Burun Kanaması Neden Olur? Burun Kanaması Nasıl Durdurulur?

Burun Kanaması Nedir?

Epistaksis yani burun kanaması, bir veya her iki burunda meydana gelebilen, burun iç yüzeyindeki kan damarının patlaması sonucu burnun içini kaplayan dokudan kan sızması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Burundaki kanamaya genellikle, burun veya yüz bölgesine gelen darbe, alerjik reaksiyon, burun karıştırma ya da burun deliğine bir cisim girmesi, kuru veya aşırı sıcak hava, yüksek tansiyon, hemofili, enfeksiyon ve lösemi gibi kan hastalıkları neden olmaktadır.

Burun Kanaması Çeşitleri Nelerdir?

Burun kanamasının, kanama yaşanan bölgeye göre türleri bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde ayrılır:

Ön Burun Kanaması

Ön burun kanaması, ön bölgede burunu iki yana ayıran duvarın alt tarafında başlar. Bu bölgedeki kılcar damarlar hassas bir özelliğe sahiptir ve çabuk kanama eğilimindedir. Ön burun, burun boşluğunun hemen girişinde, orta hatta, kılcal damarlar mukoza örtüsünün içinde özel bir bölgede bir araya gelirler (Kisselbach pleksusu veya Little alanı). Çocuklarda en sık görülen burun kanamaları bu bölgeye ait olanlardır. Çoğu burun kanaması, buradaki kılcal bir damarın çatlaması nedeniyle tek taraflı olur.

Bu bölgedeki damarlar oldukça ince ve yüzeyde olduklarından, burun sümkürülmesi ile ufak bir tırnak dokunuşuyla veya hafif bir darbeyle bile kanayabilirler. Bu şekilde olan kanamalarda otururken veya ayakta dururken, burundan dışarı doğru genellikle az miktarda kanama olur. Kanama miktarı bazı durumlarda fazlaca olabilir, ancak bunlar bile çoğu kez parmak basısıyla kontrol edilebilirler. Sıklıkla çocuk ve genç erişkinlerde görülürler.

Arka Burun Kanaması

Burnun arka tarafında, boğaz kısmına yakın olan kanamalar arka burun kanaması olarak adlandırılır. Daha çok yetişkinlerde görülen bu kanamalar, boğazın arkasından aşağıya doğru inerek tehlikeli durumlar oluşturabilir ve vakit kaybetmeden doktora başvurulması gerekir.

Zira kontrol edilmesi zor ve ciddi kanamalar olabilirler. Kafa travmaları ile yüz yaralanmaları dışında aslında sıklıkla orta ve ileri yaştakilerde, tansiyon sorunları olanlarda görülürler. Çocuklarda ise kanama-pıhtılaşma sorunları olanlarda meydana gelebilirler. Burnumuzun içinde arka üst bölgelerden kaynaklandıkları için burun ön tarafına uygulanan parmak basısı burada kanamayı durdurmaz. Ağız ve boğaza doğru kanama devam eder. Bu bölgenin kanamaları mutlak bir KBB uzmanının müdahalesini gerektirir, hatta İç Hastalıkları-Hematoloji ve Girişimsel Radyoloji gibi branşların desteğini gerektirebilir. Göz kararması, fenalaşma hissi, çarpıntı yani tansiyon düşmesi ve nabızda hızlanma gibi fazlaca kan kaybı belirtileri de varsa acilen hastanenin yolu tutulmalıdır.

Burun Kanaması Neden Olur?

Burun kanamasının nedenleri, burunda travma yaratan yüze ve burna alınan darbeler, burnu karıştırmak, şiddetli sümkürmek, burnu çok fazla çekmek, alerji, stres, aşırı sıcak veya kuru hava, kan sulandırıcı ilaçlar, yüksek tansiyon, burun polipleri, burun yapısal bozuklukları ve lösemi gibi kan kanseri türleridir.

Burun kanaması nedenleri genel olarak şunlardır:

• Yüze veya burna alınan darbe
• Aşırı sıcak veya kuru hava
• Sinüs gibi burun içini etkileyen enfeksiyonlar
• Saman nezlesi gibi alerjiler
• Yüksek tansiyon
• Kanama veya pıhtılaşma sorunları (hemofili)
• Kan kanserleri
• Burna cisim kaçması veya burnu karıştırma

Yüze veya buruna alınan darbe 

Yüze veya buruna alınan darbeler travma oluşumuna neden olur. Bu travmalarda burun dokuları ve kılcal damarlar zarar görerek kimi zaman da kırılabilir. Bu durumların sonucunda burun kanaması meydana gelir.

