Mide Üşütmesine Ne İyi Gelir? Mide Üşütmesi Belirtileri ve Nedenleri

Mide Üşütmesi Nedir?

Mide üşütmesi veya mide gribi olarak bilinen ‘viral gastroenterit’ sulu ishal, kramp tarzında karın ağrısı, bulantı, kusma ve ateşle ortaya çıkan mide-bağırsak enfeksiyonudur. Genel olarak mide üşütmesi ve bağırsak üşütmesi ya da bağırsak bozulması aynı anlamda kullanılmaktadır. 

Mide Üşütmesi Neden Olur?

Mide üşütmesinin en yaygın nedenleri, kontamine olmuş yiyecek ve içecek tüketimi, norovirüs ve rotavirüs gibi virüs ve enfeksiyonlar, narenciye ve domates gibi asidik gıdalardır.

Mide üşütmesinin nedenleri genel olarak şöyle özetlenebilir:

• Kontamine olmuş yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi
• Norovirüs ve rotavirüs gibi enfeksiyonlar
• Tuvaletten çıkarken ellerin yıkanmaması
• Narenciye ve domates gibi asidik gıdalar
• Bazı kabuklu deniz ürünleri

Kontamine olmuş yiyecek ve içecekler

Kirli içme suyu viral ishalin bir nedeni olmasına rağmen, çoğu durumda virüs fekal-oral yoldan geçmektedir. Kontamine yani kirli yiyecek veya su tüketildiğinde ya da virüs bulaşmış biriyle mutfak eşyaları, havlular veya yiyecekler paylaşıldığında viral gastroenteriti kapma olasılığı yüksektir.

Virüs ve enfeksiyonlar

Norovirüsler,özellikle kapalı alanlarda insanlar arasında yayılırlar. Çoğu durumda virüs, yiyecek ya da sudan insana geçer. Ancak kişiden kişiye bulaşma durumu da olabilmektedir. Rotavirüsünde de, virüsle kontamine olmuş diğer nesneleri ağzına sokan çocuklarda viral gastroenterit çok sık görülmektedir. El ve ağız yoluyla bulaşan enfeksiyon bebeklerde ve küçük çocuklarda daha şiddetlidir. Rotavirüs ile enfekte olmuş yetişkinlerin semptomları olmayabilir, ancak hastalığı yine de yayabilirler. Neyse ki bu enfeksiyonun aşısı hastalığın yayılmasını engellemektedir.  

Tuvaletten çıkarken ellerin yıkanmaması

Yani virüslü birinin kullandığı tuvalet ile temas sonrasında yıkanmayan eller döngüyü tamamlamaktadır. Özellikle birden fazla kişinin kullandığı tuvaletler enfeksiyonun hızlı yayılmasına neden olmaktadır.

Kabuklu deniz ürünleri

Bazı kabuklu deniz ürünleri, özellikle çiğ veya az pişmiş istiridyeler de hastalığa neden olmaktadır.

Mide Üşütmesi Kimlerde Görülür?

Mide üşütmesi her yaştan, cinsten ve ırktan kişide görülebilse de, viral gastroenterite daha duyarlı olabilecek kişiler şunlardır:

• Küçük yaştaki çocuklar: Çocuk bakım merkezlerindeki veya ilkokullardaki çocuklar savunmasızdır. Çocukların bağışıklık sisteminin olgunlaşması zaman almaktadır.
• Yaşlılar: Yetişkinlerin bağışıklık sistemleri, yaşamın ilerleyen dönemlerinde zayıflamaktadır. Özellikle huzurevlerindeki yaşlıların, bağışıklık sistemleri zayıf olduğundan ve yakın temas yoğun olduğundan hastalık riski yüksektir.
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar: Enfeksiyona karşı vücut direnci düşükse, bağışıklık sistemi HIV-AIDS, kemoterapi veya başka bir tıbbi durum tarafından baskılanmışsa tüm hastalıklar gibi bu sorununda ortaya çıkma riski bulunmaktadır. 
• Sıcak havalar: Özellikle sıcak yaz aylarındaki bazı nedenler bu sorunun ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır.

Mide Üşütmesinin Belirtileri Nelerdir?

