Aort Kapak Yetmezliği Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Aort Kapak Yetmezliği Nedir?

Aort kapak yetmezliği, kalbin sol alt odasında bulunan aort kapağının tam kapanamaması sonucunda kanın geri kaçarak kalbin sol ventrikülünde hacim yüküne neden olan bir kalp hastalığıdır. Normalde kalbin sol ventrikülünden çıkan kan, aort kapağından geçerek vücuda pompalanır ve kapak düzgün bir şekilde kapandığı için kanın geri akması engellenir.  Ancak aort kapağı tam kapanmadığında kalpten çıkan kanın bir kısmı tekrar sol ventriküle geri döner ve hacim yüküne neden olur. Bunun sonucunda kalp normalden daha fazla efor sarf eder ve kalp kası genişleyebilir.

Aort Kapak Yetmezliği Alt Tipleri Nelerdir?

Aort kapak yetmezliğine sebep olan faktörler farklı klinik tablolara göre alt tiplere ayrılır. Söz konusu olan klinik faktörler patolojik mekanizma ve tedavi yaklaşımı açısından değişkenlik gösterir. 

Biküspit aort kapak

Biküspit aort kapak, normalde üç yaprakçıktan oluşan aort kapağın doğuştan iki yaprakçıklı olmasıdır. Bu yapısal bozukluk, kanın normal akışını olumsuz etkiler ve geri kaçmasına neden olabilir. Doğuştan bir kalp anomalisi olarak tanımlanan biküspit aort kapak genetik geçiş gösterebilir. Bu durum, aort kapak yetmezliğine zemin hazırlayan bir alt tip olarak düzenli takip veya şiddetine göre uygun tedavi gerektirir.  

Romatizmal aort yetmezliği

Romatizmal aort yetmezliği, romatizmal ateş rahatsızlığının aort kapağında inflamasyona ve yapısal bozukluklara yol açmasından kaynaklanır. Yaprakçıkları kalınlaşan kapak deformasyona uğrar ve düzgün kapanamaz. Bu durumun sonucunda kalbin pompalanması engellenir ve aort kapak yetmezliği patolojisini hızlandırabilir.

Dejeneratif aort yetmezliği 

Dejeneratif aort yetmezliği, yaşa bağlı olarak ortaya çıkan ve kalp kapakçığının esnekliğini yitirmesiyle sonuçlanan klinik bir tablodur. Genellikle ileri yaşlarda görülen bu tablo, kalbin sol ventrikülünde fonksiyonlarının bozulmasına yol açar. Dejeneratif aort yetmezliği nedenleri arasında yaşlanmaya bağlı kapak kalsifikasyonu ve kapakçık dokusunun yapısal bozulmaları yer alır.

Akut aort yetmezliği

Akut aort yetmezliği, kalp kapakçığının ani şekilde fonksiyonunu yitirmesiyle belirtileri hızlı şekilde ortaya çıkaran bir durumdur. Akut aort yetmezlikte kalbe dönen kan miktarı artar ve kalp, bu kanı pompalarken direnci azalır. Bu durum end-diyastolik volüm - EDV olarak adlandırılan kalpteki hacim yüküne neden olur. Bunun sonucunda sol ventrikülde basınç artışı meydana gelir ve akut aort yetmezliği vakası oluşur.

Kronik aort yetmezliği

Kronik aort yetmezliği, aort kapağının tam kapanamaması sonucu kalbin sol ventrikülüne kanın geri sızmasıyla sinsi bir şekilde ilerleyen hastalıktır. Zamanla sol ventrikül duvarında kalınlaşma ve genişlemeye neden olan bu durum ileri seviyeye geldiğinde çeşitli semptomları ortaya çıkarır. Kronik aort yetmezliği çabuk yorulma, göğüs ağrısı ve çarpıntı gibi belirtilerle kendini gösterir.

Aort Kapak Yetmezliği Dereceleri Nelerdir?

Aort kapak yetmezliği dereceleri ekokardiyografi ile yapılan değerlendirmelere dayanarak hafif, orta ve ileri düzey olarak saptanır. Transtorasik ekokardiyografi ile kalp odası ve kapak yapısının durumu hakkında bulgular elde edilir. Hafif derece aort kapak yetmezliği  (>1.5 cm2) değeriyle genellikle asemptomatik seyreder ve düzenli takip gerektirir. Bu değer kapsamında yetersizlik fraksiyonu %30'dan azdır ve sol ventrikül fonksiyonları genellikle normal sınırlarda seyreder.

Orta seviyede aort kapak yetmezliği (1-1.5cm2) değerle saptanarak sol ventrikül hacim yükü artmaya başlar ve fonksiyonel değişiklikler başlar. Hafif ila orta derecenin arasında olan bu değer sonucunda yetersizlik fraksiyonu %30-39'dur. İleri düzey vakalar ise (≤1 cm2) olarak saptanarak belirgin sol ventrikül dilatasyonu ve fonksiyon bozukluğu ile karakterizedir. Orta ila şiddetli aort yetersizliği olarak tanımlanan ekokardiyografi sonucunda yetersizlik fraksiyonu %30-39'dur.

