli muayene, tetkikler ve ultrason yapılarak durum açığa kavuşturulmalıdır.

Polikistik Over Sendromu (PKOS) Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromunda adet döneminin gecikmesi veya düzensizleşmesi, aşırı tüylenme, sivilce artışı, saç dökülmesi, kısırlık ve kilo alımı yaygın olarak görülen belirtilerdir.

Polikistik over sendromu belirtileri şöyle sıralanır:

  • Androjen seviyelerinin yükselmesi
  • Adet düzensizliği ya da adet görememe
  • Yumurtlama olmaması nedeniyle hamile kalamama
  • Aşırı tüylenme (hirsutizm)
  • Kiloda artış
  • Olağan dışı kanama
  • Cilt dokusunda değişiklik ve kararma
  • Ciltte sivilcelenme ve yağlanma
  • El üstünde oluşan lekelenmeler
  • Saç dökülmesi
  • Ses kalınlaşması
  • Göğüs ölçüsünde meydana gelen değişiklik
  • Ense, koltuk altı, kasık cildinde hafif kadifemsi bir görünüm
  • Depresyon

Polikistik Over Sendromu (PKOS) Neden Olur?

Polikistik over sendromu, aşırı kilo ve insülin direncinin nedeniyle yumurtalıklarda erkeklik hormonunun (androjenler) çoğalmasına bağlı olarak hormonal bozukluk şeklinde ortaya çıkar. Polikistik over sendromu nedenleri şöyle sıralanır:

Yüksek erkeklik hormonu seviyeleri (Androjen)

Yüksek androjen seviyeleri, yumurtalıkların yumurta salmasını engelleyerek düzensiz adet döngülerine neden olur. Düzensiz yumurtlama, yumurtalıklarınızda küçük, sıvı dolu keselerin gelişmesine sebebiyet verir. Yüksek androjen ayrıca kadınlarda sivilce ve aşırı kıllanma gibi belirtilere neden olur.

İnsülin direnci

İnsülin seviyesindeki artış, yumurtalıkların erkeklik hormonları (androjenler) üretmesine ve salmasına neden olur. Artan erkek hormonları yumurtlamayı baskılar ve PKOS'un diğer semptomlarının oluşmasına zemin hazırlar.

Düşük dereceli inflamasyon

Polikistik over sendromu olan kişiler kronik düşük dereceli inflamasyona sahip olma eğilimindedir. Uzman doktor, vücutta iltihaplanma düzeyini gösterebilen C-reaktif protein (CRP) ve beyaz kan hücrelerinin düzeylerini ölçen kan testleri yapılmasını isteyebilir.

Polikistik Over Sendromu (PKOS) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Polikistik Over Sendoromu (PKOS) tedavisi yaşa ve hastanın istediğine göre değişmektedir. Polikistik over en sık görülen endokrin bozukluklardan biridir. Uygulanacak tedavi ileriki dönemlerde kişinin hamile kalmak isteyip istemediğini göre farklılık gösterir. Polikistik over sendromu olan kişiler, yüksek tansiyon ve diyabet gibi hastalıklar açısında risk altında olabilir.

Hastalarının tedavileri planlanırken fazla kilolarından diyetisyen gözetiminde kurtulmaları sağlanmalıdır. Zira PKOS olan kadınlarda diğerlerine göre daha fazla görülen obezite, semptomları daha kötüleştirerek tedaviye yanıtı zorlaştırır. Kilo kontrolü neticesinde düzenli adet görme oranı yükseltilmelidir.

Tıbbi tedavi ve kilo kaybı sonucunda adette önemli oranda düzelme olabilmekte, yumurtlama probleminin son bulmasıyla bazen gebelik kendiliğinden oluşabilmektedir. Adet düzensizliğinin devam ettiği durumlarda ise yumurtlamayı uyaran ilaçlar ve hormon iğneleri kullanılabilir. Takipler sonucunda gelişen yumurtalardan normal ilişki önerilerek veya aşılama yöntemi ile gebelik oluşturulmaya çalışılır. 3-4 kez yapılan takip ve aşılama neticesinde gebelik halen oluşmamışsa tüp bebek yöntemine geçilmesi önerilir.

Çocuk sahibi olmak istemeyen hastalarda ise amaç hastanın hormonal dengesini düzenlemek ve düzenli adet görmeyi sağlamaktır. Bunun için doğum kontrol hapları veya progesteron içeren hormonal tedaviler uygulanabilir.