Mide gribi olarak bilinen mide üşütmesinde yaygın olarak karşılaşılan belirtiler şunlardır:

• Sulu ishal, enfeksiyon daha şiddetli ise kanlı ishal
• Mide bulantısı ve kusma
• Midede kramp ve ağrı
• Ara sıra kas ağrıları veya baş ağrısının yaşanması
• Hafif ateş
• İshal ve kusma yoğunsa cilt ve ağızda kuruma ve susama

Mide Üşütmesi Nelere Yol Açar?

Mide üşütmesi yani viral gastroenteritin ana semptomu olan ishal ve kusmaya bağlı olarak, vücudun çok fazla sıvı kaybetmesi dehidrasyon yani vücudun ciddi oranda sulu tuz ve mineral kaybetmesidir. Kusma ve ishal nedeniyle kaybedilen sıvının yerini alacak kadar sıvı tüketiyorsanız bu sorunu yaşamayabilirsiniz fakat özellikle bebekler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde ise çok fazla sıvı kaybının önemli bir sorun olduğunu unutmamalısınız.

Eğer ağızdan sıvı tüketimi yapılamıyorsa, hastanede uzman doktor eşliğinde kaybedilen sıvı miktarının damardan verilmesi gerekir. Dehidrasyonun dikkate alınmaması ölümcül olabilmektedir. Ayrıca vücudun uzun süre susuz kalması böbrekler açısından iyi bir durum değildir. 

Mide Üşütmesi Nasıl Önlenir?

Mide üşütmesi sorunun yaşanmaması ve mide gribine neden olan enfeksiyonların yayılması için şu önlemler alınmalıdır:

• Aşı yaptırın
• Elleri düzenli olarak yıkayın
• Başkalarının kişisel eşyalarını kullanmaktan kaçının
• Yalnızca iyice kapatılıp şişelenmiş veya karbonatlı suları için
• Buz küplerinden kaçının çünkü bunlar kirli sudan yapılmış olabilir
• Dişlerinizi fırçalamak için şişelenmiş su kullanın.
• İnsan elinin dokunduğu çiğ yiyeceklerden, soyulmuş meyvelerden, çiğ sebze ya da salatalardan uzak durun.
• Az pişmiş et ve balık tüketmeyin.

Aşılama

Ülkemizde ve gelişmiş ülkelerde bu soruna neden olan rotavirüsün aşısı bulunmaktadır. Çocuklara yaşamın ilk yılında verilen aşının, bu hastalığı önlemede etkili olduğu yapılan araştırmalarda ortaya çıkmıştır.

Elleri düzenli olarak yıkama

Özellikle çocuklara el yıkama alışkanlığı küçük yaşlarda verilmelidir. Tırnak etlerinin etrafı, tırnakların altı ve ellerin kıvrımları iyice yıkanmalıdır. Su ve sabun kullanılmalı, eller en az 20 saniye kuvvetli bir şekilde ovulmalıdır. Ardından eller iyice durulanmalıdır. Sabun ve suyun bulunmadığı durumda ise dezenfektan mendil ve el dezenfektanı kullanılmalıdır.

Başkalarına ait kişisel eşyaları kullanmaktan kaçınma

Yemek kapları, bardaklar ve tabakları paylaşmaktan kaçının. Birden fazla kişinin kullandığı banyoda ayrı havlu kullanılmalıdır. Ayrıca mesafenizi koruyun ve mümkünse virüsü taşıyan kişilerle yakın temastan kaçının. Sert yüzeyleri dezenfekte edin. Evinizdeki bireylerden birinde viral gastroenterit varsa; çamaşır suyu ve su karışımı ile tezgah, musluk, kapı kolu gibi sert yüzeyler kullanım sonrasında dezenfekte edilmelidir.

Mide Üşütmesine Ne İyi Gelir?

Mide üşütmesi durumunda bol su tüketmek, mide kaslarını gevşetebilen papatya, nane veya zencefil gibi bitki çayları içmek, patates püresi, kraker, kızarmış ekmek ve muz gibi hafif yiyecekler yemek mide üşütmesinin yarattığı sorunları tedavi etmek için kullanılabilen doğal yöntemlerdir.