Aort Kapak Yetmezliği Neden Olur?

Aort kapak yetmezliğine neden olan faktörler, kapakçığın kendisinden veya çevresindeki yapılardan kaynaklanabilir. Bunun yanı sıra bazı doğumsal anomaliler ve kronik sağlık sorunları da önemli aort kapak yetmezliğinin gelişimine zemin hazırlayabilir.

Aort kapak yetmezliği nedenleri arasında kapakçığın yapısal bozuklukları ve dejenerasyonu önemli bir yer tutar. Bunun yanı sıra hipertansiyon veya aort anevrizması gibi kalp dışı problemler de kapağın işlevini olumsuz etkileyebilir. Ayrıca sistemik, kronik ve konjenital hastalıklar da aort kapak yetmezliğine neden olabilir.

Aort kapak bozukluğu 

Aort kapak bozukluğu, kapakçıkların esnekliğinin azalmasına, daralmasına ve yapısal hasar görmesine neden olan anormalliklerdir. Oluşan şekil bozuklukları kapağın tam kapanmasına engel olur ve kan akışının kısıtlanmasına neden olur.

Kapak dejenerasyonu

Kapak dejenerasyonu genellikle yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan dejenaratif bir kalsifikasyondur. Kapakçılarda hareketsizliğe neden olan bu durum, dokunun yapısal bütünlüğünü bozarak fonksiyonları olumsuz etkiler. Kapak dejenerasyonuna bağlı olarak sol ventrikül ile ana atardamar arasındaki kapakçık işlevini tam olarak yerine getiremez.

Romatizmal kapak hastalığı

Romatizmal kapak hastalığı, romatizmal ateş sonrası gelişen bir durumdur. Kalp kapakçıklarına hasar veren bu rahatsızlık kapaklarda kalınlaşma, şekil bozuklukları ve yapışıklık gibi yapısal bozukluklara neden olur. Bağışıklık tepkisiyle kapakçıklarda iltihap oluşur ve zamanla kalp fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Genellikle çocukluk döneminde meydana gelen romatizmal kapak hastalığı ileri yaşlara doğru farklı kalp hastalıklarının oluşumuna zemin hazırlayabilir.  

Doğuştan kapak anomalisi

Doğuştan kapak anomalisi, kalbin üst ve alt sol odacıklarını olumsuz etkileyen konjenital bir hastalıktır. Bu durum, bireyin kalp kapakçıklarının doğuştan kusurlu olmasına neden olur. Normalde 3 yaprakçıdan oluşan kapaklar, söz konusu olan anomalide iki yaprakçıktan oluşur. Doğuştan kapak anomalisi, valfi destekleyen kordonlardaki değişikliklere ve mitral kapak bölgesinde birden fazla açıklığa neden olur. Bu yapısal bozukluk zamanla fonksiyonel sorunlara ve kalp yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara sebep olabilir.

Hipertansiyon

Kronik bir hastalık olan hipertansiyon, kalbin pompalama gücünü etkileyerek aort kapağı üzerinde yük oluşturur. Yüksek tansiyon, kapak yapılarında deformasyona neden olabileceği için aort kapak yetmezliği semptomlarını belirginleştirebilir. Kalp kapakçılarının genişlemesine zemin hazırlayan hipertansiyon çeşitli kardivasküler komplikasyonlarına neden olabilir.

Aort anevrizması

Aort anevrizması aortun normalden daha fazla genişlemesi ve balonlaşmasıdır. Arter duvarının katmanlarında incelmeye sebep olan bu durum, damar yırtılmasına ve kan sızmasına zemin hazırlar. Aort anevrizması zamanla ilerleyerek göğüs kafesinde baskı, nefes darlığı ve sırt bölgesinde batma hissi gibi semptomlara neden olur.

Aort Kapak Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Aort kapak yetmezliği belirtileri arasında yorgunluk, çarpıntı, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi semptomlar yer alır. Genellikle yıllar içinde gelişen bir hastalık olduğu için belirtiler zamanla artar ve ileri aşamalarda bayılma hissi gibi komplikasyonlar gelişebilir. Aort kapak yetmezliği semptomları çoğunlukla aşağıdaki gibi seyreder:  

• Kalp kası vücuda kanı ulaştırmak için normalden daha fazla çalıştığı için kişinin yorgun ve halsiz hissetmesine neden olur.  
• Kalbin normalden daha fazla efor sarf etmesi ritim bozukluklarına yol açar. Bunun sonucunda günlük hayatta çarpıntı veya kalp atışlarının hızlanması hissedilmeye başlanır. 
• İleri aort kapak yetmezliği vakalarında nefes darlığı gözlemlenir ve uyarıcı belirtiler arasında yer alır.  
• Kalp kasının yeterince oksijen alamaması, kişinin göğüs bölgesinde baskı hissetmesine neden olur ve göğüs ağrısı ortaya çıkar.  
• Yeterli kan ulaştırılamadığı için bayılma hissi ve egzersiz esnasında zorlanma gibi semptomlar gelişebilir. 

