Maya Enfeksiyonu Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Maya Enfeksiyonu Nedir?  

Maya enfeksiyonu kandidal vulvovajinit veya vajinal mantar olarak da bilinen Candida mantarının çoğalmasıyla ortaya çıkan bir sağlık problemidir. Candida, vücutta doğal olarak bulunan bir mantar türü olup kontrolsüz olarak çoğaldığında enfeksiyona sebep olan bir patolojik vakadır. Vajinal florada doğal olarak bulunan bakteri ve mantar hücreleri dengeli bir şekilde bir arada olduklarında zararsızdır. Ancak denge bozulduğunda Candida, kontrolsüz şekilde büyümeye başlar ve maya enfeksiyonunu aktive eder. Vajina bölgesinde bazı belirtilerle kendini gösteren bu rahatsızlık, cinsel yolla bulaşmaz ancak düzenli cinsel ilişki, enfeksiyon riskini artıran bir unsur olabilir.  

Maya Enfeksiyonu Neden Olur?  

Maya enfeksiyonu nedenleri arasında bağışıklık zayıflığı, hormonal değişimler ve antibiyotik kullanımı gibi unsurlar yer alır. Özellikle vücudun mantarlara karşı savunmasız kalması durumunda bağışıklık sistemi zayıflığı dengenin bozulmasına sebep olur. Diğer yandan antibiyotik kullanımı Lactobacillus isimli yararlı bakteri sayısını azaltarak mantar hücrelerinin çoğalmasına zemin hazırlar.  

Gebelik, doğum kontrol hapları kullanımı ve adet döngüsündeki düzensizlikler de hormonal değişimlere neden olan başlıca unsurlardır. Östrojen seviyelerinde dengesizliğe neden olan bu durum, Candida mantarının çoğalmasına sebep olabilir. Ayrıca kontrolsüz şeker tüketimi söz konusu mantar hücrelerinin beslenmesini sebep olur ve çoğalma sürecini kolaylaştırır. Bunun yanı sıra diyabet hastalarında görülen idrarda şeker artışı mayanın büyümesine neden olan önemli bir faktör olarak değerlendirilir.  

Maya Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

Maya enfeksiyonu belirtileri, candida mantarının etkilediği bölgelere göre değişir ve her bölgede farklı semptomlarla kendini gösterebilir. Bu noktada vajinada, ağızda, deride ve bağırsakta meydana gelen semptomlar ayrı şekilde ele alınmalıdır. Mantarın yerleştiği bölgeye bağlı olarak oluşan enfeksiyon belirtileri ve etkileri şu şekildedir: 

Vajinada Maya Enfeksiyonu Belirtileri 

Vajinada maya enfeksiyonu yaygın olarak görülen sağlık problemi olup cinsel ilişki, hamilelik, hijyen yetersizliği ve adet düzensizliği gibi farklı faktörlerin etkisiyle oluşur. Vajinal bölgeye yerleşen mantar hücrelerinin meydana getirdiği yaygın belirtiler şu şekildedir: 

• Vajina çevresinde veya iç kısmında sürekli kaşıntı  
• Genital bölgede kaşıntıya eşlik eden ağrı  
• Yoğun ve kalın dokuya sahip peynir kıvamında vajinal akıntı  
• İdrar yaparken yanma hissi  
• Cinsel ilişki esnasında ağrı 
• Vajinal bölgede kızarıklık ve hassasiyet  
• Genital bölgede döküntü ve şişlik 

Ağızda Maya Enfeksiyonu Belirtileri

Ağızda maya enfeksiyonu, candida albicans adlı patojenin ağız içi mukozasında kontrolsüz şekilde çoğalmasıyla meydana gelir. Tıpta oral kandidiyazis olarak adlandırılan enfeksiyon halk arasında pamukçuk olarak bilinir. Özellikle bebeklerde görülen bu vaka bağışıklık sistemi tam olarak gelişmediği için ortaya çıkar ve beslenme sürecini olumsuz etkileyebilir. Bunun yanı sıra çocuk ve yetişkinlerde görülen oral maya enfeksiyonunun belirtileri şu şekildedir: 

• Yanak içinde ve dil yüzeyinde beyaz tabaka  
• Kötü tat hissi  
• Yutkunma zorluğu  
• Diş etleri, boğaz ve bademcilerde hassasiyet  
• Bebeklerde emme güçlüğü ve beslenme zorluğu  
• Yetişkinlerde yemek yemeye engel olan ağız içi hassasiyetleri 

Deride Görülen Maya Enfeksiyonu Belirtileri

Deri mantar enfeksiyonu kaşıntı, pul pul döküntü ve kızarıklık gibi semptomlarla görülmektedir. Bunun yanı sıra zamanla yayılan lezyonlar ve tahrişe bağlı kabuklanmalar da şiddetli vakalarda görülen belirtiler arasında yer alır. Özellikle vajina bölgesinde nemli ve sıcak ortamın etkisiyle deride soyulma ve hassasiyet artışı gözlemlenebilir.  

