Yer Fıstığı Alerjisi Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Fıstık alerjisi nedir?

Vücut yer fıstığına karşı aşırı tepki verdiğinde alerji oluşur. Hastanın vücudu yanlışlıkla yer fıstığını zararlı bir madde olarak tanımladığında bu reaksiyon ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi zararlı virüsleri veya bakterileri algılar ve bunlara karşı savaşır. Yer fıstığı alerjisi başladığında bağışıklık sistemi yanlışlıkla yer fıstığı içindeki proteinleri zararlı olarak tanımlar. Bu nedenle yer fıstığı tüketildiğinde alerjik reaksiyon tetiklenir.

Yer fıstığı alerjisinin nedenleri nelerdir?

Bağışıklık sisteminin yer fıstığı proteinlerini zararlı bir madde olarak tanımladığında yer fıtığı alerjisi ortaya çıkar. Yer fıstığının doğrudan veya dolaylı bir şekilde tüketilmesi bağışıklık sisteminin semptomlara neden olan kimyasalları kan dolaşımınıza karıştırmasına neden olur.

Yer fıstığı alerjisi hangi yöntemlerle gerçekleşebilir?

• Direk temas: Yer fıstığı alerjisinin en yaygın nedeni yer fıstığı veya yer fıstığı içeren yiyecekleri tüketmektir. Bazı kişilerde yer fıstığı cilt teması olduğu zaman da alerjik reaksiyon tetiklenebilir.
• Çapraz temas: Yer fıstığı herhangi bir ürüne bir şekilde girmesiyle de alerjik reaksiyon gerçekleşebilir. Genellikle bir gıdanın işleme veya işleme sırasında yer fıstığına maruz kalması ile oluşur.
• Soluma: Yer fıstığı unu, yer fıstığı yağı veya pişirme spreyi gibi kaynaklardan yer fıstığı içeren tozu veya aerosolleri solumak alerjik reaksiyon meydana gelmişine sebep olabilir.

Yer fıstığı alerjisi riski kimlerde daha fazladır?

Yer fıstığı alerjisi bazı insanlarda görülürken bazı insanlarda ise görülmemektedir. Bu nedenle hayatında bir kere yer fıstığı alerjisine maruz kalanların veya ailesinde yer fıstığı alerji hikayesi olan kişilerin dikkat etmesi gerekir. Fıstık alerjisi risk faktörleri riski şu faktörler sahip kişilerde daha yüksektir;

• Yaş: Gıda alerjileri başta yeni yürümeye başlayan çocuklar ve bebekler olmak üzere çocuklarda sık görülür. Yaş ilerledikçe sindirim sistemi olgunlaştığı için vücudunuzun alerjiyi tetikleyen yiyeceklere tepki verme olasılığı azalır.
• Yer fıstığına geçmiş alerji: Yer fıstığı alerjisi olan bazı çocuklar bu durumu ilerleyen yaşlarına doğru atlatabilir. Ancak bazı kişilerde yer fıstığı alerjisi geçmiş olsa bile tekrarlayabilir.
• Başka alerjiler: Herhangi bir yiyeceğe karşı alerjisi olan insanların diğer yiyecekler karşı alerjisinin olma riski daha yüksektir. Ayrıca, saman nezlesi gibi başka bir alerji türüne sahip olan insanlarda da yer fıstığı ya da başka bir gıda alerjisi olma riskiyüksektir.
• Aile hikayesinde alerji olanlar: Ailesinde herhangi bir alerji veya gıda alerjisi hikayesi olanlarda yer fıstığı alerji riski yüksektir.
• Atopik dermatit: Atopik dermatit (egzama) cilt rahatsızlığı olan bazı kişilerde başta yer fıstığı olmak üzere gıda alerjisi riski yüksektir.

Yer fıstığı alerjisinin belirtileri nelerdir?

Yer fıstığı alerjisinin komplikasyonları anafilaksi içerebilir. Şiddetli yer fıstığı alerjisi olan çocuklar ve yetişkinler, yaşamı tehdit riski faktörleriyle karşı karşıya kalabilir. Yer fıstığı alerjisinin belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkün;

• Kurdeşen
• Kızarıklık veya şişme gibi cilt reaksiyonları
• Ağız ve boğazda veya çevresinde kaşıntı veya karıncalanma
• İshal, mide krampları, mide bulantısı veya kusma gibi sindirim sorunları
• Boğada sıkışma
• Nefes darlığı veya hırıltı
• Burun akıntısı

Yer fıstığı alerji teşhisi nasıl konulur?

