C vitamini faydaları nelerdir?

C vitamini nedir?

C vitamini veya askorbik asit, suda çözünen bir vitamindir. Birçok enzimatik tepkimede görev alabilen C vitamini ısıya dayanaksızdır. Yapılan çeşitli araştırmalar, C vitamininin vücudun her bölgesindeki dokuların büyümesi ve onarımı için gerekli olduğunu göstermektedir. C vitamini, yaraları iyileştirmeye, dişleri, cildi ve kıkırdağı onarmaya ve korumaya yardımcı olur. C vitamini ayrıca bir antioksidan olarak, vücutta belirli kanserleri ve kalp hastalıklarını önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olur, sağlıklı yaşlanmayı desteklemeye yardımcı olabilecek serbest radikallerle savaşır. Gıdalardan alınan C vitamini, osteoartritli kişilerde kıkırdak kaybı riskini de azaltmaya yardımcı olur.

C vitamini faydaları nelerdir?

C vitamininin başlıca faydaları şu şekildedir:

C vitamini güçlü bir antioksidandır

Antioksidanlar, hücreleri korumak ve serbest radikalleri stabilize ederek ve silerek hasarı sınırlamak için hareket eder. Sonuç olarak C Vitamini, E Vitamini ve Beta karoten alımı vücudun daha genç kalmasına ve vücut sağlığının korunmasına yardımcı olur.

Yapılan araştırmalar, C vitamini tüketmenin kandaki antioksidan seviyesini yüzde 30'a kadar artırabileceğini gösterir.

C vitamini kan basıncını düşürmeye yardımcı olur

C vitamini suda çözünür olduğundan, böbreklerin vücuttan daha fazla sodyum ve su atmasına neden olan bir idrar söktürücü görevi görür. Bu durum da kan damarı duvarlarını gevşeterek kan basıncı seviyelerinin düşmesine yardımcı olur.

C vitamini bağışıklık sistemini güçlendirir

C vitamini bağışıklık sistemini korur, alerjik reaksiyonların şiddetini azaltır ve vücudun enfeksiyonlara karşı korunmasına yardımcı olur.

C vitamini demir emilimini artırır

C vitamini bakımından zengin meyvelerin temel tahıllardan ve bakliyatlardan elde edilen demirin biyoyararlanımını artırdığı saptanmıştır.

C vitamini sağlıklı cilt ve güçlü saçlar için faydalıdır

C vitamini alımı cildin kuruluğunu azaltmaya yardımcı olur ve cildine nem sağlar. Askorbik asit ciltteki suyu tutar, kuru ve yağlı olmasını engeller. C vitamini, protein kolajenini oluşturmaya yardımcı olması yukarıda bahsedilen demir emilimini artırmasıyla birlikte sağlıklı bir cilt ve güçlü saçlar için fayda sağlar.

Yaraların çabuk iyileşmesine yardımcı olur

Cilt, kas ve diğer dokularda bulunan C vitamini, vücudun kolajen üretmesine yardımcı olur. C vitamini eksikliği olan kişilerin vücutları daha az kolajen üretebileceğinden yara iyileşmesi daha yavaş olabilir. C vitamini, kolajen oluşumunu aktive ederek hızlı yara iyileşmesine yardımcı olan askorbik asit içerir. C vitamini ve E vitamininin bası yaraları ve yanıklar için diğer oral tedavilerle kombinasyonu hızlı iyileşmeye yardımcı olur.

Katarakt ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu

C vitamini katarakt riskini azalatabilir, yaşa bağlı makula dejenerasyonunun ilerlemesini yavaşlatabilir. Ancak bu konuda daha fazla bilimsel araştırmaya ihtiyaç vardır.

Enflamasyonu azaltmaya yardımcı olur

C vitamini; kızarıklık ve tahriş gibi iltihaplanma belirtilerini azaltmaya yardımcı olan bir antioksidanın yanı sıra harika bir iltihap önleyicidir. Topikal C vitamini akne, sedef hastalığı gibi çeşitli cilt koşullarında iltihabı hafifletir.

Ruhsal problemlerinden kurtulmaya yardımcı olur

Özellikle şehir yaşamında kimyasallara çok fazla maruz kalınmaktadır.  Kimyasallara maruz kalmanın getirdiği fizyolojik ve duygusal stres kaynaklarından uzaklaşılmasında C vitamini yardımcı olabilmektedir.

