Hba1c Testi Nedir? Hba1c Normal Değeri ve Yüksekliği

Diyabet hastası olan kişilerde takip edilmesi gereken değeri yansıtan HbA1c (Hemoglobin A1c testi), kişilerin glikoz seviyesini değerlendirmek için kullanılmaktadır. Bu test aynı zamanda şeker hastalığını teşhis etmek için de kullanılır.

HbA1c Testi Nedir?

Hemoglobin A1C olarak da adlandırılan HbA1c testi, son 2-3 ayda ortalama kan şekeri (plazma glukozunu) seviyenizin ne olduğunu gösteren glikozillenmiş hemoglobin kan testidir. HbA1c testi tedavinin etkinliğini izleyip, ölçmek ve tip 2 diyabet teşhis ve tanısı koymak için kullanılır. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan, kana kırmızı rengini veren ve oksijeni tüm vücuda taşıyan bir proteindir. Bu test her üç ila altı ayda bir yapılabilir.

Vücutta bulunan glikoz (şeker) kırmızı kan hücrelerinize yapıştığında üretilir. Vücut şekeri gerektiği gibi kullanamadığında, fazlası kan hücrelerine yapışarak kanda birikmelere neden olur. Bu kırmızı kan hücreleri ortalama olarak 2-3 ay aktif halde yer alır. Üç ayda bir yapılan testlerle bu oran ölçülebilmektedir. Ölçüm sonucunda yüksek bir HbA1c oranı bulunuyorsa kanda şeker oranının yüksek olduğu ifade edilir. HbA1c seviyesini düzenli kontrol ettirmek oluşabilecek komplikasyonlara karşı önlem almanızı sağlayacaktır.

Diyabet hastalarında kullanılan iğneli testler anlık olarak sonuçlar verse de uzun vadede değerlendirilmesi doğru olmamaktadır. Gizli şekerin tespiti ya da şeker hastalarındaki kan şekerinin dalgalanmalarının daha doğru bir şekilde ölçülmesi için HbA1c testinden yararlanmak gerekir. Açlık durumu gerektirmediğinden günün her saatinde bu test yapılabilir. Bunların yanında HbA1C testi, glikohemoglobin testi, glislenmiş hemoglobin testi ve glikozile hemoglabin testi gibi adlarla da bilinir.

HbA1c Testi Ne İçin Yapılır?

HbA1c testi, prediyabeti (gizli şeker) belirlemek, tip 1 ve tip 2 diyabeti teşhis etmek ve diyabeti kontrol altında tutmak için yapılır. Gizli şekeri bulunan kişilerde kalp hastalıkları ya da diyabet gelişebilir. HbA1c kan testi ile bu durum tespit edilerek önlem alınmasına yardımcı olur. Bunun yanında şeker hastalığı teşhisi ve var olan diyabetin kontrol altına alınmasını sağlar. Testi yapılma süresi kişinin sahip olduğu diyabet türüne ve kan şekeri durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir.

HbA1c Testi Nasıl Yapılır?

HbA1c testi kan örneği alınarak, açlık ya da tokluk aranmadan yapılır. Kan numunesi damardan iğne yoluyla alınmaktadır. Alınan kan laboratuvara inceleme için yollanır. HbA1c testi sonuçları yüzde olarak rapor edilerek uzman doktora sunulur. Kanda bulunan şeker glikoz olarak adlandırılır. Kanda biriken glikoz kırmızı kan hücreleriyle glikoza bağlanır. Bu test ile glikozun ne kadar bağlandığı ölçülür. Kırmızı kan hücreleri yaklaşık olarak 3 ay yaşadığından HbA1c testi kandaki son 3 aydaki ortalama glikoz seviyesini yansıtır.

HbA1c Kaç Olmalı?

Şeker hastalığı (diyabeti) bulunmayan kişiler için HbA1c normal aralığı %4 ile %5,6 arasında olmalıdır. hemoglobin A1c seviyeleri %5,7 ile %6,4 arasında ise bu prediyabet (gizli şeker) olduğuna işaret eder. %6,5 ya da daha yüksek seviyeler ise diyabet hastası olunduğu anlamına gelir.

