Yükleniyor
Saç dökülmesi mevsimsel değişiklikler, stres, demir eksikliği, hormon bozuklukları nedeniyle meydana gelebilir. Ancak uzun süreli saç dökülmeleri ciddi hastalıkların belirtilerinden biri olabilir. Mevsimsel değişiklikler, stres, demir eksikliği ve hormon bozuklukları saç dökülmesine neden olabilir. Ancak uzun süren saç dökülmeleri ciddi hastalıklardan kaynaklanabilmektedir. Memorial Sağlık Grubu Dermatoloji Bölümü Uzmanları saç dökülmesi ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
Sağlıklı bir saç derisinde ortalama 100 bin adet saç bulunur ve erişkinlerde yıkanma ve taramaya bağlı olarak günde ortalama 100-150 adet saç teli dökülmesi normal kabul edilir. Saç dökülmesi; hormonal ve besinsel faktörler, kimyasal maddelere maruz kalmak, genetik yatkınlık, sistemik hastalıklar, kıl gelişimi bozuklukları, ilaçlar, psikolojik stres ve saçlı deri hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Sağlıklı bir insanda saç dökülmeleri 2 aya kadar sürebilmektedir. Yılda 3 kez tekrarlanan saç dökülme süresinin 2 ayı aşması ise bazı ciddi hastalıkların habercisi olabileceği gibi uzman yardımı alınmasını gerektirebilir. Saç dökülmesi genellikle tetikleyici faktörden 3-4 ay sonra başlamakta ve bu faktörler tedavi edildikten 6-12 ay sonra normale dönebilmektedir.
Her saçın ömür süresi kabaca üçe ayrılır. Büyüme evresi en uzun süren evredir, bu evrede saç ortalama ayda 1 cm uzar. Bu evreyi tamamlayan saç daha sonra birkaç hafta süren dinlenme evresine girer. Ortalama 2-3 hafta süren bu evreden sonra da saç dökülme evresine girecektir. Dökülme evresine giren saç, saç folikülü ile olan bağlantısını kaybeder ve 2-4 ay içinde dökülür. Bu süre, saça yapılan, tarama, fırçalama, yıkama işlemleri ile daha da kısaltılabilir ancak uzatılamaz. Bu sürenin sonunda saça hiçbir şey yapılmasa bile saç kendiliğinden kayıp düşecektir. Dökülen saçın yerine saç folikülünden yeni saç üretilir.
Bu döngü bir ömür boyu devam eder. Saçın dış görünüşünden hangi evrede olduğu anlaşılamaz ve herhangi bir zaman diliminde saçın %85-90’i büyüme evresinde, %1-2’si dinlenme evresinde, %10-15’i dökülme evresinde olur. Banyo yapılmayan günlerde “günde 100” saç teline kadar dökülmenin normal kabul edilmesinin mantığı yukarıda anlatılan saçın fizyolojisinde ileri gelir. Bu evrelerin bilinmesi saç dökülmelerinde tedavinin neden uzun sürdüğünün anlaşılması bakımından da önemlidir.
Mevcut her saç telinin bir yaşam siklusu vardır. Her saç teli 4- 6 yıl yaşar, sonra dinlenir ve daha sonra da dökülür. Saçların bu şekilde dökülmesi son derece doğal bir süreçtir ve günde 50-100 tel saç dökülmesi normal kabul edilir. Eğer bu sayıdan daha fazla dökülüyorsa, banyo yaparken ele gelen saç miktarı artmışsa ya da yıkanmış kurulanmış saçı elle çektiğimizde elimize 3-5 adet saç teli geliyorsa bu durumun ciddiye alınması gerekir. Saç dökülmesinin çok farklı nedenleri olabilir. Önemli olan bu nedenin saptanması ve uygun tedavinin yapılmasıdır.
Saç dökülmesinin kadınlarda ve erkeklerde görülme nedenleri farklıdır. Erkeklerde görülen saç dökülmesi genellikle, genetik olan ve toplumun %50’sinden daha fazlasında görülen erkek tip hormona duyarlı saç dökülmesidir. Bu tip saç dökülmesi kroniktir. Yaş ilerledikçe kellik gelişir ve sonuçta saç ekimini gerektirebilir. Erken yaşlarda başlanan takviye tedavileri mezoterapiler ve PRP tedavisi dökülme hızını yavaşlatır. Kelliğe gidecek süreyi uzatır.