C vitamini alerjilerin hafifletilmesine yardımcı olur

Özelikle bahar aylarında alerjiler artış gösterir. C vitamini vücuttaki histamini azaltır. C vitaminini belirli miktarlarda almak bahar aylarında artan alerjilerin de hafiflemesine yardımcı olabilmektedir.

C vitamini kaynakları nelerdir? C vitamini nelerde var?

Meyve ve sebzeler en iyi C vitamini kaynaklarıdır. C vitamini yönünden zengin olan besinler arasında şunlar bulunur:

• Tatlı patates
• Kavun
• Turunçgiller
• Pişmiş brokoli
• Kırmızı lahana
• Yeşil biber
• Kırmızı biber
• Kivi
• Domates suyu
• Ispanak
• Kuşkonmaz
• Çilek
• Kuşburnu
• Böğürtlen
• Asma yaprağı

Bazı gıdalardaki C vitamini içeriği tablosu

DV = Günlük Değer.  Tablo Kaynak: https://ods.od.nih.gov/

C vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?

C vitamini eksikliği belirtileri özetle şöyledir:

• Diş eti iltihabı-Skorbüt
• Yaraların yavaş iyileşmesi
• Kuru saçlar
• Enfeksiyonlarda ağırlaşma
• Zayıf bağışıklık sistemi
• Ağrılı ve şişmiş eklemler

Günlük ne kadar C vitaminine ihtiyaç vardır?

Kişinin günlük yaşam tarzı C vitamini ihtiyacının ne kadar olması gerektiğini etkiler. Örneğin yetişkinlerin ortalama günde 80 mg C vitaminine ihtiyacı vardır. Ancak sigara içenler vücutlarını ek oksidatif strese maruz bırakmaktadır. Nitekim sigara içen erkeklerde günlük C vitamini ihtiyacı 125 mg kadınlar da ise 110 mg’dir. Öte yandan hamile veya emziren kadınlar C vitaminine daha fazla ihtiyaç duyabilir.

Gereğinden fazla alınan C vitamininin yan etkileri nelerdir?

C vitamini 2 gramdan fazla alındığında çeşitli yan etkilere yol açabilir.  Fazla C vitamini alımı aşağıdakileri de içeren bazı yan etkilere neden olabilir:

• Bulantı, kusma ve ishal
• Göğüste ağrılı yanma hissi
• Mide krampları veya şişkinlik
• Yorgunluk, uyku hali veya bazen uykusuzluk
• Baş ağrısı
• Cilt kızarması

Öte yandan bazı insanlarda, oral C vitamini takviyeleri, özellikle yüksek dozlarda alındığında böbrek taşlarına neden olabilir.

C vitamini takviyesine ihtiyacım var mı?

Vitaminlerin çoğu bitkisel ve hayvansal besinlerde bulunur. Karbonhidrat, yağ, protein gibi ana besin öğeleri ile yeterli miktarda yapılan dengeli beslenmede vücudun günlük vitamin ihtiyacı karşılanır. Nitekim genel bir görüş olarak vitaminleri vitamin haplarından ziyade doğal besin kaynaklarından almak en iyisidir. Çeşitli fizyolojik ve patolojik (Ateş, ishal, travma...vs) durumlar, çevresel faktörler (İklim, coğrafi bölge) ve ilaç tedavileri vitamin gereksinimini artırabilir. Bu bağlamda C vitamini alımında eksiklik düşünülüyorsa doktor önerisiyle C vitamini takviyesi alınabilir.

Çocuğunuzda C vitamini eksikliği olup olmadığını nasıl anlarsınız?

C vitamini eksikliği; şiddetli bağırsak emilim bozukluğu veya C vitamini kaynaklarından kaçınan kötü beslenme alışkanlıkları olmadıkça, çocuklarda ve yetişkinlerde çok nadiren görülür.  C vitamini eksikliğini teşhis etmek için özel kan testleri gerekir. Ancak C vitamini eksikliğinden kaynaklanan asıl durum çok nadir görülen iskorbüt hastalığıdır. İskorbüt, sanayi devrimi döneminde uzun gemi yolculukları sırasında önde gelen ölüm nedeni olduğu için eski Mısırlılar tarafından ve korsan hikayelerinde tanımlanmıştır. İskorbüt hastalığı olan kişilerde ciltte küçük kahverengi lekeler cildin pürüzlenmesi, diş etlerinde kalınlaşma ve mukoz zarlarda kanama olabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.