Sıcak ve kuru hava

Burun vücudun en çok kanlanan organlarından birisidir. Burundan alınan havanın ısıtılması, nemlenmesi ve temizlenmesi işlevlerinde konkalar ve mukoza örtüsü rol oynar. Konkalar, halk arasında burun etleri diye bilinirler; bunların kan dolaşımının artması veya azalmasıyla birlikte şişip inme özellikleri vardır. Bu sayede burun deliklerimiz sırayla tıkanıp açılırlar ve burun işlevlerinin yürümesini sağlarlar.

Konkaları ve bütün burun boşluğunu mukoza örtüsü kaplar. Mukoza örtüsünün üzerinde jel benzeri bir mukus tabakası bulunur ve burundaki nemin korunmasını sağlar, burnun kurumasını önler. Nasıl cildimiz sıyrıldığında ya da zedelendiğinde kanıyorsa, mukoza örtüsü zedelendiğinde de burun kanaması oluşur. Temel olarak sıcak-kuru havalar, enfeksiyonlar ve burun karıştırma gibi durumlar mukoza örtüsünün dayanıklılığını bozarak kılcal damarların açılmasına neden olurlar ve böylelikle kanamaya rol açarlar.

Stres

Stres ve anksiyete günümüz insanını olumsuz etkileyen durumların başında gelir. Strese bağlı hastalıkların arttığı gözlemlenmekle birlikte burun kanaması da stres sonucu oluşabilir.

Yoğun güneşe maruz kalmak

Çok sıcak ve güneşli havalarda burun tabakası kurumakla birlikte tahriş olabilir. O yüzden yoğun güneşe maruz kalmak burun kanamasını tetikleyen faktörlerdendir.

Kuru hava

Yaşanılan ortam ve havanın kuruluğu, burun zarının kuruması, kabuk bağlaması veya çatlamasına sebep olarak kanamalar meydana getirebilir.

Enfeksiyonlar

Soğuk algınlığı, üst solunum yolu enfeksiyonları, grip veya sinüzit gibi durumlar burun kanamasına sebebiyet verebilir.

Alerjiler

Alerjik ve alerjik olmayan rinit durumlarında burun kanaması oluşabilir.

Kimyasal maddeler

Evlerde kullanılan temizlik malzemeleri, iş yerindeki kimyasal dumanlar ve zarar verici diğer güçlü kokular ile keyif verici zararlı maddeler da burunda kanamaya neden olabilmektedir.

Kan sulandırıcılar

Aspirin, antiinflamatuar ve varfarin gibi ilaçlar burun kanamasını tetikleyebilir.

Yüksek rakım

Rakım olarak yüksek bir bölgeye gittikçe havada oksijen miktarı azalır ve burunda kuruma oluşur. Bu da burun kanamasını beraberinde getirir.

Tekrar tekrar hapşırma

Hapşırmaya neden olacak şekilde burunla oynama, karıştırma gibi hareketlerden kaçınılmalıdır. Bu hareketler burun zarına zarar vereceği için hapşırık esnasında burun kanaması yaşanabilir.

Tüm bu nedenler burun kanaması meydana getirebileceği gibi genellikle kanamalar ciddi bir tıbbi müdahale gerektirmez. Ancak 20 dakikadan daha uzun süren kanama yaşandığında doktor müdahalesi gerekebilir. Çünkü bu durum kanamasının altında başka bir neden yattığının habercisi olabilir.

Bunların yanı sıra alkol kullanımı, yüksek tansiyon, kanama bozukluğu, burun polipleri, burun ameliyatı, kalıtsal hemorajik telenjiektazi, lösemi, damar sertleşmesi (Ateroskleroz) ve gebelik burun kanamasına az görülen nedenleri arasında yer alır.

Burun Kanaması Nasıl Durdurulur?

Burun kanaması yaşandığı an öncelikli olarak yapılması gereken sakin olmaktır. Kanamayla birlikte oluşabilecek gerginlik kanamanın şiddetini artırabilir. Sakinleştikten sonra 10 dakika boyunca burun deliklerine uygulanacak baskı ve kan yutulmaması önemlidir.

