EGFR Testi Nedir? EGFR Testi Neden Yapılır?

Tahmini glomerüler filtrasyon hızı (eGFR), böbreklerin ne kadar kan filtrelediğini ölçerek böbrek hastalıklarının kontrolünü sağlar. eGFR testi ile böbrek fonksiyon düzeyi ölçülür, böbreklerin ne kadar iyi çalıştığı kontrol edilir ve fonksiyonel bir bozukluk varsa böbrek hastalığının evresini belirlenir. EGFR testinin düşük değerde olması durumunda diyaliz veya böbrek nakli gerektiren böbrek yetmezliğini işaret eder. 

EGFR (Glomerüler Filtrasyon Hızı) Nedir?

GFR (Glomerüler Filtrasyon Hızı), fazla sıvıyı, elektrolitleri ve atıkları kan dolaşımından atan filtreler olan glomerülle  tarafından dakikada filtrelenen kan miktarının bir ölçüsüdür. Kandaki kreatinin düzeyi ölçülerek ve böbreklerin mevcut işleyişini yansıtan sayı hesaplanarak  glomerüler filtrasyon hızı eGFR (tahmini GFR) elde edilir. EGFR testi, böbreklerin çalışma hızını ortaya çıkararak glomerül olan filtrelerin her dakika ne kadar kan temizlediğini ortaya koyar.

EGFR Değeri Kaç Olmalı?

Sağlıklı kişilerde eGFR referans değer aralığı 90 ya da daha üstü olarak böbrek fonksiyonlarını yansıtır. EGFR yaş, cinsiyet ve vücut kitlesi ile değişebilir, ayrıca gebelik, bazı ilaçlar, beslenme biçimi de GFR’yi etkiler. EGFR gün içi değişken bir ritme sahiptir, öğleden sonraya kıyasla gece yarısı %10 daha düşüktür. Böbrek fonksiyonun bir ölçüsü olan veya böbrek hasarının varlığını belirleyen GFR sayesinde böbrek rahatsızlıklarının tanısı konmakta ve tedavi seçenekleri sunulmaktadır. Tedavi seçenekleri ve süresi ise hastalığın ya da hasarın derecesine göre belirlenir.

GFR değerinin aralıları böbrek hasarı ve derecesi hakkında bilgi vermektedir.

GFD Tanım GFD ml/dak/1.73 m2

• 1 Normal veya yüksek ³ 90
• 2 Hafif azalmış 60-89
• 3a Hafif-orta azalmış 45-5
• 3b Orta-şiddetli azalmış 30-44
• 4 Şiddetli azalmış 15-29
• 5 Böbrek yetmezliği < 15

EGFR Yüksekliği Nedir?

EGFR yüksekliği, glomerüler filtrasyon hızının (GFR) 90 ya da daha üstü bir değerde olmasıdır. Bu değer böbreklerin hızlı bir şekilde kanı temizleyerek filtreleme çalıştığını gösterir. EGFR yüksekliği, böbrek hastalıklarının ve oluşabilecek diğer sağlık sorunlarının habercisidir.

EGFR Düşüklüğü Nedir?

EGFR yüksekliği, böbreklerin glomerüler filtreleme hızının azaldığı durumda ortaya çıkan değerdir. Böbreklerin işlevini yerine getirememesi ya da idrar yollarının tıkanması eGFR düşüklüğünün bilinen nedenleri arasındadır. İdrar yollarının herhangi bir nedenle tıkanması idrar çıkışını engellemektedir. İdrar çıkışının herhangi bir sebeple bozulması sonucu böbrek yapısında hasar ve sonucunda böbrek işlevinde azalma ile sonuçlanabilmektedir Bu durumunun erken dönemde teşhis ve tedavi edilmesi böbrek hasarını önlemektedir.

EGFR Testi Neden Yapılır?

EGFR testi, kişinin böbreklerinin çalışma hızından şüphelenildiği durumda ya da böbrek rahatsızlıklarının durumunun incelenmesi için yapılır. EGFR böbrek hasarını belirlemede kullanılan temel parametredir. Bazı durumlarda böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi özellikle önerilir. EGFR testinin yapılmasının öncelikle önerildiği durumlar şu şekilde sıralanabilir;

• Gebelik süreci
• Kalp rahatsızlıkları
• Şeker hastalığı
• Genetik yatkınlık
• Sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu
• İdrar yolu tıkanıklıkları
• Yüksek tansiyon
• Obezite
• Tütün ürünü kullanımı

Üriner sistemin bir parçası olan böbreklerin hasar görmesi ya da farklı bir böbrek hastalığı bulunması durumlarında glomerüller daha az kan süzer. Kreatinin diyetle alınan hayvansal proteinlerden ve iskelet kasındaki fosfokreatinin metabolizması sonucu oluşturulur, bu nedenle vücuttaki üretimi kas kitlesi ile orantılıdır. Buna bağlı olarak da yaş, cinsiyet ve vücut kitlesinden etkilenir. Yetersiz kan süzülmesi ise vücutta tehlikeli toksinlerin birikmesine neden olur. Böbrek fonksiyonunun bozulması sonucunda kanda üre, kreatinin gibi yıkım ürünlerinin artışı gözlemlenir. Böbrek fonksiyonlarında azalma sonucu gelişen üre, kreatinin yüksekliği erken dönmelerde belirgin klinik bulgu vermeyebilir. Hastada zamanla halsizlik, eklem ağrısı, idrar miktarında azalma, kaşıntı gibi şikayetler oluşabilmektedir.

EGFR Testi Hangi Durumlarda Yapılmalıdır?

Böbrekler fonksiyonlarını yerine getiremeyerek işlevlerini azalttığı durumda eGFR testinden yararlanılır. Böbreklerin filtreleme işleminde görevli olan glomerülde bozulmalar meydana geldiğinde böbrek rahatsızlığını ortaya çıkarmak için yine eGFR testi kullanılır. Bu testin yapılmasını ön gören bazı semptomlar şu şekilde sıralanabilir:

• Yorgun hissetme,
• Kaşıntı,
• Kol, bacak ve ayaklarda şişkinlik,
• Mide bulantısı,
• Kas krampları
• Kusma,
• İştah kaybı,
• Sık idrara çıkma ya da normale oranla daha az çıkma söylenebilir.

EGFR Testi Hakkında Sık Sorulan Sorular

EGFR nasıl yükseltilir?

EGFR değeri çok düşük olması durumunda yükseltilmesi için kan basın kontrolü sağlanmak, egzersiz yapılmak, sağlıklı beslenerek yeterli oranda su tüketmek önemlidir. Kronik hastalıklar varsa bunların takibi sağlanmalıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.