Yükleniyor

Guatr Nedir? Guatr Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Guatr Nedir? Guatr Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

medical-units-icon

İlgili Tıbbi Birimler

Guatr, boyunda hormon üreten küçük bir bez olan tiroid bezinde şişme veya büyüme meydana gelmesidir. Ağrısız olarak meydana gelen bu şişlik nefes alıp verirken hırıltılı bir ses, geçmeyen öksürük ve nefes almada güçlüğe neden olabilir. Guatrlar genellikle ciddi olmasa da uzman doktor tarafından kontrol edilmesi gerekir.

İçindekiler

Guatr Nedir?

Guatr, kelebek şeklindeki tiroid bezinin düzensiz ve anormal bir şekilde büyümesiyle oluşan yumru veya şişkinliktir. Tiroidin tamamı büyüyebilir ya da tiroid nodülü adı verilen küçük topaklar gelişebilir.

Tiroid bezi, boyun bölgesinde adem elmasının altında bulunan küçük, bir endokrin bezidir. Tiroid bezi, tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) hormonlarını üretir. Bu hormonlar vücudun metabolizması, vücut ısısı, ruh hali, sindirim sistemi ve kalp atış hızı üzerinde önemli rol oynar.

Guatr, vücutta düzensiz miktardaki tiroid hormonuyla (hipertiroidizm veya hipotiroidizm) ya da normal tiroid hormonu seviyeleriyle (ötiroidizm) ile ilişkilendirilir. Guatr nedene bağlı olarak ortaya çıkar ve sebebine bağlı olarak tedavi edilir.

Guatr Türleri Nelerdir?

Guatr, büyüme şekli ve tiroid hormon düzensizliğine bağlı olarak farklı türleri görülür. Guatrın nasıl büyüdüğüne bağlı olarak şu türler ortaya çıkar:

Basit (yaygın) guatr

Basit guatr olarak bilinen bu türde, tiroid bezi tamamı şiştiğinde ve dokunulduğunda pürüzsüz bir his vermesiyle ortaya çıkar.

Nodüler guatr

Nodüler guatr, tiroid bezinde nodül adı verilen katı veya sıvı dolu bir yumru meydana geldiğinde ya da topak hissedildiğinde meydana gelir.

Multinodüler guatr 

Tiroid bezinden birden fazla sayıda nodül olduğunda görülür. Bu durum yalnızca muayene veya taramalarla keşfedilebilir.

Bunun yanında tiroid anormal şekilde büyüdüğünde ve çok fazla tiroid hormonu üretildiğinde zehirli guart oluşabilir. Eğer tiroid büyür, seviyeler normalse toksik olmayan guatr olarak tanımlanır.

Guatr Neden Olur?

Guatr, tiroid bezinde yer alan hücrelerin, tiroid hormonu üretimini engelleyen herhangi bir sürece karşı adaptif bir reaksiyonu oluşturması ve en yaygın görülen iyot eksikliğinden dolayı meydana gelir. Guatrın nedenleri şöyle sıralanır:

İyot eksikliği

Tiroid, tiroid hormonu üretmek için iyota ihtiyaç duyar. Beslenme şeklinizde yeteri kadar iyot yoksa tiroid hormonu üretmek için daha fazla çalışır. Bu da tiroid bezinin anormal şekilde büyümesine neden olarak guatr oluşturur. Beslenme düzenine deniz ürünleri, süt ürünleri ve iyotlu tuz ekleyerek önerilen miktarda iyotu almak mümkündür.

Graves hastalığı

Graves hastalığı, bağışıklık sisteminin tiroide saldırması ve ardından büyümesine neden olması sonucunda ortaya çıkan otoimmün hastalıktır. Graves hastalığı bunun yanında tedavi gerektiren hipertiroidizme de neden olmaktadır.

Hashimoto hastalığı

Hashimoto, tiroid bezinin iltihaplanmasına sebep olarak oluşan otoimmün bir hastalıktır. Hashimoto hastalığı olanlarda tiroid bezi boyutunda büyüme meydana gelir. Hashimoto nedeniyle oluşan guatr genellikle kendiliğinden iyileşir. Bazı Hashimoto hastalığı olanlarda tiroid hormonu ile tedavisi gerekebilir.

Tiroid kanseri

 Tiroid bezi kanseri sıklıkla tiroidin büyümesine neden olarak guatr gelişmesine zemin hazırlar.