Bu tarz dökülmeler kadınlarda da görülmektedir. Özellikle ailesinde kellik problemi olan bireylerin olduğu kişiler saç dökülmesi riski ile karşı karşıyadır. Günümüzde 16-18 yaş başlangıçları olan erkek tipi saç dökülmeleri, genç kızlarda daha fazla sayıda görülmektedir. Geçtiğimiz yıllara oranla bu duruma daha fazla rastlanmasının nedenleri aşırı stres, dengesiz beslenme, uzun süreli aç kalma ve hormonal problemler yer almaktadır. Kadın tipinde de erkeklerdeki gibi bir tedavinin yanında hormonal tedavilerin de eklenmesi ile başarı oranları artırılabilmektedir.
Deri ve iç hastalıkları da saç dökülmesine neden olabilir. Deri kaynaklı dökülmelerin çoğu deriyi tutan hastalıkların saç derisini etkilemesiyle ortaya çıkar. Sedef hastalığı, egzamalar, akne, liken hastalığı, aşırı yağlanan deri, mantar hastalıkları gibi rahatsızlıklarda saç etkilenirse dökülme kaçınılmaz olabilir. Bu dökülmelerin tedavisi altta yatan deri hastalığının tedavisi ile mümkündür.
Besinsel nedenlere bağlı saç dökülmeleri de sık rastlanan diğer bir faktördür. Sonuçta saç canlı bir organdır ve onun da beslenmesi kanlanması gerekir. Düzenli ve dengeli beslenmemek, uzun süreli açlıklar, tek tip beslenme ve karbonhidrat içeriği yüksek gıdalar tüketmek, sonuçta saçı etkileyip dökebilir. Tedavisi son derece pratiktir ve dengeli beslenmeye başlanması önemlidir.
Beslenme problemi olmamasına rağmen saç için gerekli olan vitamin ve minarellerin kanda eksik olması saçı döken diğer bir nedendir. Eğer B12, D vitamini, folik asit, biotin, çinko, demir gibi vitamin ve mineralleri düşükse saç beslenemez ve dökülür. Hatta demir düşüklüğü yokken bile demir takviyesi saç dökülmesini azaltır. Bu durumlarda eksiğin takviyesi mutlaka bir uzmana başvurularak giderilmelidir.
Eğer kişide hormonal problemler varsa, adet gecikmeleri ya da düzensizlikleri, tüylenme de artış, aşırı akne, kilo alımında hızlanma gibi sıkıntılar yaşıyorsa bu bulgulara saç dökülmesi eklenmişse bu kez hormonal saç dökülmesinden bahsedilebilir. Bu problemlerin kaynağının yine adetin 2 ya da 3’üncü günü yaptırılacak kan tahliliyle belirlenmesi için dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Hormonal tedaviler bu tarz dökülmeler konusunda etkilidir.
Bazı iç hastalıkları; tiroit bezi hastalıkları ya da bu hastalıklar için kullanılan ilaçlar, romatizmal hastalıklar, kullanılan hormonlar, zayıflama hapları, böbrek üstü bezi hastalıkları, insülin direnci, diyabet, doğum kontrol hapları ve bazen de bu kontrol haplarının kesilmesi saç döken diğer nedenlerdir. Bu durumun mutlaka uzman doktorlar tarafından yapılacak muayene ve tetkiklerle kapsamlı bir şekilde araştırılması gerekir.
Ani bir saç kaybı başlamışsa son üç ay önce geçirilen ameliyatlar, ateşli hastalıklar, ilaç toksisiteleri, kan kaybı, şiddetli travma düşünülmesi gereken nedenler arasında olabilir.
Tüm bunların dışında iki spesifik saç dökülme nedeni vardır.
