Nöropati Nedir? Nöropati Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Vücudun bir yada daha fazla bölümünde ağrı, karıncalanma, uyuşma güçsüzlüğe yol açtığı sinir hasarına nöropati denir. Enfeksiyon, metabolik bozukluk, travma, toksin kaynaklı veya genetik nedenlere bağlı olarak periferik sinirlerde meydana gelen hasarlar ile ortaya çıkan nöropati, ayaklarda ve ellerde uyuşma, yanma, ağrı ve kuvvet kaybına neden olur. 

Nöropati Nedir?

Nöropati, yaralanma, enfeksiyon, diyabet gibi hastalıkların vücudun bir yada daha fazla bölümünde ağrı, karıncalanma, uyuşma güçsüzlüğe yol açtığı periferik sinir sistemindeki sinir hasarıdır. Nöropati yanma veya sızı şeklinde ağrı, uyuşukluk, karıncalanma, kas zayıflığı veya kaslarda körelme ile kendini gösterir.

Nöropati Türleri Nelerdir?

1. Mononöropati: Tet bir periferik sinir kaynaklı nöropatidir.
2. Polinöropati: Çok sayıda siniri etkileyen, simetrik olan, el ve ayak uç noktalarında ortaya çıkan nöropatidir. 

• Motor nöropati: Kasların hareketini sağlayan motor sinirleri etkileyen nöropatidir. Kas güçsüzlüğü, kas seğirmeleri ve kaslarda erime görülebilmektedir.
• Duyusal nöropati: Dokunma, ağrı ve ısı gibi duyuları ileten sinirleri etkileyen nöropati türüdür. El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma, keçeleşme, iğne batmaları gibi belirtileri vardır.
• Motor ve duysal nöropati (sensorimotor): Motor ve duysal sinir liflerini etkileyen nöropatidir. Kas güçsüzlüğü ile el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma, hissizlik gibi belirtiler ile ortaya çıkar.
• Otonomik nöropati: Otonomik sinir sistemine ait liflerin etkilendiği nöropati türüdür. Terleme bozukluğu, kalpte ritim bozuklukları, ani tansiyon değişiklikleri, erektil disfonksiyon, iktidarsızlık ortaya çıkabilmektedir. 

Nöropati Neden Olur?

Nöropatiye genellikle yaralanma, enfeksiyon, diyabet gibi hastalıklar, ilaç kullanımı, toksinler, vitamin eksikliği, metabolik ya da kalıtsal durumlar neden olur. 

Nöropatinin yaygın nedenleri şunlardır:

Diyabet (şeker hastalığı):

Periferik nöropatinin en sık nedenleri arasındadır. Yüksek kan şekeri sonucu bazı metabolik süreçler tetiklenmekte, sinirleri besleyen damarlarda tıkanıklık oluşmaktadır.  Metabolik yan maddelerin sinirler üzerinde birikimiyle oksijen yetersizliği, sinirlerin kanlanma bozukluğu nöropatiye neden olabilmektedir. Bu süreçte sinirlerin ana gövdesinde, sinirlerin uçlarında ve sinirleri saran kılıflarda hasar oluşmaktadır. Türkiye’de her 100 kişiden 14’ü şeker hastasıdır. Şeker hastalarının en az yarısında ise nöropati oluşma olasılığı bulunmaktadır.

B12 vitamini,  folik asit veya diğer B grubu vitaminlerinin eksikliği:

Vücutta B12 vitamini eksikliği nedeniyle zamanla unutkanlık ve demans ortaya çıkabilir. Ek olarak özellikle duyusal sinirlerde periferik nöropati ve omurilikte hasar oluşabilmektedir.

Kemoterapi ilaçları:

Kanser tedavisi için kullanılan kemoterapi ilaçları nöropatiye yol açabilmektedir.

Entoksikasyonlar:

Tarım ilaçları, tiner, solvent gibi çözücü maddeler, cıva ve kurşun gibi ağır metallere maruz kalmak periferik nöropatiye neden olabilmektedir.

Kanser:

Kanser hücrelerinin salgıladığı bazı maddeler sinirlerde hasara yol açabilmektedir. Bazen kanser tanısı konulmadan önce, hastada nöropati bulguları ortaya çıkmaktadır.

Aşırı alkol kullanımı:

Aşırı alkol kullanımı özellikle alt ekstremitelerde hakim duysal, küçük çaplı lif tutulumu ile giden nöropatinin nedenidir.

Kronik böbrek yetmezliği:

Böbrek yetmezliği nedeniyle kandaki ürenin yükselmesi ve elektrolit (Na, K, Ca, Mg) dengesizlikleri nöropatiye neden olabilmektedir.

Karaciğer yetmezliği:

Karaciğer yetmezliği nedeniyle ortaya çıkan siroz nöropatiye yol açmaktadır.