Hamilelik

Hamilelik döneminde plasenta tarafından üretilen bir hormon olan hCG (insan koryonik gonadotropin), tiroidinin büyümesine neden olabilmektedir.

Tiroidit

Tiroid bezinin iltihaplanması sonucunda ortaya çıkan ve tiroid bezinin büyümesine neden olan durumdur.

Guatr Belirtileri Nelerdir?

Guatr genellikle boynun alt ön tarafında görülür. Guatr hastalığını gösteren en yaygın belirtiler adem elması olarak bilinen boğazın altındaki bölgede şişlik, kolları başın üzerine kaldırınca baş dönmesi, yutma güçlüğü, öksürük, nefes darlığı, boğaz ağrısı ve ses değişikliğidir. Guatrla ilişkili olabilen tiroid hormonlarının üretimindeki değişikliklerde bir çok belirtiye neden olabilmektedir. Hormonların az çalışması durumunda uyku hali, ciltte kuruluk, kabızlık, soğuğa karşı hassasiyet ve yorgunluk görülürken, fazla salgılandığında ise iştah artışına rağmen kilo kaybı, ısı hassasiyeti, asabiyet, terleme ve titreme ile bağırsak hareketlerinde sıklaşma görülür.

Guatr belirtileri şunlardır:

  • Boyunda şişlik
  • Ses kısıklığı
  • Yutma güçlüğü
  • Öksürük
  • Nefes almada güçlük
  • Yorgunluk ve uyku hali
  • Kollar başın üzerine kaldırıldığında baş dönmesi
  • Cilt kuruluğu
  • Kabızlık

Aşırı aktif tiroid söz konusu ise, taşikardi, ishal, kilo kaybı, terleme ve gerginlikte guatr belirtileri arasında yer alır.

Guatr Teşhisi Nasıl Olur?

Uzman doktor fizik muayenenin ardından tiroid bezinin büyüdüğünü hissederse guatr teşhisini koyabilir. Guatr teşhisinin konması da tiroid bezinde sorun olduğunu göstergesi olduğu için sorunun ne olduğu araştırılmalıdır. Guatrın teşhisi ve tanısı için şu testlerden yararlanılır:

  • Fizik muayene: Uzman doktor boyun bölgesinde nodül ve hassasiyet olup olmadığını kontrol eder ve tiroid bezinin büyüyüp büyümediğini anlar.
  • Tiroid kan testi: Kan testi olarak yapılan bu testte tiroid hormon düzeyleri ortaya çıkar ve tirodinin düzgün çalışıp çalışılmadığı tespit edilir.
  • Antikor testi: Guatrın bazı türlerinin oluşturduğu antikorların tespiti için bu test uygulanabilir.
  • Tiroid ultrasonu: Ultrason, vücut dokusuna yüksek frekanslı ses dalgaları göndererek bunları video ya da fotoğrafa dönüştürür. Uzman doktor oluşan guatrın boyutunu ve nodülleri nolup olmadığını kontrol etmek için ultrasondan yararlanır.
  • Biyopsi: Biyopsi, oluşan nodülün laboratuvarda incelenmesi için  doku veya hücre örneğinin alınması sürecidir. Tiroid bezinde büyük nodüller varsa tiroid biyopsisi yapılabilir.
  • BT taraması veya MR (manyetik rezonans görüntüleme): Guatr çok büyükse ya da yayılma gösterdiyse, guatrın büyüklüğünü ve yayılımını ölçmek için bu taramalardan yararlanılır.

Guatr Tedavisi Nasıl Olur?

Guatr hastalığı tedavisi tiroidin ne kadar büyüdüğüne, belirtilere ve buna neyin sebep olduğuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Guatr tedavisi şunları içerir:

İlaç tedavisi

Guatrın nedeni az aktif tiroid yani hipotiroidizm olduğunda uzman doktor buna yönelik ilaç verebilir. Guatrın nedeni aşırı aktif tiroid yani hipertiroidizm ise başka ilaçlar reçete edilir.

Radyoaktif iyot tedavisi

Hipotiroidizm durumlarında kullanılan bu tedavi, radyoaktif iyotun ağızdan alınmasını barındırır. İyot tiroid bezinize giderek hücreleri öldürür ve bezi küçülmesini sağlar.