Bağırsakta Görülen Maya Enfeksiyonu Belirtileri

Bağırsakta sistemik ve sindirim rahatsızlıklarına yol açan semptomlar içerir. Bu noktada gaz oluşumu, şişkinlik, düzensiz dışkılama ve mide krampları sık görülen şikayetler arasında yer alır. Bunun yanı sıra bağırsak lenf bezlerinin hasar görmesiyle bağışıklık sistemi zayıflar ve vücut söz konusu enfeksiyona daha duyarlı hale gelir.  

Maya Enfeksiyonu Teşhisi Nasıl Konur? 

Klinik değerlendirme sonrasında DNA, kültür ve kan testleri gibi çeşitli tanı yöntemleri kullanılarak gerçekleşir. Teşhis sürecinde öncelikle hastanın vücudunda meydana gelen belirtiler incelenir ve şikayetleri dikkate alınır. Klinik değerlendirmenin doğru şekilde gerçekleşmesi için laboratuvar testleri yapılır. Maya enfeksiyonu candida’nın gösterdiği bir mantar büyümesi olduğu için kültür testleri yapılır ve mantarın çoğaldığı bölgeden örnek alınır. Yapılan inceleme sonunda Candida türü ve miktarı belirlenerek uzman doktor tedavi planını oluşturur.  

Kan testleri, enfeksiyonun kandaki varlığını tespit etmek için kullanılır. Bu noktada antikor ve antijen testleri vücudun bağışıklık sistemi tepkisi ölçülür. Ayrıca LTT-Kandida testi enfeksiyonun aktifliği hakkında daha kesin tespit sağlayan bir diğer yöntemdir.  

Tanı sürecinde moleküler yöntemler arasında yer alan DNA testleri de kullanılır. PCR, kesin teşhis için ideal bir seçenek olup ilgili mantarın DNA’sını tespit ederek tanı sürecini hızlandırır. Kültür testinden daha kesin sonuç veren bu teşhis yöntemi farklı Candida türlerinin ayrımında da doğruluk oranı yüksektir. Bunların yanı sıra bazı vakalarda sürüntü ve biyopsi örnekleri alınarak mikroskobik incelemeler yapılır.  

Maya Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir? 

Bu problemin tedavisi ve lokal uygulamalar ile birlikte yapılırken yaşam tarzı değişiklikleriyle enfeksiyonun tekrarlama riski azalır. Mantarın çoğalmasını durdurmak için doktor önerisiyle antifungal ilaçlar oral yolla belirtilen dozda kullanılmalıdır.

Lokal uygulamalar da bulunur ve bazı krem veya merhemlerin kullanılması gerekirebilir. Özellikle topikal kremler, vulvar bölgesine özel aplikatörler yardımıyla sürülerek kullanılır. Ayrıca vajinal mantar enfeksiyonu vakalarında fitil de yaygın olarak tercih edilen bir yöntemdir. Bunun yanı sıra probiyotik takviyeler alınarak maya oluşumunun azaltılması hedeflenir.

Antifungal özelliklere sahip olan Hindistan cevizi yağı da dahili veya harici olarak kullanılarak enfeksiyonun etkinliğini kontrol altına alabilir. Bununla birlikte çay ağacı yağı da Candida üzerinde antifungal etkiler gösterebilir.  

Maya enfeksiyonunun tekrar etmesini önlemek için bazı yaşam tarzı değişikliklerini de uygulamak önemlidir. Özellikle vajinal bölgede oluşan maya enfeksiyonunun ilaç tedavisi boyunca cinsel yaşamın sınırlandırılması gerekir. Ayrıca olası tahriş risklerini azaltmak için su bazlı cinsel kayganlaştırıcılar tercih etmek fayda sağlayabilir. Bunun yanı sıra enfeksiyona karşı yüksek bağışıklık mekanizması geliştirmek için düzenli ve dengeli beslenme alışkanlığını sürdürmek gerekir.  

Candida Diyeti Nedir? Nasıl Uygulanır? 

Candida diyeti söz konusu mantarın üremesini kontrol altına almak için uygulanan, şeker ve işlenmiş gıda tüketimini sınırlandıran bir beslenme yöntemidir. Kan şekerinin dengelenmesine yönelik yapılan diyet, glisemik indeksi düşük besinlerin tüketimine izin vererek dengeli beslenmeyi teşvik eder. Buna bağlı olarak mayanın beslenmesini engeller ve vücuttaki mantar dengesini sağlar. Candida diyetinin uygulanma biçimi ise aşağıdaki gibidir: 

