Mers Virüsü Nedir? Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) olarak da bilinen Mers virüsü, koronavirüsün (MERS-CoV) neden olduğu viral bir solunum yolu hastalığıdır. Bu hastalık, genellikle solunum sistemi belirtileriyle ortaya çıkar ve ateş, öksürük, nefes darlığı gibi şikayetlere neden olabilir. MERS, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha ciddi seyredebilir ve hatta ölüme yol açabilir.

Mers (MERS-CoV) Hastalığı Nedir?

Mers virüsü 2012 yılında Suudi Arabistan'da görülen ve bir tür koronavirüs enfeksiyonu olan bulaşıcı bir hastalıktır. Koronavirüsü ailesinden olan bu virüs solunum yoluyla bulaşması ve ölümcül sonuçlar doğurmasıyla dünyayı etkileşmiştir. Ayrıca Covid-19 ile aynı aileden olması çok sık mutasyona uğraması sebebiyle günümüzde dikkat çeken bir virüs haline gelmiştir.

Virüs, develerden insanlara doğrudan fiziksel temas yoluyla yayılabilir. Hayvanların dışında insandan insana bulaşma durumu da söz konusudur.

Bunun yanında basit soğuk algınlığının aksine öksürük gibi semptomların ağır seyrettiği bu rahatsızlık tüm dünyayı etkilemeden kontrol altına alınabilmiştir. Genel olarak koronavirüs ailesinde olan virüslerden SARS, Covid-19 ve Mers salgın tehlikesi oluşturma riski taşımasıyla aşı üretimine ve ilaç çalışmalarına önem verilmektedir.

Mers Virüsü Nedir?

MERS-CoV, enfekte develerden insanlara bulaşan zoonotik bir virüstür. Bir tür koronavirüs enfeksiyonu olan mers hastalığı aynı zamanda bir solunum yolu hastalığıdır.

Salgının görüldüğü Ortadoğu bölgesinde rahatsızlığın ciddiye alınmaması solunum problemlerinin şiddetlenmesine de neden olmuştur. Covid-19 'un aksine bu coronavirüs Ortadoğu ülkelerinden Yemen, Ürdün ve Suudi Arabistan'da sınırlı kalması hastalığın kontrol altına alınmasını sağlamıştır.

Diğer bir taraftan virüsün taşıyıcı hayvanı deve ya da yarasa olduğu düşünülürken memelileri etkileyen bir canlı formudur. Hayvandan insana virüsün geçmesiyle farklı mutasyonlar geçirerek mers cov hastalığının yayılım gösterdiği ifade edilir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yapılan açıklamaya göre o dönemde 77 bireyde bu rahatsızlık tespit edilmiş, bu hasta bireylerin 40'ı ise vefat etmiştir. Özellikle nefes darlığı, ateş, burun akıntısı gibi üst solunum rahatsızlıkları belirtileri ile benzerlik göstermesi fark edilmesini de güçleştirmiştir. Bu süreçte mers hastalığı virüsün belirtilerinin kişide gözlemlenmesiyle anlaşılarak tedavi planı çıkarılmaya çalışılmıştır. Bazı vakalarda ise bu rahatsızlık belirti vermeden de ilerleyerek kuluçka süresinde daha çok alevlendiği tespit edilmiştir.

Mers Virüsü Belirtileri Nelerdir?

Mers virüsü kuru öksürük, halsizlik, yüksek ateş, eklem ağrısı, mide bulantısı, kusma ve nefes darlığı gibi belirtilerle kendini gösterir.

Mers virüsü belirtileri kişinin mevcut kronik rahatsızlıklarına, yaşına, kilosuna göre değişkenlik gösterebilir. Bunun yanında kişinin bu mikroorganizmalara karşı antikor üretimi de oldukça önemlidir.

Bağışıklık sistemi düzgün çalışan bireyler Mers hastalığını daha hafif atlatabilirler. Yapılan bilimsel çalışmalarda rahatsızlığın belirtilerinin 2-14 arasında daha belirgin olduğu ifade edilir. Hava yoluyla ya da vücut sıvılarına temasla bulaşabilen MERS-CoV enfeksiyona da neden olur.

Tüm bu bilgilerden sonra rahatsızlığın öne çıkan belirtileri aşağıdaki maddelerle sıralanabilir:

• Geçmeyen kuru öksürük ve solunum yetersizliği
• Halsizlik, yorgunluk ve bitkin olma hali
• Yüksek ateşe bağlı sayıklama, üşüme ve titreme
• Göğüs ağrısı ve eklem ağrısı
• Mide ve bağırsak sistemini etkileyen ishal
• Mide bulantısı ve kusma
• Nefes darlığı
• Septik şok

Tüm bu belirtileri yaşayan hastalarda ölüm oranı yüksektir. Yetişkin bireyler arasında kanser tedavisi gören ya da yeni organ nakli olan kişilerin bağışıklık sistemi düşük olduğu için sepsise girme olasılığı yüksektir. Bu süreçte kişinin bağışıklık sistemi baskılandığı için antijene karşı vücut cevap oluşturamayabilir ve çoklu organ yetmezliği yaşanabilir. Organların ciddi hasar alması yoğun bakım ve solunum cihazı desteğini zorunlu hale getirebilir.

