Yükleniyor
Doğanın insanlara sunduğu birçok bitki sağlık üzerinde koruyucu ve iyileştirici etkilere sahiptir. Tıbbi ilaç yapımında sıklıkla kullanılan bu mucize bitkiler, doğru miktarda ve doğru tüketim şekilleri ile alındığında doğal ilaç yerine de geçebilir. Bağışıklık sistemini güçlendiren, vücut direncini arttıran, bazı hastalıkların tedavisinde önemli rol oynayan bu bitkilerin başında ökse otu gelir.
Ökse otu ağaçların dalları üzerinde kümeler halinde yetişen, odunsu bitkilerin yarı parazit bir uzantısı olarak dört mevsim yeşil bir halde bulunan Santalaceae familyasından asalak bir bitki türüdür. Bitkinin parazit yapısı sebebiyle zararlı olmadığı, aksine ekolojik dengeye destek olduğu; hayvanların beslenmesine, bitkilerin üremelerine katkı sağladığı uzmanlarca söylenir. Ökseotu 50 cm kadar büyüyebilir, derimsi bir yapısı bulunur. Beyaz ve nohut büyüklüğünde meyveleri olan ökse otları bu meyvelerin içerisinde birkaç adet tohum barındırır. Tohumları küre ya da yumurta şeklinde olabilir, tohumlarının etrafında yapışkan bir madde bulunur.
Ökse otu tazeyken üzerinde bulunan meyveler beyaz renkte olur. Parlak olan meyveler bezelye büyüklüğündedir. Aynı zamanda meyveleri yumuşak ve dolgun yapıya sahip. Kuşlar tarafından sıklıkla yenilen bu meyveler yine kuşlar aracılığıyla doğada çoğalabilir.
Ökse otu meyvesi yiyen kuşların dışkılarında bulunan tohumlar yapışkan madde ile kaplı oldukları için dışkılama ile ağaçların dallarına yapışır. Ağaç dallarına yapışan bu tohumlar ortamdaki ürik asit sayesinde çimlenip dallarda yetişirler. Bitkinin meyvelerindeki yapışkan madde çubuklar üzerine sürülerek küçük kuşları yakalamak için “ökse” adı verilen tuzaklar yapılır. Bu nedenle bu bitkiye ökseotu ismi verildiği de söylenir. Ökse otunun meyveleri zehirli olup yenmemesi gerekir.
Tohumla çoğalan ökse otları birçok farklı türdeki ağaç üzerinde ve dallarında yarı parazit olarak yetişebilir. Örneğin ıhlamur, elma, armut, erik, meşe, kestane, fındık, ceviz, kavak ağacı üzerinde ve bütün çam familyasında yarı parazit olarak bulunabilir. Tohumlar 3-4 mm. boyunda 2-3 mm eninde ve donuk renkli olur.
Türkiye’de yetişme alanı çok geniş olup hemen hemen bütün bölgelerde yetişir. Türkiye’de ökse otu, gökçe otu, gökçe, burç, çampir, gelimkara gibi isimlerle de bilinir.
Avrupa’ da yetişen ökse otunun üç alt türü bulunur. Bu bitki Avrupa’dan Doğuya, Kuzey Avrupa’dan Kuzeybatı Afrika’ya, Güneybatı ve Orta Asya‘dan Japonya’ya kadar oldukça geniş bir bölgede yetişir.
Ökse otunun yaprakları ve sapları zehirli olmamakla birlikte meyveleri yenildiğinde zehirli ve hatta öldürücü olabilir. Ancak farklı kullanım şekillerinde tüketilebilir. Ökse otunun hastalıklara karşı kullanımı üç şekilde mümkündür. Bunlar:
Ökse otunun meyveleri iç yağı ile karıştırılarak merhem haline getirilebilir. Ayrıca ezilmiş meyveler çıban tedavisinde kullanılabilir. Özellikle Doğu Anadolu Bölgesinde meyveler yakı sakızı ile ezilir. Ortaya çıkan karışım romatizma rahatsızlıklarında krem olarak kullanılır.