Guatr ameliyatı

Uzman doktor büyüyen tiroid bezinin tamamını veya bir kısmını çıkarmak için ameliyat önerebilir. Guatrın büyük olması ve nefes alma, yutkunma sorunlarının neden olması durumunda ameliyata ihtiyaç duyulabilir. Bunun yanında nodülleri çıkarmak için de cerrahi müdahaleden yararlanılabilir.

Guatr küçük ve rahatsız edici olmadığı durumlarda tedavi edilmesine gerek duyulmayabilir. Fakat tiroid bezinin takip edilmesi önemlidir.

Guatr Hakkında Sık Sorulan Sorular

Guatr nasıl bir hastalıktır?

Tiroid bezinin düzensiz olarak büyümesi guatr hastalığı olarak tanımlanır. Guatr, eğer tiroidin aşırı büyümesiyle ortaya çıkan hipertiroidizm kaynaklıysa zehirli şeklinde tanımlanır. Bilinenin aksine bir tümör veya kanser değildir.

Guatr tehlikeli midir?

Guatr, yaygın olarak görülen, tehlikeli olmayan bir hastalık türüdür. Tiroid bezinin büyümesinin sebebi tiroid kanseri olmadığı sürece tedavi edilebilir bir sağlık durumudur.

Guatr nasıl önlenir?

İyot eksikliğinden kaynaklı olan guatr, beslenme şeklinde yapılan değişikliklerle düzelebilir. Bunun için balık, süt ürünleri, iyotlu sofra tuzu içeren besinlerden yararlanmak gerekir

Zehirli guatr belirtileri nelerdir?

Zehirli guatr belirtileri, kişide anksiyete, kilo kaybı, sık terleme ve adet düzensizliği gibi belirtilere neden olabilir.

Guatr için hangi bölüme gidilir?

Guatr için dahiliye yani iç hastalıkları bölümüne başvurabilirsiniz.

Guatr hastalığı kadın ve erkeklerde görülme sıklığı nedir?

Guatr hastalığı kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. Özellikle hamilelik dönemlerinde hormonlardan dolayı kadınlarda daha sık görülür.

Guatr hastalığı hangi durumlarda ameliyat edilir?

Medikal tedaviye rağmen büyüyen guatr, nefes darlığı ve yutma güçlüğü olan, kozmetik olarak boynundaki görüntüden rahatsız olanlar ve kanser şüphesi olan guatr hastaları ameliyat edilmelidir.

Guatr hastalığından korunmak için beslenme nasıl olmalıdır?

Guatr hastalığının en sık nedeni iyot eksikliği olduğu için iyotlu gıdalar tüketmek önemlidir. Guatrojen besinler arasında lahana yer aldığı için guatrı olan hastaların lahana tüketmemesi önemlidir.

Guatrda ne zaman ameliyat olmak gerekiyor?

Guatr ameliyatlarının çoğunda amaç kanser riskine karşı tedbir almaktır. Kişide guatr hastalığının bir türü olabilir, bir veya birden fazla nodül de bulunabilir. Ancak ilaç tedavisi dışında, tiroit bezinin bir bölümünün veya tamamının alındığı bir cerrahi girişim, sadece kanser riski olabileceğini belirten bir takım patolojiler varsa tercih edilmektedir. Diğer yandan, ameliyat sonrasında geriye kalan tiroit dokusunda hastalığın tekrarlama riski de bulunmaktadır.

Ameliyat gereken durumlarda, ameliyattan sonra hastalıktan kurtulmak mümkün mü?

Guatr ameliyatı olan hastalar daha sık kontrol edilmelidir. Çünkü alınan dokunun neden olduğu hormonal eksikliğin karşılanması için uygulanan hormon tedavisinin yeterli olup olmadığına en az 6 ayda bir bakılmalıdır. Öte yandan, kanser riski taşımayan ve tiroidin alınmadığı guatr vakalarında, hasta hayatının sonuna kadar ya tedavi almalı ya da doktorunun yönlendirmesi doğrultusunda sadece takip edilmelidir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.

Güncelleme Tarihi : 1 Ekim 2024

Yayınlanma Tarihi: 4 Eylül 2023

Bu Konuda Uzman Doktorlar

İletişim Formu

Detaylı bilgi için iletişime geçin.

* Bu alan gereklidir.
Sosyal Medya Hesaplarımız
Canlı Destek Kolay Randevu Al