Peteşi, deri altında veya mukoza zarlarında virüs, enfeksiyon veya trombosit düşüklüğü sonucu meydana gelen ve kanamalara bağlı oluşan küçük, yuvarlak, kahverengi-mor lekelerdir. Nokta büyüklüğündeki mor, kırmızı veya kahverengi noktalar deri altında kanamalara bağlı oluştuğu için bunlar döküntü olarak değerlendirilmez. Genellikle kılcal damarlar adı verilen küçük kan damarlarının kırılmasıyla oluşan peteşi, bu kan damarları kırıldığında cilde kan sızmasına neden olur. Bu durumu tetikleyen faktörler arasında ise mantar, virüs, enfeksiyonlar ve trombosit düşüklüğü yer alır. Yaygın olarak görülebilen peteşi, bazen herhangi bir tedavi gerektirmezken, bazen de altında yatan nedene bağlı olarak tedaviye ihtiyaç duyabilir.
Peteşi Nedir?
Peteşi, travma, pıhtılaşma bozukluğu gibi nedenlerle kılcal damarların yırtılması sonucu deri veya mukoza altında meydana gelen nokta büyüklüğündeki kanamalardır. Bu kanamalar genelde boyutu 2 mm'den küçük olan kırmızı, kahverengi veya mor renkte döküntüye benzer leke şeklinde görünürler.
Kaşıntı veya ağrı yaratmayan peteşiler derideki bu nokta nokta kırmızı lekelere genellikle derinin altındaki küçük kan damarları olan kılcal damarların kırılması neden olur. Bu kırılmayı tetikleyen faktörler arasında mantarlar, virüsler, enfeksiyonlar ve kanın pıhtılaşmasından sorumlu trombositlerin kandaki seviyesinin azalması gösterilir.
Genel olarak vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilen peteşi, daha çok karın, ağız içi, bacaklar ve kalçalarda görülür. Altında yatan nedene bağlı olacak şekilde bazı peteşi vakaları tedavi gerektirebilirken daha hafif lekeler herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymadan kendiliğinden geçer.
Peteşi Neden Olur?
Peteşi, tıbbi olarak küçük kan damarları olarak ifade edilen kılcal damarların yırtılması sonucu meydana gelir. Bu kırılma veya yırtılmaya, mantar, virüs, enfeksiyon, endokardit ve trombositopeni gibi faktörler neden olur.
Peteşiye neden olan faktörler şu şekildedir:
Virüs ve enfeksiyon
Özellikle kızıl hastalığı, menenjit ve strep boğaz gibi bakteri ve enfeksiyon kaynaklı durumlar vücutta peteşi durumuna yol açabilir. Bu bakteri ve enfeksiyonlar, peteşinin yol açtığı küçük lekelerin yanı sıra yorgunluk, ateş ve boğaz ağrısı belirtiler de gösterebilir.
Endokardit
Kalp zarındaki iltihaplanma olan endokardit, peteşiye neden olan faktörlerdendir.
Trombositopeni
Kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombositin kandaki seviyesinin azalması anlamına gelen trombositopeni, peteşiye yol açan sebepler arasında kabul edilir.
Yaralanma ve çevresel faktörler
Araba kazası, sinek ısırığı, ciltte hasar meydana gelmesi ve güneş yanığı gibi faktörler, peteşi oluşumunu tetikler.
Kullanılan bazı ilaçlar
Bazı antibiyotikler, antidepresanlar ve kanı sulandıran ilaçlar da dahil olmak üzere kullanılan birtakım ilaçlar peteşiye neden olabilir.
Mononükleoz
Sık olarak gençlerde görülen bir viral enfeksiyon olan mononükleoz, genellikle yorgunluğa, baş ağrısına, boğaz ağrısına, bezlerde ve bademciklerde şişmeyle birlikte ateşe neden olabilir. Bu belirtilerin yanı sıra mononükleoz aynı zamanda peteşi meydana getirir.
Vaskülit
Kan damarlarındaki iltihaplanma olan vaskülit de peteşiye yol açabilir.
C vitamini eksikliği
Vücut yeterli düzeyde C vitamini alamadığı zamanda bazı komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bunlardan biri de peteşidir.
Lösemi
Kan ve kemik iliği kanseri anlamına gelen lösemi, ciltte küçük kırmızı lekeler şeklinde ifade edilen peteşilere neden olabilir.
Peteşi Nerelerde Görülür?
Peteşi daha çok deri altı ve mukozalarda görülen küçük, noktasal, kırmızı, mor veya kahverengi renkte lekelerdir. Genellikle deri altı ve mukozada görülen peteşilere ayrıca karın, ağız içi, kollar, bacaklar ve kalçalarda da rastlanabilir.
Peteşi Nasıl Teşhis Edilir?
Peteşi daha çok vücuttaki kırmızı lekeler ve döküntü gibi belirtiler incelenerek doktor tarafından tespit edilebilir. Fiziki muayenenin dışında kan ve idrar testleri, göğüs röntgeni, lomber ponksiyon, karaciğer fonksiyon testleri ve vitamin eksikliklerini belirleyen testler de peteşi tanısında başvurulan yöntemler arasındadır.
Peteşi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Deri altı veya mukozadaki kanamalara bağlı olarak ortaya küçük kırmızı lekeler olan peteşi, altında yatan nedene bağlı olarak tedavi edilir. Eğer gerilme veya cilt yaralanması söz konusuysa herhangi bir tedavi gerekmeyebilir. Ancak teşhisle birlikte daha ciddi bir neden ortaya çıktıysa aşağıdaki tedavi yöntemleri denenebilir:
- Enfeksiyon tedavisi için antibiyotik
- Lösemiyi tedavi etmek için veya kemik iliği nakli
- Kan damarlarındaki iltihaplanma için kortikosteroid ilaçlar
- Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar
- C vitamini takviyeleri
Tıbbi tedavilerin dışında evde uygulanacak yöntemlerle de peteşi şikayetlerini azaltabilirsiniz:
- Etkilenen bölgelere soğuk kompres uygulamak
- Bol bol sıvı tüketmek
- Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar
- Mümkün olduğunca dinlenmek
Peteşi Nasıl Önlenir?
Peteşiyi önlemenin temel yolu, peteşiye neden olan durumlara yakalanmaktan kaçınmaktır.
Peteşiden korunmanın yolları şöyledir:
- El hijyenine dikkat edin
- Kişisel eşyalarınızı paylaşmamaya çalışın
- Sık temas edilen yüzeyleri yıkayın
- Hasta olan kişilerden kaçının
- Güneşin zararlı ışınlarından korunmak için önlem alın
Peteşi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Peteşi ne demek?
Deri altında veya mukozadaki kanamalara bağlı oluşan küçük, kırmızı, mor veya kahverengi renkli lekelere peteşi adı verilir.
Peteşi kanser mi?
Peteşi, lösemi kaynaklı meydana gelen kanama kaynaklı kırmızı lekelerdir. Tek başına kanser anlamına gelmeyen peteşi, kanser kaynaklı meydana gelebilir.
Peteşi kendiliğinden geçer mi?
Hafif peteşiler genellikle kısa süre içinde kendiliğinden geçer. Altında daha ciddi bir neden peteşi vakaları tedavi gerektirebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 19 Aralık 2023
