Tromboz adıyla da bilinen kan pıhtılaşması, kan damarlarının birinde veya kalbin bir bölümünde trombüs olarak bilinen kan pıhtılarının oluşmasıdır. Kan pıhtılarının kan damarlarını tıkadığında ortaya çıkan trombozun derin venöz tromboz ve arteriyel tromboz olarak iki farklı türü bulunur. Baldır veya uyluğun iç kısmında ağrı, bacak veya kolda şişme, göğüs ağrısı ve uyuşma kan pıhtılaşmasının belirtileri arasındadır. Trombozun tedavisi, pıhtılaşmasının şiddetine ve altında yatan nedene bağlı olarak değişir.
Kan Pıhtılaşması (Tromboz) Nedir?
Tromboz, bir kan damarı içinde kan pıhtısı oluşmasıdır. Dolaşım sisteminin bir kısmındaki kanın pıhtılaşması olan tromboz, venöz tromboz ve arteriyel tromboz olmak üzere 2 ana türe sahiptir. Tromboz kan damarlarındaki kan akışını engelleyebilir veya serbest bir şekilde vücudun başka yerlerine yayılabilir. Yayılan ve hareket eden bir pıhtı kritik bir bölgede sıkışıp kalırsa felç ve kalp krizi gibi yaşamı tehdit eden durumlara yol açabilir.
Kan pıhtılaşmasının belirtileri pıhtının konumuna veya şiddetine göre değişir. Bacak ağrısı, bacak veya kolda şişme, göğüs ağrısı, nefes almada zorluk ve ciltte gözlenen değişiklikler bu belirtilerin başlıcalarıdır.
Ciddi ve dikkate alınması gereken tıbbi bir durum olan tromboz, tedavi edilmediği takdirde zaman geçtikçe daha tehlikeli bir boyuta dönüşebilir. Tromboz için erken teşhis, tedavideki başarı oranını artırır.
Kan Pıhtılaşması (Tromboz) Neden Olur?
Diğer ismi tromboz olan kan pıhtılaşması, kan damarının iç zarı (endotel) zarar gördüğünde veya kan akışı yavaşladığında meydana gelir. Her iki durumda da kandaki hücreler birbirine yapışmaya başlar ve tromboz durumu oluşur. Kan pıhtılaşmasını tetikleyen faktörler arasında yaşlılık, ateroskleroz, obezite, genetik ve kalp hastalıkları yer alır.
Kan pıhtılaşmasına yol açan faktörler şunları içerir:
- Yaşlılık
- Ateroskleroz
- Bacak damarlarında hastalık, bacak felci veya yaralanma
- Obezite
- Çok uzun süre hareketsiz kalmak
- Kalp hastalıkları
- Genetik
- Yüksek kolesterol ve yüksek tansiyon
- İnflamatuar veya otoimmün hastalıklar
- Geçmişte kalp krizi veya felç geçirmiş olmak
- Kanser
- Kemoterapi tedavisi
- Sigara tüketimi
- Östrojen içeren doğum kontrol haplarının kullanımı
60 yaş ve üzerinde olmak
Özellikle 60 yaş ve üzeri kişilerde kanın serbestçe akmasını veya normal şekilde pıhtılaşmasını engelleyen durumlar meydana gelir. Yaşa bağlı olarak da kan pıhtılaşması görülme riski artar.
Ateroskleroz
Ateroskleroz, damar duvarında oluşan plak sonucu kan akımını yavaşlatarak kan damarlarında pıhtı meydana getirebilir. Bu durum da tromboza giden süreci hızlandırır.
Bacak damarlarında hastalık, bacak felci veya yaralanma
Bacak damarlarında hastalık olan, daha önce bacaklarından felç geçiren veya yaralanma hikayesi olan kişilerin kan damarlarında pıhtılaşması oluşabilir. Bu pıhtılaşma kan pıhtılaşmasına neden olabilir.
Obezite
Obezite hastalığıyla mücadele eden kişilerin bacaklarındaki damarlarda basınç artar. Bu artış kan damarlarını tıkayarak tromboza yol açabilir.
Çok uzun süre hareketsiz kalmak
Bacaklar uzun süre hareketsiz kaldığında baldır kasları kasılmaz. Kasılmadığında da kan akışı yavaşlar ve kanda pıhtılaşma meydana gelebilir.
Kalp hastalıkları
Özellikle kalp yetmezliği olan kişilerde kalp ve akciğerler iyi çalışmadığından sağlıklı bir kan akışı gerçekleşmez. Kalp yetmezliğinin yol açabileceği komplikasyonlardan biri de kan pıhtılaşmasıdır.
Yüksek kolesterol ve yüksek tansiyon
Kolesterol seviyesi yüksek olan ve aynı zamanda kronik yüksek tansiyonla yaşamak zorunda kalan kişilerde tromboz riski gündeme gelebilir.
Genetik
Başta ebeveynler olmak üzere ailede kan pıhtılaşması yaşayan kişiler varsa siz de tromboz açısından risk altındasınız demektir.