Diğer bir yandan Mers hastalığının bazı komplikasyonları da ortaya çıkabilir. Kalp-damar sisteminde ya da böbreğin süzme fonksiyonunda görülen komplikasyonlar da canlılığın devamlılığını tehlikeye sokabilir. Özellikle diyabet, obezite, tansiyon ya da akciğer problemleri gibi kronik hastalıkları olan kişiler daima risk grubundadır. Ayrıca bireyler hastalığı atlatsa da kronik problemleri ile beraber ciddi hasarlar kalabilir. Devamında bakteri ya da diğer enfeksiyonlara karşı dahi vücut ciddi tepkiler oluşturabilir.

Mers Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Tedaviye geçmeden önce mers hastalığının tanısının koyulması adına burundan sürüntü alınarak hızlı tanı testleri yapılabilir. Bunun yanında öksürük gibi semptomları görülen kişinin akciğer grafisi çekilerek uzman doktor tarafından teşhis konulabilir.

Mers Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Mers hastalığı RNA temelli virüslerden kaynaklı oluştuğu için devamlı mutasyon riski vardır. Bu değişen genetik yapı ilaç çalışmalarının etkinliğini yavaşlatıcı bir etkendir. Hazırlanan ilaç numuneleri virüs RNA zincirini değiştirdiğinde etkisiz hale gelebilir. Bu durumun temelinde ise virüsün konakçıdan başka bir konakçıya taşınması vardır. Konakçı olarak insan vücudunu seçen virüs ortam koşullarına göre uyumlanarak kendini güçlendirir. Bunun yanında tamamen konakçı üzerinde rastgele mutasyona da uğrayabilir.

Bu koşullarda ilaç 1 fazından prosedürler tekrar başa dönerek çalışma yapılmasına neden olur. Bir ilaç yapım aşaması ve hastada kullanım süresi 4 fazlık bir uygulama süresini kapsar, genel olarak ortalama 2 ile 8 yıllık bir sürede ilaç piyasaya sunulabilir.

Tüm bu nedenlerden dolayı mers hastalığına karşı geliştirilen bir ilaç söz konusu değildir. Hastanın ciddi komplikasyonlar yaşamaması için bazı ek tedaviler uygulanırken asıl önemli olan nokta virüsten korunma yöntemleriyle ilgilidir. Genel anlamda yaşanılan bu salgın sürecinde uygulanan tedaviler aşağıdaki gibi listelenebilir:

• Rahatsızlığın tanı aşamasında vücutta oluşan hasara bağlı bazı tedbirler alınabilir. Buradan hareketle rahatsızlıkta semptomların hafifletilmesi adına yardımcı tedaviler uygulanabilir. Destekleyici tedaviler arasında ise kas ağrılarının minimize edilmesi için ağrı kesici ilaçlar tercih edilebilir. Enfeksiyon akciğeri çok etkiliyorsa öksürük ilacı verilebilir, enfeksiyon yayılım gösteriyorsa antibiyotik tedavisine de başvurulabilir. Nefes darlığı artıyorsa oksijen desteğine de kişinin ihtiyacı oluşabilir. Eğer kişinin tansiyon dengesizliği varsa ve kan basıncı düşüyorsa serum desteği ile vazopresör ilaçların kullanımı tercih edilebilir.
• Gribal enfeksiyonlarda olduğu gibi vücudun direncinin artmasında uyku ve dinlenmek oldukça önemlidir. Bunun yanında dengeli beslenmeyle beraber vitamin ve minerallerin alımı kritiktir. Bu süreçte bağışıklığı güçlendirmek için gıda takviyesi desteğine doktor kontrolünde başvurulabilir. Ayrıca kişinin kan değerleri kontrol edilerek demir, D3 ve B12 eksikliği varsa bağışıklık sisteminin aktif çalışması için bu mineral ve vitaminler verilebilir. Aynı zamanda enfeksiyonun vücuttan atılması adına bol sıvı alımı da öneriler arasındadır. Sıvı alımında günlük en az 2-3 litre su tüketimi uzmanlar tarafından önerilmektedir.
• Kekik, okaliptüs ya da mentol gibi nefes yollarını açan ürünlerin burun spreyi olarak kullanımı da bazı hastalarda tercih edilmiştir. Ayrıca ağız içinde pH dengesinin de korunması adına antiseptik içerikli gargaraların kullanımına öncelikli verilebilir. 

Mers Virüsü Hakkında Sık Sorulan Sorular

Mers virüsü ne zaman çıktı?

Virüs ilk defa 2012 yılında Suudi Arabistan’da ortaya çıkmıştır. Bu süreçte bulaşıcı özelliği çiçek virüsü gibi yüksek olmadığı için saha olarak az yayılım göstermiştir. Bu nedenle virüsün yayıldığı alan Ortadoğu ile kısıtlı kalmıştır.

Mers virüsü ölümcül mü?

Mers virüsü için spesifik bir tedavi yoktur. Amaç, semptomları önlemektir. Özellikle bağışıklığı düşük ve kronik hastalıkları olan bireyler için ölümcül tablo ortaya çıkabilir.

Mers virüsü bulaşıcı mı?

MERS CoV olarak da ifade edilebilen mers virüsü bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.