Kozmetik alışkanlıklarının artması mekanik kimyasal ve fiziksel saç dökülmelerine neden olan diğer faktörlerdir. Yani saçları sıkı bağlamak, iç boneler, aşırı ısıya maruz bırakılan fön işlemleri, saç rengini açmak için kullanılan boyalar, açıcılar, düzleştirici yöntemler saça dışarıdan zarar vererek saç kaybına neden olmaktadır. Bu durumda tek tedavi saçların bu uygulamalara maruz kalmasını önlemektir. Saçlar için gerekli takviye ve bakım işlemlerini uygulamak yeniden istenilen görünüme kavuşulmasını sağlar.
Aşırı stres her hastalığa olduğu kadar saç dökülmesine neden olan diğer bir sebeptir. Depresyon, anksiyete, psikozlar ve de bunların tedavisinde kullanılan ilaçlar saçı etkileyip dökülmesine neden olabilmektedir.
Saç günlük yaşamda pek çok faktörden kısa sürede etkilenebilen canlı bir organdır. Kişinin hayatında yolunda gitmeyen bir şeyler olduğunda bu bilgiler ışığında birey önce kendisini tartıp, daha sonra gerekiyorsa bir dermatoloji uzmanından yardım almalıdır. Çünkü bu konuda çevreden gelen yanlış yönlendirmeler ve kulaktan dolma bilgiler, hastaların zaman kaybetmesine neden olabilmektedir. Eğer altta yatan önemli bir neden varsa tanı ve tedavide geç kalınması söz konusu olabilir. Bunun dışında saç dökülmesini önlemek ve dökülen saçların yeniden çıkmasını sağlamak düşüncesi ile bilinçsiz uygulanan maske ve karışımlar saçlara daha çok zarar vererek geri dönüşümü olmayan hasarlara neden olabilir.
Genetik zeminde androjenlerin etkisiyle ortaya çıkan saç dökülmesine “Androgenetik saç dökülmesi” denir. Erkeklerin yaklaşık yarısında, kadınların ise %20-25’inde görülür. Hastalar zaman zaman saç dökülmesinin şiddetlendiğini söylese de genellikle telojen saç dökülmelerinin tersine sinsi bir dökülmedir ve yıllar içinde tablo oturur. Bazen hastalar saç dökülmesinden ziyade saçının inceldiğini daha çok fark eder. Temel olarak saçın tepe kısmında saçların inceldiği görülür ve saçın arka kısmına göre bir seyrelme fark edilir. Özellikle kadınlarda başlangıç dönemlerinde tanı koymak zordur ve başka saç dökülmesi ile giden tablolarla kolayca karışabilir. Tedavinin yıllar süreceği bilinmelidir.
Alopesi areata; aniden ortaya çıkan, değişik çaplarda, bir ya da birkaç tane yuvarlak, tamamen saçsız alanlarla karakterize, sık gözlenen bir hastalıktır. Halk arasında “saçkıran” adı ile bilinir; ancak adının çağrıştırdığının aksine mantar hastalığı değildir ve bulaşıcı özelliği yoktur. Sadece saçta değil, sakal bölgesinde de görülebilir. Genellikle birkaç ay ya da yıl içinde tedavi ile geriler. Eğer saç dökülmeniz devam ediyorsa bunu hafife almayın. Süreklilik gösteren dökülmelerde bir dermatoloji uzmanına başvurup muayene olmak ve gerekli testleri yaptırıp tedavi yoluna gitmek çok önemlidir.
Tiroit bezinin az çalışması yani hipotiroidi durumunda yaygın saç kaybı ya da vücut kıllarında kayıp görülebilmektedir. Tiroit hormonu tedavisi sonrası ortalama 8 haftada saçlar normal haline dönmeye başlamaktadır. Uzun süreli hipotiroidide kalıcı kök kaybı gelişmekte olup tiroit bezinin çok çalışması yani hipertiroidizm ise saç dökülmesi sebebi olabilmektedir.
Doğum sonrası özellikle 1-4’üncü aydan itibaren hormonal değişimlere bağlı olarak saç dökülmesi başlayabilir ve genellikle 6 aydan kısa sürer. Kadın hastalarda özellikle saçların ön bölgelerinde seyrelme, akne, adet düzensizliği, tüylenmede artış gibi problemler olduğunda cinsiyet hormonlarının düzeyini kontrol etmek gerekmektedir. Diffüz yani tüm saçlı deriyi kapsayan saç kaybından yakınan kadınların %70’inde demir eksikliği saptanmaktadır. Kansızlık olmadan sadece demir depolarının azalması bile saç dökülmesine yol açabilmektedir.
