Adet Geciktirici Nedir? Zararları ve Yan Etkileri Nelerdir?

Adet Geciktirici Nedir?

Adet geciktirici ilaçlar, progesteron hormonu seviyesini yükselterek rahim iç duvarındaki astar dokusunun kalınlaşıp, kanayarak dökülmesini önleyen, progesteron hormonunun sentetik formlarıdır. Etkili olması için beklenen adetten en az 3 gün önce başlanması önerilmektedir.

Tıbbi dilde "progestin" olarak adlandırılan bu sentetik hormon, adet döngüsünün ikinci yarısında baskın olan progesteronun etkilerini taklit eder. Normal bir adet döngüsünde, progesteron seviyesinin düşmesi rahim iç zarının (endometrium) dökülmesini tetikler ve kanama başlar. Adet geciktirici ilaçlar, vücuda dışarıdan progesteron takviyesi yaparak bu hormonal düşüşü engeller. Böylece, rahim iç zarı dökülmez ve adet kanaması ertelenmiş olur. Bu ilaçlar bir doğum kontrol yöntemi değildir ve gebeliği önlemez. Kullanım amaçları yalnızca kısa süreli olarak adet kanamasını ötelemektir.

Adet Geciktiriciler Nasıl Çalışır?

Adet her ay progesteron seviyelerindeki düşüşle tetiklenir. Adet geciktirici ilaçlar, progesteron seviyesini yumurtlamayı önleyecek ve rahim astarının dökülmesini engelleyecek seviyede yükselterek çalışır ve adetin gecikmesini sağlar.

Adet Geciktirici İlaçların Vücuttaki Etkileri Nelerdir?

Adet geciktirici hapların vücutta farklı etkileri bulunmaktadır. Kadınların aylık döngülerini ele alan iki ana hormon östrojen ve progesteron ile yaşanan döngü takviminde, ilaçlar sentetik progesteron oluşturarak vücuttaki progesteron seviyesinin yüksek tutulmasına yol açmaktadır. Kadılarda adet döngüsü aşağıdaki şekilde gerçekleşir.

Foliküler Faz (Döngünün İlk Yarısı) 

Adet kanamasının ilk günü ile başlar. Bu dönemde östrojen hormonu baskındır. Östrojen, rahim iç zarı olan endometriumun kalınlaşmasını ve olası bir gebelik için hazırlanmasını sağlar.

Luteal Faz (Döngünün İkinci Yarısı)

Yumurtlamadan sonra başlar. Bu fazda progesteron hormonu devreye girer. Progesteron, östrojen tarafından kalınlaştırılmış olan rahim duvarını besler, olgunlaştırır ve embriyonun tutunması için uygun hale getirir.

Eğer döllenme gerçekleşmezse, döngünün sonuna doğru progesteron ve östrojen seviyeleri hızla düşer. Hormonal destekteki bu ani düşüş, rahim iç zarının bütünlüğünü kaybetmesine ve dökülmesine neden olur. Bu dökülme süreci, adet kanaması olarak deneyimlenir.

İşte adet geciktirici ilaçlar bu noktada devreye girer. Beklenen adet tarihinden birkaç gün önce kullanılmaya başlandığında, bu ilaçların içerdiği sentetik progesteron (progestin), vücuttaki progesteron seviyesinin yüksek kalmasını sağlar. Vücut, progesteron seviyesi düşmediği için rahim zarını dökme sinyalini almaz. Sonuç olarak endometrium tabakası yerinde kalır ve kanama ertelenir. İlaç kullanımı bırakıldığında ise vücuttaki progestin seviyesi hızla düşer ve bu hormonal çekilme, genellikle 2-4 gün içinde adet kanamasının başlamasına yol açar.

Adet Geciktirici Haplar Ne Zaman ve Nasıl Kullanılmalıdır?

Adet geciktirici haplar, vücudun doğal progesteron hormonunu taklit etmek için tasarlanmış haplardır. Adet geciktirme hapları rahim zarının dökülmesini önleyerek adetin ertelenmesini sağlarlar. En yaygın olanı noretisteron hormonu içeren tabletlerdir. Bu gibi ilaçları kullanırken ilacı doğru zamanlama ile almak oldukça önemlidir. Hekimin belirttiği dozajı aşmadan uygun şekilde kullanılmalıdır. Gereğinden az kullanmak geciktirmeyi önlemeyeceği gibi, fazla kullanmakta istenmeyen etkilere ve sağlık sorunlarına yol açabilir.

Başlama Zamanı

Adet geciktiricinin, adet döngüsünden en az 3 ila 5 gün öncesinde kullanılması gereklidir. Kanama başladıktan sonra ya da bir gün öncesinde kullanmak çoğu zaman ilacın etkisiz olmasına yol açabilmektedir.