Burun kanadığı esnada kanamayı durdurmaya yardımcı olmak için uygulayabileceğiniz adımlar şunlardır:

• Öncelikle bir yere oturmalı ve baş öne doğru eğilmelidir
• Burnun ön kısmına hafif bir baskı yapılmalıdır
• Damar kasılması yaratmak için burnun iki yanından uygulanacak buz uygulaması kullanılmalıdır.
• Kanama devam ediyorsa bu işlemleri tekrarlayın. Kanama durduysa burnunuzu sümkürmeyin. Sümkürdükçe tahriş olan bölge hareket geçebilir, kanamayı tekrar başlatabilir.

Bunlarla birlikte reçetesiz satılan dekonjestan spreyi kullanabilirsiniz. Bu yöntemler burun kanamasını evde geçirebilecek yöntemler olarak bilinir. Tüm bu uygulamalar sonrası kanamanız hala devam ediyorsa ve sürekli burun kanaması yaşıyorsanız altında yatan tıbbi nedenin belirsizliği sebebiyle vakit kaybetmeden uzman bir doktora gözükmelisiniz.

Burun Kanamasına Ne İyi Gelir?

Burun kanaması için en etkili çözümlerden biri soğuk kompres işlemidir. Ayrıca soğuk kompres dışında burun kanamasına iyi gelebilecek doğal yöntemler şöyledir:

Buz ile soğuk kompres

Burundaki küçük kan damarlarını daraltma konusunda yardımcı olan buz uygulaması, burun kanamalarına iyi gelir.

K Vitamini

Lahana, ıspanak ve brokoli gibi besinler K vitamini açısından zengin besinler olarak bilinir. Bu besinler, burun damarları içindeki nemli astar oluşturmaya yarayan kolajen oluşumuna fayda sağlar. Yani K vitamini kan damarlarının kolayca yırtılmasını önler.

Tuzlu su spreyleri

Eczanelerde satılan tuzlu su içeren spreyler ile burun zarlarını nemlendirerek burun kanamalarını engelleyebilirsiniz.

Burun Kanaması Nasıl Önlenir?

Burun kanaması yaşandığı an kanamayı durdurmak için uygulanabilecek yöntemlerin yanı sıra kanamanın önüne geçebilecek çözümleri hayata geçirmek de önemlidir. Kanama ihtimalini azaltan durumlar şu şekilde özetlenebilir:

Burun içini nemli tutun

Burundaki kuruluk, kanamanın tetikleyici unsurlarındandır. Yatmadan önce nemli bir çubukla ince bir vazelin sürmek burun deliklerinizi nemlendirebilir veya antibiyotik merhemler kullanabilirsiniz.

Nemlendirici kullanın

Yine burun deliklerinin nemli olması için nemlendiricilere başvurabilirsiniz.

Sigarayı bırakın

Sigara içmek burun delikleriyle birlikte kılcal damarları tahriş edebilir. Bu sebeple sigara kullanımını bırakmanız gerekir.

Burnunuzu karıştırmaktan vazgeçin

Burun karıştırılması burnu en çok zarar veren durumların başında gelir. Sert ve yoğun bir şekilde burun karıştırmak tahriş sebebi sayıldığı için bu durumdan da vazgeçmeniz önerilir.

Alerji ve soğuk algınlığı ilaçlarını çok sık kullanmayın

Bazı ilaçlar burunda tahriş ve kuruluğa sebebiyet verebilir. Özellikle alerji ve soğuk algınlığı ilaçlarını dikkatli kullanmanız gerekir.

Burun Kanaması İçin Hangi Durumlarda Doktora Gidilmelidir?

Burun kanaması, genellikle ciddi durumlar içermeyen kanamalar olarak bilinse de bazı durumlar doktor kontrolünü gerekli hale getirebilir. Aşağıda yer alan belirtilere sahipseniz doktor kontrolünde muayene olmanız tavsiye edilir:

• Sürekli burun kanaması yaşıyorsanız,
• Kanama 20 dakikada daha uzun sürüyorsa,
• Kan kaybı sonrası nefes darlığı meydana geldiyse,
• Kan sulandırıcı bir ilaç kullanıyorsanız,
• Burun kanamasıyla birlikte vücudunuzda olağandışı morarmalar fark ettiyseniz

Doktor kontrolüyle birlikte kanamanın altında yatan nedenler araştırılır. Uzman doktorunuz burun kanaması tedavisi olarak kanayan damarı dağlayabilir veya burnunuza tampon uygulayabilir. Dağlama işlemi, kanın durması için gümüş nitrat olarak adlandırılan özel bir solüsyon veya elektrikli ısıtma cihazı kullanılmasıdır. Bunlarla birlikte doktor reçeteli ilaç önerebilir, burunda yabancı bir cisim varsa onu çıkarabilir ya da cerrahi müdahale gerekiyorsa ona uygun işlemler uygulayabilir.