• Diyetin ilk günlerinde mantardan kaynaklı toksinlerin vücuttan atılımı için detoks yapılması önerilir. 
• Beyaz un, buğday ve çavdar gibi gluten içeren besinler tüketilmemelidir.
• Süt ve süt ürünlerinin yerine yağsız protein içeren gıdalar tercih edilebilir. Baklagiller, tavuk göğsü, yağsız kırmızı et ve hindi eti gibi alternatifler beslenme rutinine dahil edilebilir.
• Probiyotik ağırlıklı beslenerek bağırsak florası düzenlenebilir ve buna bağlı olarak da bağışıklık güçlenir.
• Mantarları enerjiden mahrum bırakmak için yasaklı besinlerden kaçınılması önemlidir. Bu besinler arasında muz, incir, hurma ve kuru üzüm gibi şeker oranı yüksek meyveler yer alır.  
• Soya, margarin ve kanola yağı gibi trans yağ içeriklerinden uzak durulmalıdır.
• Diyet sürecinde sağlıklı yağlar tüketime uygun olup avokado, sızma zeytin yağı ve Hindistan cevizi yağı gibi alternatiflere yönelim sağlanabilir.
• Glutensiz tahıl seçenekleri olarak kinoa ve karabuğday tercih edilebilir.
• Nişasta içermeyen sebze alternatifleri olarak brokoli, domates ve lahana gibi bol lifli gıdaları yeterli miktarda tüketmek gereklidir.

Günlük Yaşamda Dikkat Edilmesi Gerekenler 

Mantar enfeksiyonları oluşum risklerini kontrol etmek için günlük yaşamda dikkat edilmesi gereken birtakım unsurlar vardır. Bunun için vajina sağlığına, temizliğine ve hijyenine dikkat etmek oldukça önemlidir. Bu nedenle vajinal sprey ve deodorant gibi vajinal flora dengesini bozan kimyasal içerikli ürünlerden kaçınmalısınız. Ayrıca iç çamaşırının nem dengesi kontrol edilerek pamuklu alternatifler tercih edilmeli ve hijyen sağlanması için düzenli olarak değiştirilmesi gereklidir. Bununla birlikte bol kıyafetler giyerek mantarın nemli ortamda çoğalma riski azaltılabilir.

Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek Neden Önemli? 

Bağışıklık sistemi, mikroorganizma ve bakterilere karşı direnen bir savunma mekanizması olduğu için enfeksiyonların oluşumunu engellemede büyük rol oynar. Yabancı organizmaların vücuda alınmasını önleyen bağışıklık sistemi güçlendirildiğinde bulaşıcılık riskini de azaltır.  

Bağışıklık sistemi zayıflığı belirtileri arasında yer alan alerjik reaksiyonlar, sürekli yorgun hissetme ve geç kapanan yaralar enfeksiyonlara yakalanma riskini artırır. Bunun için doğal besin kaynakları tüketmek, düzenli ve yeterli uyumak oldukça önemlidir. Ayrıca düzenli egzersiz, stres yönetimi ve hijyen kuralları da bağışıklığın güçlendirilmesi için dikkat edilmesi gereken unsurlar arasında yer alır. 

Maya Enfeksiyonu ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular 

Maya enfeksiyonu adet gecikmesine neden olur mu? 

Maya enfeksiyonu adet gecikmesine neden olan bir rahatsızlık değildir. Ancak enfeksiyon, vücutta stres ve hormonal değişikliklerine yol açabileceği için dolaylı yoldan adet düzenini etkileyebilir.

Maya enfeksiyonu bulaşıcı mı? 

Maya enfeksiyonu, Candida mantarlarının aşırı çoğalmasıyla meydana geldiği için bulaşıcıdır. Genital bölge, ağız ve deri gibi bölgelerde görülen enfeksiyon farklı temaslar halinde bir başka kişiye geçebilir.  

Maya enfeksiyonu tedavi edilmezse ne olur? 

Maya enfeksiyonu tedavi edilmezse enfeksiyon vücutta farklı bölgelere yayılabilir ve kronik hale gelebilir. Buna bağlı olarak sürekli ağrı, kanama, akıntı ve kalıcı yara izleri meydana gelebilir. Ayrıca enfeksiyon tedavi edilmediğinde cinsel ilişki esnasında ağrıya ve vücutta iltihaplanmaya neden olabilir.  

Maya enfeksiyonu cinsel yolla bulaşır mı? 

Maya enfeksiyonu çoğunlukla cinsel yolla bulaşan bir hastalık değildir. Yine de vajinada bulunan Candida kontrolsüz olarak ürediğinde cinsel ilişki esnasında partnere geçme riski oluşturabilir.  

Maya enfeksiyonu nasıl geçer? 

Maya enfeksiyonu, kişinin bağışıklık sisteminin güçlü olması halinde kendiliğinden geçebilir. Ancak şiddetli ve sürekli tekrarlayan vakalarda tıbbi çözümlerin uygulanması büyük önem taşır. 

Maya enfeksiyonu hamileliğe engel mi? 

Maya enfeksiyonu hamileliğe engel olan bir rahatsızlık değildir. Yine de belirtilerin zamanında kontrol altına alınması hormonal değişiklikleri düzenleyerek sağlıklı bir gebelik süreci başlatabilir.  

Probiyotikler maya enfeksiyonuna iyi gelir mi? 

Probiyotikler maya enfeksiyonunun kontrol altına alınmasında destekleyici bir rol oynar. Mantarların çoğalmasını engelleyen yararlı bakteriler, bağışıklık sistemini de güçlendirerek enfeksiyonun hızlı şekilde iyileşmesine katkıda bulunur.  

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.