Mide üşütmesinin neden olduğu semptomları hafifletmeye yardımcı doğal yöntemler şunlardır:

• Bol su tüketmek
• Mideyi rahatlatmak için papatya, nane veya zencefil gibi bitki çayları içmek
• Çorba, yulaf, et suyu ve tuzlu kraker gibi sindirimi kolay gıdalarla beslenmek
• Muz, pirinç, elma-patates püresi, kızarmış ekmek ve tost gibi hafif gıdalar yemek
• Probiyotikler mide üşütmesinin semptomlarını iyileştirebilir
• Ballı yeşil çay içerek gastrit prevalansını düşürmek
• Buz parçası emmek
• Dinlenerek vücudun enfeksiyonla savaşmasını kolaylaştırmak
• Kafein, alkol, nikotin, baharatlı ve yağlı yiyecekleri sınırlamak
• Karın bölgesine sıcak su torbası koymak

Bol su için

Mide üşütmesinde yaygın olarak yaşanan ishal ve kusma vücudun sıvı kaybetmesine neden olur. Su vücut için hayati önem taşır, o nedenle ishal ve kusma kaynaklı vücuttan atılan suyu geri alabilmek için bol bol su tüketilmelidir. Ayrıca buz emmekte yine mide üşütmesine iyi gelecektir.

Çorba, et suyu, tuzlu kraker gibi sindirimi kolay gıdalarla beslenin

Tuzlu kraker ve et suyu, hem mide üşütmesine bağlı ishal ve kusmadan kaynaklı sıvı kaybını telafi eder, hem elektrolit dengesini sağlar hem de vücudun enfeksiyonla savaşmasına yardım etmek için vücuda enerji verir. 

BRAT diyeti uygulayın

Muz, pirinç, elma-patates püresi ve ekmeğin sindirimi kolaydır, enerji verecek karbonhidratlar içerir. Muzun sindirimi kolaydır, kusma ve ishalle kaybedilen potasyumu yerine koyar ve mide zarını güçlendirir. Beyaz pirincin vücudunuz tarafından işlenmesi kolaydır ve zengin karbonhidrat içeriği enerji sağlar. Ancak esmer pirinç çok fazla lif içerir ve fazladan gaz yapabilir. Elma püresi karbonhidrat ve şeker sayesinde enerji artışı sağlar ve ishali geçirebilecek pektin içerir. Ayrıca sindirimi de kolaydır. Lifli yapısı nedeniyle sindirimi zor olan tam buğday ekmeği yerine sindirimi kolay olan beyaz ekmek tercih edilmelidir.

Nane ve zencefil gibi mide rahatlatıcı bitki çayları için

Nane ve zencefil içerdikleri bileşikler ile mideyi rahatlatarak, mide bulantısı ve kusmayı önlemeye yardım edebilir.

Gastrit prevalansını düşüren ballı yeşil çayı deneyin

Ballı yeşil çay tüketiminin mide üşütmesi ve/veya gribinin nedenleri arasında yer alan helikobakteri pilori'nin neden olduğu gastrit prevelansını düşürmede etkili olduğu gözlenmiştir.

İshal-kusma söz konusuysa spor içecekleri ile elektrolit dengesini sağlayın

Kusma ve ishal vücutta sadece suyun değil, aynı zamanda tuz kaybına da neden olur. Bu nedenle elektrolit içecekler ile sadece sıvının değil, kaybedilen diğer minerallerin takviyesi de yapılmalıdır. Spor içecekleri ve soda içebilirsiniz.

Dinlenerek vücudun enfeksiyonla mücadelesine yardım edin

Mide gripleri bakterilere bağlı gelişen bir rahatsızlıktır. Enfeksiyon söz konusu olduğunda dinlenmek, vücudun güç toplamasına ve enfeksiyonla mücadele etmesine yardım eder. Dinlenirken vücut enfeksiyonla savaşmak ve hücresel üzeyde hasarı onarmak için çalışır, ayrıca yapılan araştırmalar uyumanın vücudun enfeksiyonla savaşmasına yardım eden T hücrelerini desteklediğini gösteriyor.

Kafein, alkol, nikotin, baharatlı ve yağlı yiyeceklerden uzak durun

Kafein, alkol, nikotin yanı sıra baharatlı ve yağlı yiyecekler genelde mideyi rahatsız ederler. Mide üşütüldüğünde mideyi zorlamamak, beslenme rutinine yavaş yavaş ve hafif gıdalar ile dönmeye dikkat edilmelidir.

Sıcak su torbası uygulayın

Sıcak su torbasını karın bölgesine uygulayarak kasları gevşetebilirsiniz. Bulantı ve ağrıya bağlı kasılan kasların gevşemesi, hastalığın semptomlarını da rahatlatarak şikayetleri azaltabilir.