Ökse otu taşıdığı antioksidan özellik sayesinde, gaz ya da toz gibi atık maddelerin insan vücuduna verdiği zararlı etkileri azaltır. Epilepsi, astım, hipertansiyon, baş ağrıları, menopoz semptomları, kısırlık, dermatit, artrit ve romatizma gibi tıbbi rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılmıştır.
Çok geniş tıbbi etkilere sahip olan ökse otunun bazı faydalarını şöyle sıralanabilir:
Ökse otu, lektin başta olmak üzere, viskotoksinler, flavonoidler, polisakkaritler, alkaloidler gibi terapötik etkisi bulunan bileşikler içerir. Lektinler bağışıklık sistemini düzenleyerek bağışıklığı güçlendirip, kanser tedavilerinin olumsuz etkilerini azaltabileceği düşünülen bileşiklerdir. Bu anlamda ökse otunun kanser tedavisinde ve kanser tedavisinin yan etkilerini azaltmada faydalı olabilecek etkiler gösterdiğini ortaya koyan araştırmalar bulunmaktadır.
Sağlık uzmanına danışılarak içilmesinde sakınca görülmeyen ökse otu çayının aşağıdaki hastalıklara karşı vücudu desteklediği düşünülür:
Tifo, dizanteri gibi hastalıklar sonrası oluşan bağırsak kanamalarının durdurulması gibi birçok faydası bulunduğu düşünülür.
Ayrıca ökse otu çayı soğuk olarak buruna çekildiğinde burun kanamasını durdurabilir. Bazı bilimsel çalışmalar sonucunda ökse otu bitkisinin lökositler (hücresel bağışıklıktan sorumlu beyaz kan hücreleri) üzerinde etkileri olduğu görülür.
Tarifi oldukça basit olan ökse otu çayı için öncelikle kuru ya da taze ökse otuna ihtiyacınız olur. Sade tüketmek için kaynamış suyun için bir fincan çay için 1 ya da 1.5 kaşık ot atmanız yeterli olur. Bir süre dinlendikten sonra çayınızı keyifle içebilirsiniz. Sıcak ya da ılık olarak tüketebilirsiniz.
Ökse otu farklı bitkilerle birlikte demlenerek değişik tatlarda ve farklı kullanım amaçları ile tüketilebilir. Ancak dikkat edilmesi gereken bir nokta: bitki çayı yapmak için ökse otunun yalnızca yapraklarının ve dallarının kullanılması büyük önem taşır. Meyveleri zehirli olduğundan ağızdan tüketilmemesi gerekir. Ökse otu çayı, alerjik bünyelerde reaksiyona sebep olabileceği için doktor onayı ile kullanılması tavsiye edilir.
Öksürük için kullanılmak istendiğinde farklı bitkilerle karıştırılarak bir çay yapılabilir. Bir tarçın kabuğu ile bir çay kaşığı ökse otunu karıştırabilirsiniz. İçine birkaç yaprak adaçayı ile taze zencefil ekleyebilirsiniz. Ardından bir zerdeçal kökü ilave edebilirsiniz. Bu şekilde karıştırdığınız çayı yaklaşık 10 dakika demlenmesini bekleyip bal ile tatlandırabilirsiniz.
Rahatlatıcı bir ökse otu çayı için ise bir çay kaşığı ökse otu, bir tatlı kaşığı melisa, bir çay kaşığı lavanta, 4-5 baş papatya, 4-5 yaprak adaçayı karıştırılarak bir su bardağı kaynamış su ilave edilip kapak kapatılarak demlenmeye bırakılır. 10 dakika sonra süzüldükten sonra soğumadan içilmelidir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 3 Temmuz 2024
Yayınlanma Tarihi: 3 Temmuz 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