Tedavinin başarısında hasta ve yakınlarını doğru bilgilerle yönlendirerek doğru ilaçların kullanımının sağlanması önemli faktörlerdendir.  

Tıbbi duruma göre uygun bir diyet ve egzersiz programı da kişiye önerilir. Bununla birlikte insülin direncini kıran ve erkeklik hormonunun etkisini bloke eden ilaçlar da verilebilmektedir.

Polikistik Over Sendromu Tedavisi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Neler?

Polikistik over sendromu olan kadınlara gebelik sonrası da jinekolojik takipleri bırakmamaları ve yıllık muayenelere devam etmeleri kesinlikle önemlidir. Bu hastalarda ileri yaşlarda şeker hastalığı başta olmak üzere bazı hastalıkların görülmesi söz konusu olabilmektedir. Bunu önlemek için aşırı kilo alımı engellenmeli, düzenli egzersiz önerilmeli ve gerekirse ilaçlarla düzenli adet görmeleri sağlanmalıdır.

Polikistik Over Sendromu (PKOS) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Polikistik Over Sendromu hangi hastalıkları tetikleyebilir?

Üreme çağındaki her 10 kadından birinde görülebilen Polikistik Over Sendromu, ihmal edilmemelidir. Zira PKOS tedavi edilmediği takdirde kalp hastaları, hipertansiyon, rahim kanseri, şeker hastalığı riski artar.

Polikistik Over Sendromuna hangi besinler iyi gelir?

Yumurta, ceviz, tereyağı, deniz ürünleri gibi Omega-3 yağ asitlerinin fazlaca olduğu besinleri tüketmek ya da hekim tavsiyesi ile bunları içeren besin destekleri almak da düzensiz hormon üretiminin normale dönmesine yardımcı olabilmektedir.

Polikistik Over Sendromu yaşayanlar hamile kalabilir mi?

Polikistik Over Sendromu doğurganlık döneminde görülen bir hastalıktır. Bu tür hastalarda yumurtlama gerçekleşmediği veya çok nadir olduğu için adet düzensizliği ve hamile kalmakta güçlük çekme yakınmaları ortaya çıkar. PKOS, hamile kalmakta zorlanmanın en sık nedenidir; ancak PKOS’un kalıcı bir kısırlık nedeni olduğunu söylenemez. Polikistik Over Sendromu olan hastaların bir kısmında gebe kalmakta hiçbir sıkıntı çekmeyen hastalar olabilir. Bu durumdaki hastalığın düzelmesine katkıda olacağı düşünüldüğünden gebelik planının geciktirilmemesi önerilir. Gebelikte başarılı sonuçlar elde etmek için gerektiğinde insülin direncini kıran ilaçlar, yumurta geliştirici ve yumurtlamayı uyaran ilaç tedavileri uygulanır.

Gebelik sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Fazla kilolardan kurtulmak da gebelikte başarılı sonuçlar elde etmek için önemlidir. Gebelik sonrası da Polikistik Over Sendromu olan kadınlara jinekolojik takipleri bırakmamaları ve yıllık muayenelerine devam etmeleri gerekmektedir.

Düzensiz ya da seyrek adet görmenin zararı var mı?

Bu hastalık nedeniyle seyrek adet gören kadınlarda yumurtlama seyrek olduğu için ya da hiç olmadığından vücut uzun süre yüksek östrojen etkisine maruz kalır. Yumurtlama sonrasında salgılanan progesteron, östrojenin etkilerini baskılayacağından rahim kanseri olasılığı ortaya çıkabilmektedir.

Polikistik Over Sendromunun şeker hastalığı ilişkisi nedir?

Aşırı kilo insülin direncine sebep olur. İnsülin direnci arttıkça, şeker kontrolünü sağlamak için insülin de artmış olur. Bu durum insülinin vücutta gereğinden fazla salgılanmasına yol açar. İnsülin direnci, tip 2 diyabet, lipid yüksekliği yüksek tansiyon ve Polikistik Over Sendromuna eşlik eder.

Sonuç olarak PKOS’lu hastalarda tip 2 diyabet (şeker hastalığı) gelişme riski yüksektir. Öte yandan obez olmayan PKOS’lu hastalarda da insülin direnci yüksek bulunmaktadır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.

Güncelleme Tarihi : 4 Aralık 2024

Yayınlanma Tarihi: 9 Ekim 2023

Bu Konuda Uzman Doktorlar

İletişim Formu

Detaylı bilgi için iletişime geçin.

* Bu alan gereklidir.
Sosyal Medya Hesaplarımız
Canlı Destek Kolay Randevu Al