Mide Üşütmesinde Kaçınılması Gereken Yiyecek ve İçecekler

• Genel olarak süt ürünleri, lifli yiyecekler ve yağlı ya da baharatlı besinlerden kaçının.
• Süt ürünlerinin sindirimi zordur, gazı ve ishali artırabilir.
• Lifli gıdalar bu dönemde sorun olabilir. Bağırsaklar zaten gevşek olduğundan fazladan life ihtiyaç yoktur.
• Pastırma-jambon gibi yağlı ve tuzlu yiyecekler tüketmeyin.
• Domates esaslı yemeklerden, körilerden ve acı soslardan uzak durun.
• Böğürtlen, üzüm, hurma, armut ve kuru meyveler yemeyin.
• Kuruyemişten uzak durulmalıdır. Çünkü bunların da sindirimi zordur. 

Mide Üşütmesi Nasıl Tedavi Edilir?

Mide üşütmesi için etkili bir tedavi yoktur. Mide üşütmesi ilaçlarla tedavi edilemediğinde ve sebebin virüs olduğu durumda antibiyotikler işe yaramamaktadır. Ateş veya ağrılar için ibuprofen mideyi bozmadığı sürece kullanılabilir. Parasetamol içeren ilaçlar karaciğer hastalığı yoksa mide gribi için sıklıkla önerilir. Ateşi ve ağrıları hafifletir, ibuprofenden daha az yan etkiye sahiptir ve mideyi tahriş etme olasılığı daha düşüktür.

Mide bulantısı veya ishali durdurmak için prometazin, proklorperazin, metoklopramid veya ondansetron içeren bulantı kesici ilaçlar kullanılmalıdır. Ayrıca loperamid veya bizmut subsalisilat gibi reçetesiz satılan ishal önleyici ilaçlar denenmelidir. Reflor gibi probiyotikler de ishalin hızlı geçmesi için faydalı olabilir. Şikayetler 3-4 günden fazla sürerse kan testine bakılıp antibiyotik başlamak gerekebilir. Uzun süren bulantı-kusma ve ishal durumlarında ise endoskopi ve kolonoskopi yapılmalıdır.

Mide Üşütmesinde Ne Zaman Doktora Gidilmeli?

• 24 saat boyunca vücutta su-sıvı tutulmuyorsa.
• İki günden fazla süredir kusma oluyorsa ya da kanlı kusma söz konusuysa.
• Susuz kalındıysa. Aşırı susama, ağız kuruluğu, koyu sarı idrar veya çok az idrar ya da hiç idrar yoksa. Şiddetli halsizlik, baş dönmesi veya baş ağrısı varsa.
• Dışkılama sırasında ishal ile beraber kan varsa.
• 38.8 santigrat derecenin üzerinde ateş başladıysa.

Mide Üşütmesi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Hamilelikte mide üşütmesi durumunda ne yapılmalı?

Gebe olup mide üşütmesi olan kadınlar, reflor gibi probiyotikler ile parasetamol içeren ilaçları kullanabilir.

Mide üşütmesi kaç gün sürer?

Mide üşütmesi şikayetleri hasta mikrobu kaptıktan sonra genelde 1-3 gün içinde ortaya çıkar. Şikayetler genellikle 1 veya 2 gün sürer, ancak tedbir alınmadığında bazen 10 güne kadar devam edebilir. Şikayetler benzer olduğu için Clostridium difficile, Salmonella ve E. coli gibi bakterilerin veya Giardia gibi parazitlerin neden olduğu ishal ile karıştırılabilir.

Mide üşütmesi tehlikeli mi?

Hasta terleme, kusma ve ishal yoluyla çok miktarda sıvı kaybettiği için kiritik bir süreç başlamaktadır. Sıvının vücutta tutulması gerekmektedir. Düzenli aralıklarla ve küçük yudumlarla sıvı alınmalıdır. Sıvı alınamıyorsa, buz parçaları çiğnemek gerekir. 

Mide üşütmesi nasıl geçer?

Eczaneden alınan hazır karışımlar, elektrolit değişimine yardımcı olabilecek sporcu içecekleri, zencefil ve nane gibi mideye iyi gelen çaylar bulantıyı hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Bu süreçte yüksek oranda kafeinli içeceklerden uzak durulmalıdır. Yeterince dinlenilmeli, uyku düzenini olumsuz etkileyebilecek kahve, güçlü siyah çay ve çikolata tüketilmemelidir. İdrar söktürücü görevi gören alkol kesinlikle alınmamalıdır.