Burun Kanaması Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Epistakis nedir?

Burundan kendiliğinden, burun karıştırma ya da travma sonucu burundaki kan damarlarından gelen küçük bir kanamadır.

Burun kanamasının başlıca nedenleri nedir?

Burun kanamaları, alerji ve kuru ya da sıcak hava nedeniyle burun mukozasının kurumasına bağlı  burun mukoza örtüsünün yıpranması ve kılcal damarlarda çatlama, pıhtılaşma bozuklukları, ilaç kullanımı, lösemi gibi hastalıklar, burun ve yüze alınan darbe, burun karıştırma ve burnu fazla çekme sonucu yaşanır.

Genel olarak burun kanaması nedenleri şöyledir:

• Alerji
• Enfeksiyon
• Burun içinde kuruma
• Burun dahil olmak üzere baş ve yüz yaralanmaları
• Kuvvetli burun sümkürme ile burun kılcal damarlarının çatlaması
• Kanama-pıhtılaşma bozuklukları
• Aspirin ve benzeri ilaç kullanımı
• Karaciğer hastalıkları
• Yüksek tansiyon
• Burun eğrilikleri
• Burun kırılmaları
• Lösemi veya burun içi bazı tümörler

Durduk yere burun kanaması neden olur?

Durduk yere darbe gibi bir sebebe bağlı olmadan yaşanan burun kanamalarının sebebi, kuru hava, burun iç yüzeyinin kuruması, saman nezlesi ve alerji, yüksek tansiyon, sinüzit, deviasyon, hemofili gibi kan bozuklukları ile kan hastalıkları olabilir.

Hangi burun kanaması tehlikeli?

Burun kanaması farklı belirtiler sonucu meydana gelebilir. Kanamayla birlikte kan tükürülmesi, yüksek ateş ve kızarıklık gibi durumlar tehlikeli olabilir.

Burun kanaması stresten olur mu?

Stres ve anksiyete günümüz insanını olumsuz etkileyen durumların başında gelir. Strese bağlı hastalıkların arttığı gözlemlenmekle birlikte burun kanaması da stres sonucu oluşabilir.

Kanamanın ciddi olup olmadığını nasıl ayırt edebiliriz?

Çoğu basit nedenlere bağlı olan burun kanamaları hakkında genel anlamda fikir sahibi olmakta ve kanama sırasında neler yapılabileceğini bilmekte yarar vardır. Burun kanamalarını ciddiyetine ve kaynaklandığı yere göre iki başlık altında incelemek olasıdır:

Burun kanaması olursa durdurmak için ne yapılmalıdır?

Burun kanaması ile karşılaşıldığında uygulanabilecek bazı yöntemler vardır:

• Kanamanın heyecan veya panik kaynaklı kan basıncı (tansiyonu) yükseltmesi nedeniyle şiddetlenmemesi için sakin olmak
• Başı hafifçe öne doğru eğmek: Çünkü baş geriye atıldığında kan burundan geniz ve boğaza, buralardan da yutularak mideye gider. Kanama miktarı anlaşılamadığı gibi bulantı ve kusmaya da yol açabilir. Yine bu amaçla kan ağızda da tutulmamalı, tükürülmelidir.
• Burnun yumuşak olan kısmını tamamen kavrayacak şeklide başparmak ve işaret parmaklarla sıkıştırmak
• Aynı anda burun açıcı spreylerden herhangi biri ile bir miktar pamuk ıslatılarak burun içine yerleştirmek
• Sağlam, ancak nazik bir şekilde baş ve işaret parmakların yan tarafıyla sıkılan burun yumuşak kısımları yüze, yüz kemiklerine doğru bastırmak ve bu şekilde 5-10 dakika kadar beklemek
• Hastanın tansiyon sorunu varsa, ilaçlarını ihmal etmiş olabileceğini dikkate almak, imkan varsa tansiyonu ölçmek, yüksekse ilaçlarını vermek
• Dik oturmak veya yatmak gerekiyorsa mutlaka baş yüksekte kalacak şekilde yatılmak (böylece kanama bölgesi kalp seviyesinden yüksekte olur ve kanamanın şiddeti azaltılabilir.)
• Burun ve yanaklara buz uygulamak
• Kanama durmuşsa ve burun açıksa yavaş yavaş burundan nefes alıp vermeye çalışmak
• Kanamanın şiddetli olduğu arka burun kanamasından şüphe ediliyorsa, bir yandan hastaneye başvurmak

