Raşitizm Nedir? Raşitizm Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Tipik olarak uzun süreli D vitamini eksikliğinden kaynaklanan raşitizm; kemik gelişimini olumsuz etkileyen, kemiklerin daha kolay bükülmesi ve kırılmasına neden olan bir çocukluk çağı hastalığıdır. Çocukların vücudunun yiyeceklerden kalsiyum ve fosforu emmesine yardımcı olan D vitamini, yeterli düzeyde vücutta bulunmadığı zaman kemiklerde raşitizme neden olabilecek uygun kalsiyum ve fosfor seviyelerinin korunmasını engeller. D vitamini eksikliği dışında nadir olarak kalıtsal durumlar da raşitizm hastalığının görülmesine neden olabilir.

Raşitizm Nedir?

Raşitizm, uzun süren ve yoğun D vitamini, kalsiyum veya fosfat eksikliğine bağlı olarak çocuklarda ortaya çıkan, iskelet deformasyonları sonucu kemiklerin yumuşaması ve zayıflaması ile kendini gösteren büyüme bozukluğudur. Kalsiyum, fosfat ve d vitamini eksikliği dışında nadir bir şekilde genetik faktörler de çocuklarda raşitizm hastalığının görülme sebeplerinden biridir.

Çocukların vücudunun yiyeceklerden kalsiyum ve fosforu emmesi konusunda destek olan D vitamini, yeterli düzeyde vücutta bulunmadığı zaman kemiklerde raşitizme neden olabilecek uygun kalsiyum ve fosfor seviyelerinin korunmasını zorlaştırır. Bu durum yaşandığında çocukların kemik yapıları zayıflayıp daha kolay kırılır hale gelir.

Raşitizm, sadece çocuklarda görülmesi sebebiyle yetişkinlerde görülen osteomalaziden ayrılır. Doktor tarafından diyet listesine eklenen D vitamini ve kalsiyum takviyeleriyle birlikte iyileşmesi mümkün olan raşitizm, altında yatan başka bir nedenin varlığında ise ekstra ilaçlara ihtiyaç duyabilecek bir durumdur.

Raşitizm Neden Olur?

Sadece çocuklarda görülen raşitizm, vücuttaki uzun süreli D vitamini eksikliği sebebiyle meydana gelir. Vücuttaki kalsiyum ve fosforu emmek için kullanılan D vitamini eksikliği, çocukların kemik yapılarını daha savunmasız ve kırılgan hale getirerek raşitizm hastalığına sebep olur.

Güneş ışığından uzak kalmak en yaygın görülen D vitamini eksikliği nedeni sayılırken D vitamini açısından zengin besinler tüketmemek de bu nedenlerden biridir.

D vitamini eksikliği dışında bazı raşitizm vakalarına nadir olarak genetik hastalıklar da sebebiyet verebilir.

Raşitizm Belirtileri Nelerdir?

Genel olarak kemik ağrıları, büyümede yaşanan gecikmeler, bacak kemiklerinin kolay bükülmesi gibi durumlar raşitizm hastalığının en yaygın belirtileri arasında gösterilir.

Bunlarla birlikte raşitizm belirtileri şunları içerir:

• Bacak kemiklerinin kolay bükülmesi ve kırılması
• Kemik ağrıları ve kas krampları
• Motor becerilerinde gecikme
• Büyümede yaşanan gecikmeye bağlı boy kısalığı
• Diz veya bileklerde genişleme
• Kaslarda güçsüzlük
• Bacak çarpıklığı gibi iskelet deformasyonları
• İskelet yapısında bozukluk
• Omurgada görülen anormal kavis
• Güvercin göğsü durumu
• Dişlerde meydana gelen boşluklar
• Kalsiyum düşüklüğünde yaşanan nöbetler

Bebeklerde Raşitizm Belirtileri

Raşitizm, özellikle bebeklik döneminde dikkatle izlenmesi gereken bir durumdur. Bebeklerde raşitizm belirtileri, çocuklardaki belirtilerden daha farklı olabilir. Bu nedenle ebeveynlerin bu özel işaretlere karşı dikkatli olması önemlidir:

• Kafatasında yumuşaklık (kraniyotabes): Bebeğin kafatası kemiklerinin tıpkı bir pinpon topu gibi içe çöküp düzelmesi en tipik bulgulardan biridir.
• Bıngıldağın normalden daha geç kapanması.
• Aşırı terleme, özellikle uyurken baş ve boyun bölgesinde.
• Huzursuzluk ve sürekli ağlama nöbetleri.
• Oturma, emekleme gibi motor becerilerde belirgin gecikme.
• Dişlerin geç çıkması veya diş minesinde zayıflık.
• El ve ayak bileklerinde gözle görülür kalınlaşma.

Raşitizm Risk Faktörleri Nelerdir?

Çocuklarda raşitizm hastalığının görülme riskini artıracak faktörler aşağıdaki gibidir:

Ten koyuluğu

Koyu ten, cildin güneş ışığından D vitamini üretme yeteneğini azaltan melanin pigmentinden daha fazlasına sahiptir. Bu fazlalıktan dolayı çocuklarda raşitizm görülme riski daha yüksektir.

Hamilelik sırasında annenin D vitamini eksikliği

Şiddetli D vitamini eksikliği olan bir anneden doğan bir bebek raşitizm belirtileriyle doğabilir veya semptomlar doğumdan sonraki birkaç ay içinde gelişebilir.

Güneş ışığından yoksun kalmak

Güneş ışığının az olduğu bölgelerde yaşayan çocuklarda D vitamini eksikliği sebebiyle raşitizm riski daha yüksektir.

