Yüksek kan şekeri yani hiperglisemi kandaki şeker seviyesinin çok yüksek olması durumudur. 8 saatlik açlık, yani açlık kan şekerinde 100 mg/dL, yemek yendikten 2 saat sonra ki ölçüm olan tokluk kan şekerinde 140 mg/dL’nin üzerinde olması da hiperglisemidir. Hiperglisemi durumu genellikle kişinin diyabet hastası olduğu anlamına gelir ve diyabetli kişiler sıklıkla hiperglisemi ataklarıyla karşı karşıya kalabilir. En yaygın hiperglisemi belirtileri artan susuzluk hissi ve sık sık idrara çıkmadır. Uzun süre tedavi edilmeyen hiperglisemi vakaları sinirlere, kan damarlarına, dokulara ve organlara zarar verebilir.
Hiperglisemi Nedir?
Yüksek kan şekeri ya da diğer adıyla hiperglisemi, kanda insülin hormonu yetersizliği sonucu aşırı miktarda glikoz oluşumuyla kan şekerinin açken 100 mg / dl üstüne, tokken de 140 mg / dl’nin üstüne çıkmasıdır. Hiperglisemi meydana kişilerin şeker hastası oldukları kabul edilir ve bu kişiler açlık ve tokluk durumlarında sık sık hiperglisemi atakları yaşarlar.
Kan şekeri seviyeleri ne kadar uzun süre yüksek kalırsa, yaşanacak belirtiler de gün geçtikçe daha da şiddetlenebilir. Hiperglisemi belirtilerini erken tanımak, hastalığın izlenmesi ve tedavinin yapılması açısından önemlidir. Erken hiperglisemi belirtileri arasında susuzluk hissi, sık idrara çıkma ve baş ağrısı yer alır. Ancak uzun süredir tip 2 diyabet hastası olan bazı kişiler, yüksek kan şekeri düzeylerine rağmen herhangi bir belirti göstermeyebilir.
Tedavi edilmeyen ve ihmal edilen hiperglisemi vakaları zaman geçtikçe sinirlere, damarlara, organ ve dokulara zarar verebilir, tehlikeli durumlara sebebiyet verebilir.
Hiperglisemi Neden Olur?
Hipergliseminin yaygın kabul edilen nedeni insülin direncidir. Genellikle tip 1 ve tip 2 diyabet hastalığı vücudun yeterli insülin üretmemesine sebebiyet verir ve bu durum da kan şekerinin yükselmesine neden olur. Bunlarla birlikte obezite, fiziksel hareketin az olması, pankreas sorunları ve yüksek stres seviyesi hiperglisemi nedenleri arasındadır.
Genel olarak hiperglisemi nedenleri şu şekildedir:
- Tip 1 ve Tip 2 diyabet
- Obezite
- Diyabet ve insülin ilaçlarının atlanması
- Fiziksel hareket azlığı
- İşlenmiş gıda, karbonhidrat ve doymuş yağlar içeren bir beslenme
- Pankreas hastalıkları
- Genetik
- Yüksek stres seviyesi
- Bazı tansiyon ve psikiyatrik ilaçlar
- Hamilelik
- Cushing sendromu
- Hipertiroidizm
- Akromegali
- Bazı yaralanma veya ameliyatlar
Hiperglisemi Belirtileri Nelerdir?
Özellikle kendinizi çok aç hissediyorsanız, yoğun susuzluk hissiniz varsa, sık sık idrara çıkıyorsanız, baş ağrısı yaşıyorsanız, gözleriniz bulanık görüyorsa, kilo kaybınız varsa ve zayıf veya yorgunsanız hipergliseminizin olma ihtimali yüksektir.
Yüksek kan şekeri olarak bilinen hiperglisemi belirtileri şunları içerir:
- Yoğun açlık hissetmek
- Artan susuzluk ve ağız kuruluğu
- Sık sık idrara çıkmak
- Baş ağrısı
- Bulanık görme
- Tekrarlayan mesane ve cilt enfeksiyonları
- Yaraların geç iyileşmesi
- El ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma
- Kilo kaybı
- Halsiz ve yorgun hissetme
- Ağız kokusu
- Ayak tabanlarında yanma
- Agresiflik ve sinirlilik hali
- Odaklanma problemi
Daha da ilerlemiş ve şiddetli hiperglisemi belirtileri ise şunlardır:
Hiperglisemiye İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir?
Kandaki glikoz miktarının artması sonucu kan şekerinin yükselmesi olarak ifade edilen hiperglisemiye iyi gelen doğal ve bitkisel yiyecekler mevcuttur.