Çinko, biotin, B12 vitamini, folik asit eksikliği ve D vitamini eksikliği de saç dökülmesine neden olmaktadır. Sıkı diyetlere başladıktan yaklaşık 1-6 ay sonrasında saç dökülmesi oluşabilmektedir. Vücuttaki protein depolarının azalması, kıl hücrelerinde yetersiz protein üretimine ve kıl kaybına yol açmaktadır. Yüksek ateşli hastalıklar veya geçirilen cerrahi müdahalelerden 2-5 ay sonra saç dökülmesi görülebilmektedir.
Bazı tansiyon ilaçları, kolesterol düşürücü ilaçlar, tiroit hormonunu düşürücü ilaçlar, doğum kontrol hapları, psikiyatride kullanılan bazı ilaçlar, A vitamini ve türevi bazı ilaçlar saç dökülmesine neden olabilmektedir. Saç kaybının kendisi de stres düzeyini artırabilmekte ve bir kısır döngüye neden olabilmektedir. Özellikle 2 aydan uzun süren saç dökülmesi önemsenmelidir ve altta yatan farklı hastalıkların olabileceği göz önünde bulundurularak bir uzmana başvurulmalıdır.
Birden ortaya çıkan saçkıran ve saç dökülmelerinin sebebi dişlerdeki çürüğün, dolayısıyla enfeksiyonların saçlar üzerindeki bir etkisi olabilir. Diş rahatsızlıklarıyla vücuda giren bakterilere karşı mücadele eden bağışıklık mekanizmasının kendi sağlıklı vücut hücrelerine de zarar verebilmektedir. Bu durumda da bağışıklık sistemi saç köklerine etki etmekte ve saç dökülmesine sebep olmaktadır. Bu sebeple diş çürüklerinin tedavisi ve dolayısıyla saç dökülmelerini önlemek için diş hekimine muayene olmak şarttır.
Saç dökülmesi erkeklerde kadınlara oranla daha fazla görülür. Saç dökülmesinin erkeklerde, kadınlara oranla yüksek olması, dökülmeye yol açan 5 alfa redüktaz adlı enzimin kadınların vücut yapısında daha az olmasından kaynaklanmaktadır. Kadınlarda bu enzimin yerine aromataz enzimi fazladır. Saç dökülmesi sorunundan daha çok erkekler etkilendiğinden, piyasada satılan ürünlerin erkeklere yönelik olmasından ötürü, kadınlar bu konuda şanssız sayılabilmektedir. Çünkü aromataz enzimi yüzünden, bu ürünler kadınlarda etkili olamaz. Ancak saç ekimi yöntemleri oldukça ilerlediği için kadın ve erkek, bu sorunu yaşayan herkese çözüm olacaktır.
Kadınlarda saç dökülmesinin en büyün nedeni genetik faktörlerdir. Bu etkenler yüzünden saçlar incelir ve dökülme eğilimi göstermektedir. Bu durum ilerleyen aşamalarda kelliğe kadar gidebilecek sorunların yaşanmasını sağlayabilmektedir.
Demir eksikliğine bağlı kansızlık çekilmesi, hormonal dengesizlikler, stresli bir yaşam, tiroit hormonu sorunları, doğum sonrasında yaşananlar, hamilelik, emzirme dönemi, menopoz süreci, doğum kontrol hapı kullanımı kadınlarda saç dökülmesinin arttığı dönemler olarak görülmektedir. Saçlara sık uygulanan boya işlemlerinde perma, röfle ve fön gibi etkenler kadınlarda saç dökülmesine neden olmaktadır.
Saçların gerildiği saç modeli kullanımdan kaçınılmalı, saçı şekillendirmek için çok fazla ısı veren alet kullanımını sınırlandırmalı, hafif ve saç tipine uygun şampuan kullanılmalı, omega-3, B12, folik asit ve D vitaminden zengin besilenilmeli ve stresten uzak durmak saç dökülmesini durdurmaya yardım edebilir.