Erken doğum

Beklenen tarihten önce doğan bebeklerin D vitamini seviyeleri daha düşüktür.

İlaçlar

HIV enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan bazı anti-nöbet ilaçları ve antiretroviral ilaçlar, vücudun D vitamini kullanma becerisine müdahale eder müdahale eder ve raşitizm riskini artırır.

Özel emzirme

Anne sütü raşitizmi önleyecek kadar D vitamini içermez. Sadece anne sütü ile beslenen bebeklere D vitamini damlası verilmelidir.

Raşitizm Nasıl Teşhis Edilir?

Bir çocukta raşitizm olup olmadığının tespiti için doktor tarafından fiziki muayene sırasında özellikle kafatası kontrolünün yapılmasıyla birlikte yürüyüş sırasında bacakların bükülmesi, göğüs kemiklerinin incelenmesi ve el-ayak bileklerinin durumu analiz edilir.

Ayrıca raşitizm tanısında faydalanılan testler şu şekildedir:

• X ışınları
• Kandaki D vitamini ve kalsiyum tespiti için kan tahlili
• İdrar testi
• Kemik biyopsisi
• Genetik test

Raşitizm Nasıl Tedavi Edilir?

Raşitizm tedavisinde uygulanacak ilk adım kandaki D vitamini seviyesinin artırılması olacaktır. Uzun süreli D vitamini eksikliğinden kaynaklanan raşitizm hastalığının tedavisi için uygulanacak D vitamini ve kalsiyum takviyeleri, hastalığın neden olduğu belirtileri ortadan kaldırmaya fayda sağlayacaktır. Ancak çok fazla D vitamini yüklemesi vücuda zarar verebilir. Bu sebeple D vitamini kullanımı doktorun önerdiği dozda olmalıdır.

D vitamini seviyesinin artırılması için doktor tarafından çocuğun daha çok güneş ışığına çıkarılması istenir. Bunun dışında D vitamini açısından zengin balık, ciğer, süt ve yumurta besinlerin tüketimi de tavsiye edilir.

Vitamin takviyeleri dışında kemiklerde meydana gelen bozulmalara yönelik bazı durumlarda cerrahi müdahale de gerekebilir. Özellikle ağır vakalarda doktor tarafından ameliyat önerisi yapılabilir ancak buna gerek kalmadan önce raşitizmin altında yatan nedenin net olarak belirlenmesi gerekir.

Bebeklerde Raşitizm Tedavisi

Bebeklerde raşitizm tedavisi, genellikle doktor kontrolünde verilen yüksek doz D vitamini damlaları ile yapılır. Tedavinin amacı, vitamin depolarını hızla doldurmak ve kemik mineralizasyonunu normale döndürmektir. Tedaviye başladıktan sonraki haftalar içinde kandaki değerler düzelmeye başlar. Kemiklerdeki deformasyonların düzelmesi ise aylar sürebilir. Bu süreçte kalsiyum takviyesi de gerekebilir.
 

Raşitizm ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Raşitizm ne demek?

Raşitizm; sadece çocuklarda görülen ve D vitamini eksikliği sebebiyle kemik yapısının deforma olmasına neden olan bir çocukluk hastalığıdır.

Raşitizm hangi mineral eksikliğinde görülür?

Raşitizm temel olarak bir vitamin olan D vitamini eksikliğinden kaynaklanır. Ancak D vitamininin görevi, vücudun kalsiyum ve fosfor minerallerini bağırsaklardan emmesini sağlamaktır. Dolayısıyla, D vitamini eksik olduğunda vücut bu iki hayati minerali de kullanamaz. Sonuç olarak raşitizm, D vitamini eksikliğinin yol açtığı ikincil kalsiyum ve fosfor eksikliği tablosuyla seyreder.

Kalsiyum eksikliğinde raşitizm görülür mü?

Evet, nadir de olsa görülebilir. Eğer bir çocuğun diyetinde aşırı derecede kalsiyum eksikliği varsa, vücudunda yeterli D vitamini olsa bile kemikler yeterince mineralize olamaz ve raşitizme benzer bir durum ortaya çıkabilir. Ancak en sık karşılaşılan senaryo, D vitamini eksikliğinin kalsiyum emilimini bozmasıdır.

Raşitizm kaç yaşına kadar tedavi edilir?

Raşitizm tedavisi için kesin bir yaş sınırı yoktur, tedavi her yaşta mümkündür. Ancak tedavi, kemik büyüme plakları henüz kapanmamışken, yani çocukluk ve ergenlik döneminde yapıldığında oldukça etkilidir. Bu dönemde yapılan tedavi ile kemiklerdeki eğrilikler ve deformasyonlar büyük ölçüde düzelebilir. Büyüme tamamlandıktan sonra ise kemiklerdeki şekil bozuklukları kalıcı hale gelir ve cerrahi müdahale ile düzeltilebilir. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi önem taşır.

Raşitizm hangi vitamin eksikliğinde görülür?

Sadece çocuklarda görülen raşitizm hastalığı, D vitamini eksikliğinden kaynaklanır. Bu eksiklik sonucunda meydana gelen raşitizm, çocukların kemik sağlığını olumsuz etkileyerek kemiklerin daha kolay kırılmasına neden olur.

Raşitizm kalıcı mı?

Raşitizm hastalığı, D vitamini takviyeleri ve uygulanacak tedavi yöntemleriyle özellikle büyüme çağındaki çocukların iyileşmesini sağlar ancak tedavi edilmediği takdirde kalıcı hasara sebebiyet verebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.