Adet Geciktirici Kullanım Dozu ve Süresi

 İlacın kullanım sıklığı, kullanım amacına ve doktorun önerisine göre değişkenlik gösterebilir. Çoğunlukla günde 2-3 tablet olarak alınmaktadır. Geciktirmenin özel nedeni ortadan kalktığında, ilaç alımı da bitirilmelidir. Geciktirici hapların 10-14 günden daha uzun süre kullanılması tavsiye edilmez.

İlaç Bırakıldıktan Sonraki Süreç

 İlaç alımı bitirildiğinde, yukarıda belirtildiği gibi sentetik hormon seviyesi düşer ve birkaç gün içerisinde adet kanaması görülmeye başlar.

Adet Geciktiricilerin Zararları ve Yan Etkileri

Adet geciktirici ilaçlar normal kullanım talimatına uygun şekilde ve devamlı kullanılmadığında vücuda herhangi bir zararı olmamaktadır. Devamlı kullanımı vücudun doğal hormonal dengesine müdahale ettiği için yan etki ve potansiyel riskler nedeniyle doktora danışılmalıdır. Adet geciktirici yan etkileri aşağıdaki gibidir.

Yaygın Görülen Adet Geciktirici Yan Etkileri

Bu yan etkiler genellikle hafif ve geçicidir. İlaç bırakıldıktan sonra ortadan kalkar.

Ara Kanama ve Lekelenme: Ara kanama, özellikle ilacın dozunun atlanması veya düzensiz kullanılması durumunda en sık görülen yan etkidir. Vücut, hormonal dengeyi sağlamaya çalışırken lekelenme tarzında kanamalar olabilir.

Meme Hassasiyeti ve Şişkinlik: Progesteron hormonunun doğal etkilerinden biri olan meme hassasiyeti, dışarıdan alınan sentetik hormonla da tetiklenebilir.

Şişkinlik ve Vücutta Su Tutulumu: Hormonal değişiklikler vücudun sıvı dengesini etkileyerek ödem ve şişkinliğe neden olabilir.

Duygu Durum Değişiklikleri: Progesteronun sinir sistemi üzerindeki etkileri nedeniyle bazı kadınlarda sinirlilik, gerginlik veya depresif bir ruh hali gözlemlenebilir.

Mide Bulantısı ve Baş Ağrısı: Özellikle baş ağrısı ilaca yeni başlandığında görülebilen yaygın yan etkilerdendir.

Cinsel İstekte (Libido) Değişiklikler: Hormonal dalgalanmalar cinsel isteği artırabilir veya azaltabilir.

Nadir Görülen Adet Geciktirici İlaç Riskleri

Sık ve kontrolsüz kullanım veya altta yatan risk faktörlerinin varlığı durumunda daha ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir.

Pıhtılaşma Riski: Adet geciktiricilerin içerdiği progestinler, kanın pıhtılaşma eğilimini artırabilir. Bu durum, özellikle sigara içen, ailesinde pıhtı öyküsü olan, obez veya uzun süre hareketsiz kalacak (örneğin uzun uçak yolculuğu) kişilerde derin ven trombozu (DVT) veya pulmoner emboli (akciğere pıhtı atması) gibi hayati riskler taşıyan durumlara yol açabilir. Belirtilen riskler, bu ilaçların mutlaka hekim kontrolünde alınmasının en önemli nedenlerindendir.

Adet Döngüsünde Düzensizlik: İlaçların sık sık kullanılması, vücudun kendi doğal hormonal ritmini bozabilir. İlaç bırakıldıktan sonraki birkaç ay boyunca adet döngülerinde düzensizlikler, gecikmeler veya beklenmedik kanamalar yaşanabilir.

Kimler Adet Geciktirici Kullanmamalıdır?

Adet geciktirici ilaçlar, belirli sağlık durumlarına sahip bireyler için ciddi riskler taşıyabilir. Aşağıdaki durumlardan herhangi birine sahip olan kişilerin bu ilaçları kesinlikle kullanmaması gerekir:

• Gebelik veya Gebelik Şüphesi Olanlar: Hamilelikte kullanılması sakıncalıdır. Adet geciktirici, genellikle regl olmamak için kullanılsa da, kişide gebelik şüphesi varsa zararlı olabilir.
• Emziren Anneler: İlacın etken maddesi süte geçebileceği için emzirme döneminde önerilmez.
• Meme Kanseri veya Diğer Hormona Duyarlı Kanser Öyküsü Olanlar: Bu ilaçlar hormonal mekanizmalar üzerinden çalıştığı için mevcut bir kanser tanısı olanlar kesinlikle doktor kontrolü dışında kullanmamalıdır.
• Karaciğer Hastalığı Olanlar: Hormon ilaçları karaciğerde metabolize edildiği için karaciğer fonksiyonları bozuk olan kişilerde kullanılması tehlikelidir.
• Tanı Konulmamış Vajinal Kanama: Nedeni bilinmeyen anormal kanaması olan kadınların, altta yatan ciddi bir patolojiyi maskeleyebileceği için bu ilaçları kullanmadan önce mutlaka bir jinekolojik muayeneden geçmesi gerekir.
• Tromboembolik Hastalık Öyküsü Olanlar: Daha önce derin ven trombozu (DVT), pulmoner emboli (PE), kalp krizi veya inme geçirmiş kişilerin kesinlikle doktor gözetiminde kullanması gereklidir.
• Şiddetli Migren (Auralı Migren) Hastaları: Hormonal dalgalanmalar migren ataklarını tetikleyebilir. Bu nedenle şiddetli bağ ağrısı bulunan kişilerin regl geciktirici ilaç kullanmadan önce doktora danışması gereklidir.

Doğal Adet Geciktirici Yöntemler Nelerdir?

Kadınlar için doğal adet geciktirici üzerine kullanılan bazı ürünler olsa da bunların kanamayı kesin olarak keseceği net şekilde söylenemez. Bazı kişiler limon, sirke gibi seçenekleri kullanarak gecikme yaşayabilmektedir. Fakat bu yöntemlerin herkeste aynı şekilde görülmediği göz önünde bulundurulmalıdır.  Ek olarak, kişinin elinde olmayan nedenlerle (stres, dengesiz beslenme vb) adet gecikmesi de yaşanabilmektedir. Geciktirici hususlar aşağıda sıralanmıştır.

• Limon suyu: Asidik yapısı nedeniyle bazı bireyler limon suyu tüketebilmektedir.
• Elma sirkesi: Elma sirkesi de asidik yapısı nedeniyle adet döngüsünü geciktirmek için kullanılabilmektedir.
• Stres: Bilinçli olarak yapılmasa da, yaşam temposundaki stres düzeyi artış gösterdiğinde regl kanamalarında gecikme görülebilmektedir.

Adet Geciktirici ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Adet geciktirici haplar gebeliği önler mi?

Hayır. Bu en sık yapılan hatalardan biridir. Adet geciktirici ilaçlar bir doğum kontrol yöntemi değildir ve cinsel ilişki sırasında gebeliğe karşı hiçbir koruma sağlamaz. Bu ilaçları kullanırken ek bir doğum kontrol yöntemi (prezervatif, doğum kontrol hapı vb.) kullanılmalıdır.

Regl geciktirmek için ne yapılır?

Regl geciktirme kadın döngüsünün normal düzeyini olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle regl geciktirmek için yöntemlere başvurmamak, sadece doktor önerisi ile ilaç kullanmak gerekir.

Regl geciktirici ilaç ne zaman alınmalı?

Adet başlangcınıdan en az 3 ya da 4 gün öncesinde kullanılmaya başlandığında etkisi görülür. Adet geciktirici hap kullanırken hekimin önerdiği doza uyulmalıdır.

Adet geciktirici kullanırken alkol alınır mı?

İlacın etkinliğini doğrudan etkilemese de, alkol karaciğer üzerindeki yükü artırabilir ve ilacın bulantı, baş dönmesi gibi yan etkilerini şiddetlendirebilir. Bu nedenle birlikte kullanımları önerilmez.

Adet geciktiriciyi bir doz almayı unuttuğumda ne yapmalıyım?

Eğer bir dozu almayı unutursanız, lekelenme veya ara kanama riski artar. Unutulan dozları bir arada almamak gereklidir. Takip eden bir sonraki dozun zamanı geldiğinde kullanıma devam edilebilir.

Adet geciktirici bıraktıktan sonraki ilk adet kanaması nasıl olur?

İlaç bırakıldıktan sonra görülen ilk kanama, miktar ve süre olarak normal adet kanamasından biraz farklı olabilir. Genellikle daha yoğun veya daha uzun sürebilir. Sonraki döngülerde normale dönmesi beklenir.

Adet geciktirici kullanmak kısırlık yapar mı?

Hayır. Hekim kontrolünde, kısa süreli ve nadiren kullanılan adet geciktirici ilaçların kalıcı kısırlığa neden olduğuna dair bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak sık ve bilinçsiz kullanımın hormonal dengeyi bozarak geçici doğurganlık sorunlarına yol açabileceği unutulmamalıdır.

Reçetesiz adet geciktirici alabilir miyim?

Adet geciktirici ilaçlar, potansiyel riskleri nedeniyle mutlaka bir hekim muayenesi ve değerlendirmesi
sonrası reçete ile alınmalıdır. Reçetesiz ve eczacı danışmanlığı olmadan kullanılması, yukarıda bahsedilen ciddi sağlık risklerini beraberinde getirebilir.
 

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.