Saç dökülmesine iyi gelen yöntemler şunlardır:
Minoksidil etken maddesi kılların büyümesini uyararak, kılların büyüme döngüsünü arttırabilir. Tüylerin kalınlaşmasına ve yama görünümünün azalmasına neden olabilir.
Saç derisine parmak uçları ile yapılacak olan masajlar kafa derinize hafifçe baskı uygulayın . Bu, kanın foliküllere daha kolay akmasına yardımcı olur ve saç büyümesini destekleyerek saç dökülmesine iyi gelir. Günlük en az 4 dakikalık kafa derisine uygulanacak olan masajın saç büyümesini uyardığı görüldü.
Saç dökülmesi yaşayan kişilerde düşük protein ve amino asit gözlemlenmiştir. Bu nedenle beslenme alışkanlığı da saç dökülmesini durdurmaya etki eden unsurlar arasında yer alır. Özellikle düşük kalorili diyet yapanlar yağ asitleri ve çinko gibi temel besinlerden mahrum kalabildiği için bu da saç dökülmesine neden olabilir. Vitamin eksikliği de saç dökülmesi için bir risk faktörü olduğu için, A, B, C, D, E vitaminleri ile selenyum, çinko ve demir içeren vitamin ve mineral takviyesi de önemlidir.
Saça yüksek ısı uygulayarak saçı şekillendirmeyı sağlayan saç aletler saç foliküllerinin zarar görmesine neden olabilir. savunmasız bırakır. Saç kurutma makineleri, saç düzleştiriciler ve saç maşaları kullanımından kaçınılmalı ya da kullanımı sınırlandırılmalıdır.
Şampuandaki herhangi bir spesifik bileşenin saç dökülmesine neden olduğuna dair somut bir kanıt olmasa da saç tipine ve yapısına uygun şampuan kullanımına dikkat edilmelidir. Diğer yandan saçları her gün şampuanla yıkamakta zarar verebileceği için her gün şampuan kullanmamaya da özen gösterilebilir.
Yeterince su içilmesi saç derisinin nemli kalmasını sağlar. bu da saç dökülmesinden kaçınılmasına yardım eder. Günde en az iki litre su içmek saçlarınızın güçlenmesine ve uzamasına yardımcı olabileceği gibi saçların ihtiyaç duyduğu neme sahip olmasınada yardımcı olacaktır.
Saç telleri ve saç foliküllerinin yapısını koruyabilmek ve uzamasını sağlayabilmek için saç derisinde bulunan foliküllerin temiz tutulması ve saç derisinin tıkanmamasını sağlamak önemlidir. Zira saç derisine gereken bakım yapılmazsa ter, kir ve aşırı yağ birikimi folikülleri tıkayabilir.
Stres, saç köklerini yeni saç teli üretemeyecek şekilde “dinlenme” aşamasına itebilir. Bu nedenle zaman içerisinde saçların daha hızlı kolay dökülmesine neden olabilir.
Saç boyası, röfle ve perma gibi saça kimyasal uygulanmasına neden olan işlemler saç köklerine zarar verdiği için saç dökülmesine neden olacaktır.
Yapılan araştırmalar sigara tüketiminin saçların erken beyazlamasına ve saç dökülmesi ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Sigara kullanımı hücrelere zarar verdiği için saç köklerinin daha kırılgan hale getirmesine ve dolayısı ile daha kolay zarar görmesine neden olacağından, sigara kullanımı sınırlandırılmalı ve mümkünse bırakılmalıdır..
Lazer tedavisi
Lazer tedavisi saçların yeniden büyümesini ve kalın hale gelmesine yardımcı olabilir.
Saç mezoterapisi
Saç mezoterapisi saç dökülmesinde oldukça sık kullanılan etkili bir tedavi yöntemidir. Saç mezoterapisi saçın sağlıklı büyüyüp gelişebilmesi için gerekli olan vitamin, antioksidan, mineral ve dolaşım düzenleyici maddelerin bir mikro iğneler ile saçlı deriye doğrudan enjekte edilmesi sürecini içerir. Yaklaşık olarak 1 cm aralıklarla enjekte işlemi sağlanmaktadır. Daha sonra saç derisine masaj uygulanmaktadır.