Enfeksiyonlar:

Sinirlerle ilişkili olan, zona, HIV, Lyme, CMV, EBV enfeksiyonu nöropatiye neden olabilmektedir.  

Bağ dokusu hastalıkları:

Romatizmal kaynaklı hastalıklarda nöropati oluşabilmektedir. Romatoid artrit, Sjögren sendromu, PAN, SLE gibi hastalıklarda çok sık nöropati görülür.

Kalıtsal nöropatiler:

Kalıtsal nedenlere bağlı olarak gelişen bu nöropatiler, çocukluk çağında başlamakta ve ilerlemektedir. En sık görülen örneklerden biri Charcot- Marie-Tooth hastalığıdır.

Nöropati Belirtileri Nelerdir?

• El ve/veya ayaklarında uyuşma, yanma, hissizlik veya ağrı
• El ve ayaklarda güçsüzlük ve elleri yumruk yaparken zorlanma
• Yürürken ayaklarının takılması ve tökezleme
• Kas erimesi
• Geç iyileşen yaralar
• Kol veya bacak kıllarında dökülme
• El ve ayaklarda şekil değişikliği (deformasyon)
• Tırnaklarda değişiklikler veya kopmalar olabilir.
• İleri düzeyde polinöropatide ayaklarda yatak yaralarına benzer yaralar
• Kangren

Nöropati Nasıl Teşhis Edilir?

Nöropatinin teşhisi hastanın şikayetleri, klinik muayenesi, laboratuvar tetkikler ve EMG (elektromiyografi) testi ile konulur. Nöropatinin teşhisinde EMG çok önemli bir tanı yöntemidir. Bu yöntemde hastanın kol ve bacaklarına ince elektrodlar (kablolar)  bağlanarak ve düşük dozda elektriksel uyarılar verilerek, periferik sinirlerin kalınlığı, sinir kılıfının hasarlı olup olmadığı, sinirin elektriksel akımının normal olup olmadığı değerlendirilir.

Nöropati Tedavi Edilebilir mi?

Nöropatinin tedavisi altta yatan soruna bağlı olarak belirlenmektedir. En sık diyabet yani şeker hastalığına bağlı olduğu için,  öncelikle kan şekerini kontrol altında tutmak önemlidir. Şeker hastalığı söz konusuysa hastanın şikayetlerine yönelik gerekirse ağrı kesici özellikli ilaçların ve sinir hasarını onarabilecek ilaçların kullanılması önerilir. 

Kronik böbrek yetmezliğinde görülen nöropati vücutta biriken toksik maddelere bağlıdır. Bu maddeleri vücuttan uzaklaştırmak amacı ile verilen ilaçlar ve gerekirse diyaliz işlemi, nöropatinin iyileşmesine katkıda bulunmaktadır.

Genetik nöropatilerde maalesef etkili bir tedavi bulunmamaktadır ve tedavilerin çoğu halen deneysel aşamadadır.  Burada hastaya özel fizik tedavi ve şikayetlerini azaltmak için semptomatik tedavi uygulanabilmektedir. 

Nöropati ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Nöropatinin hangi hastalıklarla bağlantısı var?

Nöropati en çok diyabet hastalığı, metabolik bozukluklar, enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi hastalıkları ile kanser ve genetik hastalıklarla ilişkisi bulunmaktadır.

Nöropati için kullanılan ilaçlar nelerdir?

Nöropati için kullanılan birçok ilaç çeşidi bulunmaktadır. Bunların çoğu altta yatan mekanizmalara yönelik veya hastanın şikayetlerinin azaltılması için verilmektedir. Hangi ilaca başlanacağı nöroloji hekimi tarafından hastaya göre belirlenmektedir.

Nöropati için fizik tedavi olur mu?

Fizik tedavi yöntemlerinin nöropatide önemli bir yeri vardır. Hastanın genel durumu, şikayetleri, muayene bulguları, EMG sonucu göz önüne alınarak fizik tedavi yöntemi seçilmekte ve uygulanmaktadır.

Nöropati için egzersiz var mı?

Nöropati için yapılacak egzersizler hastaya bireysel olarak hastalığın şiddeti, hareket etme kabiliyeti, yaşı, genel durumu göz önünde bulundurularak önerilir.

Nöropatinin bitkisel tedavisi var mı?

Nöropatiye yönelik, tıp literatüründe bilinen ve etkinliği kanıtlanmış bitkisel tedavi bulunmamaktadır. Bazı durumlarda, hastalar gereksiz ve yanlış bilgilerle bitkisel tedavilere yönelmekte ve bu sözde tedavilerin etkili olduğunu düşünmektedir. Maalesef bu sözde tedaviler yüzünden hastalığın şiddetinde artış, kronikleşme ve hatta zehirlenme durumları ortaya çıkabilmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.