Aort Kapak Yetmezliği Nasıl Tedavi Edilir?  

Aort kapak yetmezliği tedavisi hafif ve semptomsuz hastalarda düzenli takip ile yapılırken orta düzeyli vakalarda ilaç tedavisi uygulanır. Daha şiddetli ve acil durumlarda ise cerrahi yöntemlere başvurularak kapak değişimi yapılır. Hafif ve semptomsuz hastalar, medikal izlem altına alınarak hastalığın ilerleme durumu takip edilir. Bu noktada düzenli olarak ekokardiyografi ile kapak yapısı ve kalp fonksiyonu değerlendirilir.

Orta dereceli aort kapak yetmezliği için yakın kardiyolojik takip ile birlikte ilaç tedavisi uygulanır. Hafif ve orta düzey semptomları kontrol altına almak için beta blokerler, nitratlar, diüretikler ve ACE inhibitörleri gibi ilaçlar kullanılır. Bu tür ilaçlar, kas basıncını kontrol etmeyi hedefler ve hastalığın ilerlemesini durdurur.

Kalp hastalıkları arasında yer alan aort kapak yetmezliğinde yaşam tarzı da önemli bir faktör olup uygun şekilde düzenlenmelidir. Bunun için kalp sağlığını destekleyen egzersizler, diyetler ve alışkanlıklar benimsemek önemlidir. Bu noktada günlük hayatta hareketli olmak, kalp dostu ve doymuş yağ oranı düşük bir beslenmeye geçiş yapmak gerekir. Bunun için az tuzlu besinler, avokado, zeytinyağı ve ceviz gibi sağlıklı yağlar içeren gıdalar tercih edilmelidir. Ayrıca alkol, tütün ve tütün ürünleri kullanımını bırakarak hastalığın seyrini olumlu etkilemek mümkündür.

Aort Kapak Yetmezliği Ameliyatı  

Aort kapak yetmezliği ameliyatı, ağır ve acil vakalarda uygulanan cerrahi yöntemleri içerir. Bunun için yapılan açık cerrahi, aort kapağının değiştirilmesi veya onarılması amacıyla uygulanır. Açık ameliyat, genel anestezi uygulanarak göğüs üzerinden kesi yapılarak gerçekleşir. Hasta, kalp-akciğer makinesine bağlanarak kalbin geçici olarak durdurulması sağlanır. Ardından cerrah, hasarlı aort kapağına ulaşarak duruma göre kapağı onarır veya değiştirerek yerine yeni bir kapak yerleştirir.  

Kalp cerrahisi alanında modern bir yöntem olarak kullanılan TAVI, doğal kapakçığı çıkarmadan aort kapağının değiştirilmesini sağlar. Transkateter Aort Kapak İmplantasyonu olarak adlandırılan yöntem, yüksek riskli hastalar için lokal anestezi ile hafif sedasyon verilerek uygulanır. Herhangi bir kesi yapılmayan TAVI yönteminde bir borucuk ile kalbe ulaşılır ve hasarlı kapakçığa eriştikten sonra stent üzerine konumlandırılan yapay kapak yerleştirilir. 

Aort Kapak Yetmezliği ile İlgili Sık Sorulan Sorular 

Aort yetmezliğinde nabız basıncı neden artar?

Aort yetmezliğinde nabız basıncı aort kapağının tam olarak kapanamaması nedeniyle sol ventriküle geri dönen kan akışından kaynaklı olarak artar. Bu durum kanın geri kaçmasına neden olur ve sol ventrikülün hacim yükünün artmasıyla nabız basıncında yükselişe yol açar.

Aort yetmezliği üfürümü nerede duyulur?

Aort yetmezliği üfürümü, genellikle göğsün 3. veya 4. kaburga aralığında ideal şekilde duyulur. Bunun yanı sıra üfürümün daha iyi şekilde duyulması için hastanın öne doğru eğilerek oturması önemlidir.

Aort yetmezliği dereceleri nelerdir?

Aort yetmezliği hafif, orta ve şiddetli olarak üç farklı derecede sınıflandırılır. Hafif vakalarda semtomlar genellikle görülmez ve kalp fonksiyonları normaldir. Orta düzeyde kalp efor sart etmeye başladığı için belirtiler ortaya çıkar. Şiddetli vakalarda ise kalp kasında genişleme artarak konjestif kalp yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara neden olur.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.