Hem erkeklere hem de kadınlara rahatlıkla uygulanabilen saç mezoterapisi 5 gün ara ile ortama 5-10 seans olarak yapılmalıdır. Uygulama sırasında herhangi bir acı, ağrı hissedilmemektedir. Saç mezoterapisi her yıl bir kür şeklinde uygulanabilir. Bazen aylık destek takviye şeklinde de devam edilebilir. Bu sayede saç dökülmeleri durdurulmakta ve yeni daha güçlü saçların çıkması sağlanmaktadır. Saç mezoterapisinin ilk seansından itibaren farklılık hissedilebilmekte, saçlar eski canlı ve parlak görünümüne kavuşabilmektedir.
PRP saç tedavisi
Saç dökülmesi sorunu yaşayan kişilerin en etkin sonuçlar aldığı yöntem olan PRP işlemi de hastanın kendi kanının alınıp belirli işlemlerden geçirilmesi ile yapılmaktadır. Burada fibroblast denilen ve kökleri besleyecek, gelişimini sağlayacak olan kısım ayrılır ve dökülen bölgeye enjekte edilir. Bu yöntem özellikle genetik dökülmelerde çok etkilidir. Saç mezoterapisi de yine genetik dökülmesi olanlara PRP ile kombine uygulanabilir.
Saç ekimi
Saç ekimi özellikle erkek tipi saç dökülmesi olan kişilere uygulanabilir. Erkek tipi saç dökülmesi genetik olarak buna yatkın bireylerde erkeklik hormonunun etkisi ile gelişir. Saç folikülü etrafında saçı üreten hücreler, zaman içinde bu hormonun etkisiyle ölür. Böylece saç, önce incelir, ardından uzamamaya başlar ve en sonunda tamamen dökülür. Bu durumdaki hastalarda saç ekimi en kesin ve kalıcı tedavi şeklidir.
Saç dökülmesi her ne kadar ileri yaşlarda görülse de, stres ve bazı hastalıklar nedeniyle çocuklarda da görülebilir.
Çocuklarda saç dökülmesi genellikle halk arasında ‘’saç kıran’’ ismiyle bilinen ‘Alopesi Areata’ nedeniyle oluşur. Hem kız hem de erkek çocuklarda görülebilen bu rahatsızlık, ergenlik boyunca da devam edebilir. Bu tip dökülmeler 1-2 santim çapında dairesel dökülmeler olarak kendini gösterir. Tedavide geç kalınırsa çocuğun başındaki tüm saçlar hatta kaç ve kirpikler bile dökülebilir. Ailesinde saç dökülmesi görülen çocuklarda kalıtsal saç dökülmesi de görülebilir. Kız çocuklarında sıklıkla görülen; saçları sıkıca toplama, sıkıca örgü yapmak, sertçe taramak da saçların zayıflamasına ve dökülmesine neden olabilir.
Bunların yanı sıra “saç koparma” hastalığı olarak bilinen ‘trikotilomani’ de çocuklarda saç dökülmesine neden olabilir. Saç koparma hastalığı olan çocuk, saç ve kaşlarını çekiştirerek koparabilir. Psikolojik bir rahatsızlık olan saç koparma, uzman yardımlarıyla giderilebilmektedir.
Yetişkinlerde olduğu gibi çeşitli vitamin eksiklikleri, hormonal düzensizliklerle birlikte bazı hastalıklar da çocuklarda saç dökülmesine neden olabilir. Bu nedenle düzenli kontroller yaptırılmalı ve saç dökülmesine neden olan eksiklikler giderilip, hastalıklar tedavi ettirilmeli.
Saç dökülmelerini önlemek, saçların sağlıklı uzaması ve canlı görünmesini sağlamak için rutin alışkanlıklarda bazı düzenlemeler yapmak gerekir. Saç dökülmesini durdurmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
Günde 50-100 adet saç telinin dökülmesi normal sınırlar içerisinde kabul edilmektedir. Eğer aşırı miktarda saç kaybı, saçlarda gözle görülen incelme oluşursa en kısa zamanda uzman bir dermatoloğa başvurmalısınız.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 18 Mart 2024
Yayınlanma Tarihi: 15 Mart 2024
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
