Riskli Bebek İzlem Merkezi

Prematüre doğan veya doğduklarında hasta olan bebekler “yüksek riskli bebekler” olarak adlandırılmaktadır. Bu durumdaki bebekler kısa-uzun vadeli sağlık ve gelişim sorunları açısından yüksek risk taşıyabilmektedir.

Memorial Bahçelievler Hastanesi Riskli Bebek İzlem Merkezi; sağlık ve gelişim problemleri yaşayan yüksek riskli bebeklerin sağlık durumlarının yakından izlenmesi, ileri tetkikler yapılarak hastalıklarının tanısının konulması ve tedavi planlaması amacıyla hizmet vermektedir. Yüksek riskli bebeklerin karmaşık büyüme döngüsünde yaşadığı çoklu sıkıntılar nedeniyle farklı branşları ilgilendiren sorunları olabilmektedir. Bu nedenle hastalar multidisipliner branşlarla birlikte değerlendirilmelidir.

Hangi Bebekler Yüksek Riskli Bebek Merkezi’nde Takip Edilmelidir?

• Doğum ağırlığı 1000 gram veya gebelik yaşı <28 hafta olan bebekler (bazı programlar kurumsal nedenlerle  1500 gram veya gebelik yaşı <30 hafta olan bebekleri de dahil edebilir)
• Tanımlanmış nörolojik rahatsızlıkları olan bebekler

• İntraventriküler kanamalı ( beyin omurilik sıvısını içeren beyin boşlukları olan ventriküllerin içinde veya çevresinde kanama)/kanamasız ventrikülomegali
• Prematüre çocuklardaki oksijensiz kalmaya bağlı beyin hasarı (Periventriküler Lokomalazi)
• Şantlı/şantsız hidrosefali  (beyin kanamasına bağlı beyin su kesecekleri de genişleme ve basınç artışı)
• Hipoksik-iskemik ensefalopati adı verilen bir tür beyin hasarı
• Nöbet geçirme
• Menenjit/Merkezi sinir sistemi enfeksiyonu

• Yüksek teknoloji müdahaleleri alan bebekler

• Açık kalp ameliyatı geçiren çocuklar

• Devam eden akciğer hastalığı olan bebekler
• Prematürenin oksijen gerektiren ve gerektirmeyen kronik akciğer hastalığı (Bronkopulmoner Displazi)
• Diğer nedenlerle evde oksijene ihtiyaç duyan bebekler
• Trakeostomili bebekler
• Yenidoğan döneminde devam eden komplikasyonları olan bebekler

• Septisemi (kan dolaşım enfeksiyonu)
• Hipoglisemi(kan şekeri düşüklüğü yaşayan bebekler)
• Hiperbilirubinemi (yüksek yenidoğan sarılığı)

• Diğer

• Doğuştan kalp hastalığı
• Gastrostomi tüpleri ile/tüpsüz beslenme zorlukları
• Genetik ve metabolik hastalık şüphesi olanlar
• Bilinmeyen nedenlerle kardeş kaybı öyküsü olan hastalar

Riskli Bebek İzlem Merkezi’nde Bütüncül Yaklaşım Neden Önemlidir?

Yüksek riskli bebeklerin (prematüre, düşük doğum ağırlıklı, doğumsal anomalili, zor doğum geçiren vb.) bütüncül bir yaklaşım ile tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu bebeklerde yüksek riskli hastalıkların görülebileceği ihtimali sebebiyle sağlıkları çok yönlüdür ve sadece fiziksel değil; nörolojik, psikolojik, sosyal ve gelişimsel alanlarda da desteklenmeleri büyük önem taşımaktadır.

• Çocuk Gelişimi
• Neonatoloji
• Pediatrik Nöroloji
• Pediatrik Beyin Cerrahisi
• Pediatrik Ortopedi
• Pediatrik Gastroenteroloji
• Beslenme ve Diyet
• Pediatrik Kardiyoloji
• Pediatrik Endokrinoloji
• Pediatrik Cerrahi
• Göz Hastalıkları
• Kulak Burun Boğaz
• Pediatrik Fizik Tedavi
• Odyoloji

Birden Fazla Sistem Etkilenmiş Olabilir

Yüksek riskli bebeklerde genellikle sadece tek bir organ ya da sistem değil, birden fazla sistem etkilenmiş olabilmektedir. Örneğin prematüre bir bebekte hem solunum hem de beyin gelişimi problemleri görülme ihtimali yüksektir. O nedenle yalnız bir uzmanlık alanı değil, çok disiplinli bir ekibin süreci yürütmesi bebeğin sağlığı açısında oldukça kritiktir.