İnflamatuar veya otoimmün hastalıklar
İnflamatuar bağırsak hastalığı, crohn hastalığı veya ülseratif kolit gibi hastalıklar da kan pıhtılaşmasını riskini artıran hastalıklardandır.
Geçmişte kalp krizi veya felç geçirmiş olmak
Kalp krizi veya felç geçirmiş kişilerde de kan damarlarındaki tıkanmaya bağlı olarak tromboz riski söz konusudur.
Kanser ve kemoterapi tedavisi
Bazı kanser türleri kanda kanın pıhtılaşmasına neden olan maddeleri artırır. Kemoterapi gibi kanser tedavisi kan pıhtılaşması riskini artırabilir.
Sigara tüketimi
Sigara tüketimi, kandaki pıhtılaşma oranını artırarak özellikle derin ven trombozu tetikleyebilir.
Kan Pıhtılaşması (Tromboz) Türleri Nelerdir?
Tromboz, derin ven tromboz ve arteriyel tromboz olarak kendi içinde ayrılır.
Derin ven trombozu (DVT)
Genellikle bacaklarda olmak üzere vücuttaki bir veya daha fazla derin damarda trombüs adı verilen kan pıhtısının oluşması durumudur. Derin ven trombozunun (DVT) temel nedeni, damarın ameliyat veya iltihaplanma nedeniyle hasar görmesi ve enfeksiyon oluşturmasıdır. Yaşlılık, hareket eksikliği, obezite ve bazı hastalıklar derin ven trombozuna yol açar.
Arteriyel tromboz
Kan pıhtısının özel bir arteri bloke etmesine arteriyel tromboz adı verilir. Arterler oksijen bakımından zengin kanı kalpten vücuda taşıdığı için arteriyol tromboz durumunda bu süreç sekteye uğrar ve arterlerde kan pıhtılaşması meydana gelebilir.
Kan Pıhtılaşması Belirtileri Nelerdir?
Kan pıhtılaşması belirtileri, pıhtının konumuna, büyüklüğüne ve şiddetine bağlı olarak değişir. Başlıca kan pıhtılaşması belirtileri göğüs ağrısı, nefes almada güçlük, bacaklarda şişlik ve ağrı, baş dönmesi, kas zayıflığı, uyuşma, ciltte soluklaşma, mide bulantısı ve kusmadır.
Daha detaylı olarak kan pıhtılaşması belirtileri şu şekilde ifade edilebilir:
- Göğüs ağrısı
- Nefes alma güçlüğü
- Etkilenen bacakta şişlik, ağrı ve sıcaklık hissi
- Baş ağrısı, baş dönmesi ve zihin bulanıklığı
- Konuşma bozukluğu
- Kas zayıflığı
- Uyuşma
- Ciltte soluklaşma
- Mide bulantısı ve kusma
Yukarıda yer alan belirtileriden bazıları ciddi belirtilerdir. Özellikle bacaklarda meydana gelen komplikasyonlar, tedavi edilmediği takdirde tehlikeli bir tablo ortaya çıkarabilir. Bu sebeple kan pıhtılaşmasına yönelik işaretler taşıyorsanız doktora başvurmanız gerekir.
Kan Pıhtılaşması Nasıl Teşhis Edilir?
Kan pıhtılaşması teşhisi için öncelikle doktor tarafından fiziksel muayene yapılır ve kişinin belirtileri incelenir. Doktor daha detaylı inceleme isterse farklı görüntüleme testlerine ihtiyaç duyabilir.
Kan pıhtılaşması teşhisi için faydalanılabilecek testler şöyledir:
Bu testler, kanın nerede veya nasıl pıhtılaşmasını öğrenmek için belirleyicidir. Tanı konulduktan sonra ise tedavi sürecine geçilir.
Kan Pıhtılaşması Nasıl Geçer?
Kan pıhtılaşması tedavisi genellikle ilaçlarla kontrol altına alınır. Kan sulandırıcılar kanın pıhtılaşmasını önler veya pıhtılaşmasının büyümesini engeller. Kan sulandırıcı dışında gerekirse trombolitik tedavi kateterler, stent veya pıhtının alınması işlemi olan trombektomi uygulanabilir.
Kan Pıhtılaşması (Tromboz) Hakkında Sık Sorulan Sorular
Tromboz nedir?
Tromboz, kan damarlarında pıhtı oluşmasıdır. Bu pıhtı kan damarları tıkandığında meydana gelir.
Kanda pıhtılaşma olursa ne olur?
Kanda pıhtılaşma, tedavi edilmediği takdirde kalp krizi ve felç gibi ciddi sağlık sorunlarına sebebiyet verebilir.
Kan pıhtılaşması düzelir mi?
Kan pıhtılaşması genellikle kan sulandırıcı ilaçlarla tedavi edilebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 16 Şubat 2024
Yayınlanma Tarihi: 14 Şubat 2024