• HbA1C normal değeri: %5,7'nin altında çıkmalıdır
• Prediyabet (gizli şeker): %5,7 ile %6,4 arasında
• Diyabet: %6,5 ya da daha yüksek

Kullanılan bazı ilaçlar türleri ve hastalıklar HbA1C testinin sonuçlarına etki edebilir. Anemi (kansızlık), böbrek yetmezliği, karaciğer problemleri, kan şekerini doğrudan etkileyerek test sonucunun farklı çıkmasına sebep olabilir. Test öncesi kişinin sağlık geçmişine ve kullandığı ilaçların sorularak ona göre değerlendirme yapılması gerekir.

HbA1c Yüksekliği Nedir?

HbA1c yüksekliği, test sonucunda değerlerin %6,5 veya üzerinde olduğu yani kanda yüksek oranda şeker bulunduğu anlamına gelir. Test sonucunun %8 ve üzerinde çıkması tedavi edilmemiş ve kontrol altında tutulmayan diyabet hastalığı bulunmasıdır. Bu durum göz, ayak ve ciddi problemler gibi diyabetin sebep olduğu komplikasyonların gelişme olasılığını artırır. Hemoglobin proteinin yaşam süresi 3 ay olduğundan HbA1c değeri yükselir bu da test sonuçlarında yüksek çıkmasına neden olur.

HbA1c Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

• Hasta veya tükenmiş hissetmek
• Görüşte bulanıklık
• Sık sık idrara çıkma
• El ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma
• Yaraların geç iyileşmesi
• Karın ağrısı
• Hızlı ve derin nefes alma gereksinimi
• Baş ağrısı
• Cilt kuruluğu
• Daha sık enfeksiyon geçirme
• Susuzluk çekmek
• Uyanık kalmakta zorluk çekmek

HbA1c Nasıl Düşürülür?

HbA1c seviyelerinin yükselmesine neden olan ve altında yatan durumu belirleyerek ona yönelik tedavi yöntemi uygulamak gerekir. Kilo kontrolünü sağlamak, düzenlik egzersiz yapmak, lifli gıdalardan yararlanarak stresten uzak durmak HbA1c seviyesini düşürmede etkili olur. Şeker hastalığını önlemek ve HbA1c değerinin düşürmek için şu yöntemlerden yararlanabilirsiniz:

• Fiziksel aktiviteye önem verin
• Kan şekerinizi izleyin
• Kilo yöntemi sağlayın
• Streste uzak durun
• Gün içerisindeki porsiyonlara dikkat edin
• Öğünlerinizi önceden planlayın
• Karbonhidrat ağırlıklı besinleri güne yaymaya özen gösterin
• Trans yağları sınırlayın
• İşlenmiş gıdalardan uzak durun

HbA1c Düşüklüğü Nedir?

HbA1c düşüklüğü, kronik olarak düşük kan şekeri veya hipoglisemi durumunu yansıtabilir. Düşük HbA1c'li kişilerde karaciğer hastalığı riski söz konusu olabilir. Bunların yanında HbA1c düşüklüğü, normal bir A1C seviyesi %5,7'nin altında olduğunda görülür. Orak hücre hastalığı, alyuvar yaşam süresinin kısa olmasından ve glikoz-6-fosfat eksikliğinden de kaynaklanır.

HbA1c Testi Hakkında Sık Sorulan Sorular

HbA1c testi tok karnına mı yapılır?

Hba1c testi diğer kan testlerinin aksine tok karnına da yapılabilmektedir.

HbA1c testi hangi tüpe alınır?

Hba1c testi için kan numunesi hematoloji laboratuvarında kan sayımı için kullanılan EDTA'lı tüpe alınır.

HbA1c testi kaç saatte çıkar?

Hba1c testi sonucu kan örneğini sonucunun çıkma süresi alındığı laboratuvara göre farklılık gösterebilir. Ortalama olarak gün içerisinde sonuç çıkmaktadır.

HbA1c testi sonucunu ne etkiler?

Demir eksikliği, anemi, gebelik ya da böbrek yetmezliği gibi bazı tıbbi durumlar HbA1c sonuçlarını etkileyebilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.