Yer fıstığı alerjisi belirtilerinden şüphelenmeniz durumunda mutlaka bir hastanenin acil servisine başvurmanız gerekir. Yer fıstığı alerjisini teşhis etmek için gıda alerji uzmanı yaptığı fiziki muayene sonrası alerji hikayesini detaylı bir şekilde sorgular. Alerji belirtilerinin şiddeti, nasıl meydana geldiği, ne kadar zaman sonra geçtiği, ne zaman başladığı, belirtiler başlayınca hastanın üzerindeki etkileri ayrıntılı bir şekilde sorgulanır. Tüm bu sorgulamalar sonrası yer fıstığı alerjisinin olup olmadığını belirlemek için bir dizi test yapılır. Bu testler deri prick testi, kan testi, besin yükleme testi, eliminasyon diyeti gibi testlerdir. Deri pricik testinde, çok az miktarda şüpheli alerjen cilt altına yerleştirilir. Alerjenin yerleştirildiği bölgede herhangi bir kızarıklık ya da kabarıklığın olması alerjinizin olduğu anlamına gelebilir. Kan testinde ise kanda bulunan antikorlara bakılır. Alerjik reaksiyonlara neden olan yiyecekler ise eliminasyon diyetiyle belirlenir. Alerjiye neden olabilecek yiyecekler hastanın beslenme listesinden çıkarılarak belirtilerin geçip geçmediğine bakılır. Doktorunuz daha sonra şüpheli yiyeceği kontrollü olarak beslenme listenize ekleyerek belirtilerinizi gözlemler. Eliminasyon diyeti yaklaşık 2 ile 8 hafta arasında sürebilir.

Yer fıstığı alerjisinin tedavisi nedir?

Yer fıstığı alerjisi en sık görülen besin alerjilerinden birisidir. Bu nedenle yer fıstığı alerjisi hikayesi olan kişilerin tüketecekleri yiyeceklere karşı dikkat etmeleri gerekir. Çünkü başka paketli gıdalar olmak üzere birçok gıdada yer fıstığı bulunabiliyor. Yer fıstığı alerji hikayesine sahipseniz ve paketli gıda tüketecekseniz mutlaka içindekiler kısmını inceleyin. Dışarıda yemek yemeniz durumunda görevlilere mutlaka durumunuzu anlatarak yer fıstığı içeren yemekler hakkında size bilgi vermelerini sağlayın. Kendisinde veya ailesinde yer fıstığı alerjisi hikayesi bulunan insanların bu ürünleri içeren yiyeceklerden mutlaka uzak durması gerekir. Ayrıca anafilaksi riskine karşı doktorunun reçete ettiği adrenalin oto enjektörünü mutlaka yanında bulundurması gerekir.  

Yer Fıstığı İle İlgili Sık Sorulan Sorular

Hayatı tehdit eden bir reaksiyon anafilaksi nedir?

Yer fıstığı alerjisi, epinefrin (adrenalin) otoenjektörü (EpiPen, Auvi-Q, diğerleri) ile tedavi ve acil servise gitmeyi gerektiren tıbbi bir acil durum olan gıda kaynaklı anafilaksinin en yaygın nedenidir. Anafilaksinin belirtileri şunlardır;

• Boğazdaki şişmenin nefes almayı zorlaştırması
• Kan basıncında ciddi bir düşüş
• Nabzın hızlanması
• Baş dönmesi
• Bilinç kaybı

Yer fıstığı alerjisi olan ne zaman doktora gitmeli?

Fıstık alerjisine dair herhangi bir belirtiniz olduğunda mutlaka doktorunuzla temas kurmalısınız. Yer fıstığına karşı ciddi bir reaksiyonunuz varsa, özellikle anafilaksi belirtileri veya semptomlarınız varsa hemen en yakın hastanenin acil servisine gitmelisiniz.

Yer fıstığı alerjisi nasıl önlenebilir?

Gelişmiş ülkelerde yapılan araştırmalara göre, yer fıstığı risk faktörü altındaki bebeklerin 4 - 6 aylıkken yer fıstığı ile tanıştırması durumunda gıda alerjisi geliştirme risklerinin %80 oranında azaltabileceğine dair bilgiler bulunmaktadır. Ancak bebeğinizi kesinlikle kendi verdiğiniz karar ile yer fıstığı ile tanıştırmamanız mutlaka doktor kontrolünde yapmanız gerekir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.