Yüksek kan şekerini düşürmeye yarayan besinler aşağıdaki gibidir:
- Bol sıvı tüketimi
- Deniz ürünleri
- Et ve sebze ağırlıklı besinler
- Brokoli
- Yoğurt ve kefir
- Kabak ve kabak çekirdeği
- Fındık ve fındık ezmesi
- Bamya
- Keten tohumu
- Fasulye ve mercimek
- Lahana turşusu
- Chia tohumu
- Ahududu, çilek, yaban mersini, böğürtlen, avokado
- Yulaf
- Narenciye
Hiperglisemi Nasıl Teşhis Edilir?
Bir kişinin hiperglisemi olup olmadığının teşhisi için öncelikle 8 saat aç kaldıktan sonra kandaki glukoz seviyesine bakılır. Değer olarak 100 mg / dl’nin üstündeki çıkan değer açlık kan şekerinin yüksek olduğunu gösterir. Diğer yandan yemek yenildikten veya şekerli bir içecek tüketildikten 2 saat sonra ölçülen kandaki glukoz oranı 140 mg / dl’nin üstünde çıkarsa kişiye yine hiperglisemi teşhisi konulur.
Hiperglisemi tanısı koyulan kişiler şeker hastası olarak kabul edilir ve tedavi süreci başlar.
Bunlarla birlikte hiperglisemi teşhisinde faydalanılan testler şu şekildedir:
- Açlık glikoz testleri
- Glikoz tolerans testleri
- A1c testi
Diğer yandan kan şekeri ölçüm cihazıyla rutin kan şekeri takibini evde de yapabilir, tedavi planınızın kan şekerinizi hedef aralıkta tuttuğundan emin olabilirsiniz. Kan şekerinizi doktorun önerdiği sıklıkta kontrol edin.
Eğer şiddetli hiperglisemi belirtileriniz söz konusuysa hemen kan şekeri seviyenizi kontrol edin ve doktora başvurun.
Hiperglisemi Nasıl Tedavi Edilir?
Hiperglisemi ataklarını tedavi etmenin en temel yolu insülin enjekte edilmesidir. Vücuttaki insülin seviyesi arttıkça kan şekeri düşmeye başlar. Bununla birlikte enjekte edilen insüline ihtiyaç duymayan özellikle tip 2 diyabetli kişiler için, diyet değişiklikleri ve egzersiz gibi yaşam tarzı değişimlerinin yanı sıra ağızdan alınan oral antidiyabetikler ve oral antihiperglisemikler kullanılarak hipergliseminin etkileri azaltılabilir.
Hiperglisemi Komplikasyonları Nelerdir?
Tedavi edilmeyen hiperglisemi vakaları zamanla daha da şiddetlenerek vücut yapısını bozabilir ve diğer organlara da zarar verebilir.
Hiperglisemi komplikasyonları şöyle özetlenebilir:
- Kalp – damar hastalıkları
- Sinir hasarları
- Böbrek yetmezliği
- Körlüğe yol açabilecek retina hasarı
- İnme
- Ciddi cilt enfeksiyonları
- Ayaklarda amputasyona gidebilecek sorunlar
- Kemik ve eklem problemleri
- Diş eti enfeksiyonları
Hiperglisemi Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Hiperglisemiyi kontrol altına almak için aşağıda yer alan yöntemleri uygulayabilirsiniz:
- Düzenli ve sağlıklı beslenin
- Mümkün olduğunca egzersiz yapın ve hareket edin
- Doktorun verdiği ilaçları aksatmadan kullanın
- Kan şekerinizi düzenli kontrol edin
- Stresten uzak durmaya çalışın
Hiperglisemi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Hiperglisemi ne demek?
Hiperglisemi, kandaki glukoz oranının artmasıyla birlikte kan şekerinin yükselmesi anlamına gelir.
Hiperglisemi tehlikeli mi?
Yüksek kan şekeri olarak bilinen hiperglisemi kontrol altına alındığında tehlike unsuru oluşturmaz ancak tedavi edilmediği takdirde diğer organlarda hastalıklara yol açabilir.
Hiperglisemi nasıl düşürülür?
Hiperglisemiyi düşürmek için yağlı, işlenmiş ve yoğun karbonhidrat içeren besinlerden uzak durulmalı, et ve sebze ağırlıklı bir diyet programına geçilmelidir. Ayrıca bol su içilmeli, düzenli egzersiz yapılmalı ve stresten uzak durulmalıdır.
Yoğurt kan şekerini düşürür mü?
Probiyotik içeren yoğurt ve kefir gibi besinler kan şekerini düşürmeye yardımcı olur.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 4 Ocak 2024
Yayınlanma Tarihi: 22 Eylül 2023