Gelişimsel Destek Şart

Bu bebeklerin sadece yaşatılması değil, kaliteli bir yaşam sürmeleri ve yaşına uygun gelişim basamaklarını yansıtması amaçlanmaktadır. Bütüncül yaklaşım; neonatoloji, çocuk nörolojisi, beyin cerrahisi, kardiyoloji, fizik tedavi, çocuk gelişimi gibi birden fazla farklı branş uzmanlarının birlikte çalışmasını sağlamaktadır.

Aile Desteğinin Önemi

Yüksek riskli bebeklerin tedavisinde ailenin desteği son derece önemlidir. Çünkü bu destek, bebeğin hem fiziksel hem de duygusal gelişimini doğrudan etkilemektedir. Aile tedavi sürecine aktif katıldığında bebeğin ihtiyaçları daha iyi anlaşılmakta ve tedaviye uyum da artmaktadır. Bu durum tedavi sürecindeki uzmanlar ile iş birliğini de güçlendirmektedir.

Uzun Süreli İzlem Gerekebilir

Riskli bebeklerin bazı sorunları doğumdan hemen sonra değil, aylar ya da yıllar sonra da ortaya çıkabilmektedir. (örn. gelişim geriliği, öğrenme güçlüğü vb.). Bu nedenle yüksek riskli bebek tanımına uyan tüm bebeklerin gelişimleri boyunca yakından kapsamlı takip edilmeleri oldukça önemlidir.

Erken Müdahale Çok Önemli

Gelişimsel sorunlarda erken müdahale (0-3 yaş arası) çok kritik bir dönemdir. İdeal olarak, ziyaret sıklığı önemli gelişimsel dönüm noktalarını yakalamalıdır. Geleneksel olarak prematürelik, en azından ikinci doğum gününe kadar “düzeltilmiş” bir yaş vermek için çocuğun kronolojik yaşından prematürelik haftalarının sayısı çıkarılarak düzeltilmektedir.

Ziyaret sürelerine örnekler (düzeltilmiş yaş):

3-6 hafta, 4 ay, 8 ay, 12 ay, 18 ay/24 ay

Rutin İzlem Parametreleri Nelerdir?

1-Taburculuk Sonrası Beslenme İzlemi

2-Büyüme izlemi

3-Nörolojik ve Gelişimsel İzlem

4-İşitme İzlemi

5-Oftalmolojik (görme) İzlemi

6- Bağışıklama ve Aşılar

7- Diğer (prematüre anemisi, prematürenin kemik hastalığı(prematüre osteopenisi), prematürenin oksijen gerektiren ve gerektirmeyen kronik akciğer hastalığı(bronkopulmoner displazi), kardiyak problemler vb.)

Nörolojik ve Gelişimsel İzlem

Bu ziyaretler sırasında, önemli nörogelişimsel sonuçların varlığını veya yokluğunu belirlemek için tarama veya standartlaştırılmış değerlendirmeler kullanılmalıdır.Yaygın kullandığımız araçlar şunlardır:

• Bayley Bebek Gelişimi Ölçeği (Bayley-IV)
• Gelişimsel İzleme ve Destekleme Rehberi (GİDR)
• Küçük Çocuklarda Otizm için Değiştirilmiş Kontrol Listesi [Takip ile revize edilmiştir] (M-CHAT-R/F)
• Kaba Motor Fonksiyon Sınıflandırma Sistemi (GMFCS)
• Denver Gelişim Testi

Bu bebeklerin gelişimsel izleminin tespiti dışında, en önemli gelişimsel problemleri; serebral palsi, epilepsi, hidrosefali, otizm/DEHB/davranış sorunları/ öğrenme güçlükleri, konuşma gerilikleri, genetik ve metabolik hastalık, kernikterus, hipoglisemiye bağlı kortikal görme sorunlarıdır. Bu yönden hastalar yakın izlenmelidir. Yakın izlem sırasında tespit edilen sorunlar, çocukluk döneminde plastisite(beyin gelişimi) devam ettiğinden erken müdahale programlarına alınmalıdır. Erken müdahale programlarına alınan bebeklerin nörolojik gelişimlerinin sağlıklı devam edebilmesi mümkündür.