Burun kanamasında hangi durumlarda doktora başvurulmalıdır?

• Durmayan veya tekrarlayan burun kanamaları.
• Burun dışında başka yerlerden de kanama olması, örneğin idrar ve dışkılama ile.
• Vücutta hafif darbelerle bile morarma ve çürüklerin varlığı.
• Bazı kan sulandırıcı ilaçların kullanılıyor olması.
• Pıhtılaşma bozukluğu yaratabilecek karaciğer, böbrek veya hemofili gibi hastalıkların bulunuyor olması.
• Yakın zamanda kemoterapi alınmış olması.

Kanamanın yeri edoskopik muayene ile belirleniyor.

Kanamanın durmadığı ön burun kanamalarında sınırlı bir tampon yapılarak veya küçük bir müdahale ile kılcal damar pıhtılaştırılarak kanama durdurulabilir. Tekrar eden kanamalarda 2-4 gün süreyle kanama kontrolünü sağlayacak ön ve/veya arka burun tamponları kullanılabilir.

Kanama-pıhtılaşma bozukluğu düşünülüyorsa bazı kan tetkikleri yapılabilir.Kanama kendiliğinden durmuşsa veya tampon alındıktan sonra da kanamıyorsa, çoğu kez yumuşatıcı ve yara iyileştirici krem veya burun merhemleri önerilir. Bunlar günde iki-üç defa 2 hafta kadar süreyle uygulanabilir, ancak genellikle yatmadan önce bir uygulama yeterlidir. Serum fizyolojik damla veya spreyler de burun içinin nemlendirilmesi için kullanılabilir.Endoskopik muayenede kanama yeri belirlenemezse veya kanama yerindeki şüpheli görünümlerde bazı radyolojik görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.Ciddi kanamalarda ve kan kaybı varlığında bazı kan ürünleri ile hasta takviye edilebilir. Bazı cerrahi veya girişimsel radyolojik uygulamalarla kanama bölgesini besleyen damar bulunup, kontrol edilebilir.

Burun kanamasının tekrar etmemesi için alınabilecek önlemler nelerdir?

• Tuzlu su içeren spreylerle burun içi nazikçe temizlenmelidir.
• Burun karıştırılmamalı ve sümkürülmemelidir.
• Ağır aktivitelerden kaçınılmalı ve ağırlık kaldırılmamalıdır.
• Baş kalp seviyesinden yüksekte tutulmalıdır.
• Bulunulan ortam nemlendirilmeye çalışılmalıdır.
• Sıcak ve baharatlı yenmemelidir.
• Sıcak su ile banyo yapılmamalı, ılık su tercih edilmelidir.
• Aspirin veya antiinflamatuvar ilaçlar alınmamalı, ancak mecburiyet varsa doktora danışılarak değiştirilmeye çalışılmalıdır.
• Sıcak ve kuru ortamlarda bulunulmamalı, ortam ısısı ve nemi uygun koşullara getirmelidir.

Burun kanamalarında burun içi kağıt mendille silinmeli midir?

Burun kanamalarında burnun içerisini de kağıt mendillerle silmeyi deneyenler olabilmektedir. Bu uygulamadan kaçınmak, o bölgedeki mukozanın özelliğini kaybetmesini ve kuruma ile kanamalara yol açabilmesini önlemektedir. Çocuklarda görülen burun kanamaları çoğu kez problemsiz bir şekilde yönetilebilir. Ailenin soğukkanlı olması, kanamayı bizzat kendilerinin kontrol edebilmelerine de yardımcı olabileceği gibi, gereken durumlarda kulak burun boğaz uzmanının çocuğa uygun müdahaleyi yapabilmesini de kolaylaştırır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.