İpli skolyoz (Füzyonsuz) ameliyatı nedir?

Genellikle büyüme çağındaki çocuklarda genetik faktörlere bağlı olarak oluştuğu düşünülen fakat nedeni tam olarak bilinmeyen skolyoz, omurganın karşıdan ya da arkadan bakarken sağ ya da sola S veya C şeklinde eğilmesi ile bunun yanında kendi etrafında dönmesi olarak tanımlanmaktadır. Skolyoz yani omurgadaki eğrilikler çok hafif gelişebileceği gibi, ileri derece skolyozlar da bulunmaktadır. Şiddetli omurga eğriliklerinde göğüs içindeki boşluk azalacağı için, akciğerlerin düzgün çalışmasında sorunlara da yol açabilmektedir. Skolyoz tedavisi, yaşanan eğriliğin derecesi ve ilerlemesine göre farklılık gösterebilir. Bazı skolyoz hastaları sadece izlenerek takip edilirken, bazı hastalarda skolyozun derecesine göre korse kullanımı, egzersiz ve rehabilitasyon uygulamaları gündeme gelmektedir. Bazı hastalarda ise skolyoz tedavisi cerrahi yöntemlerle gerçekleşmektedir. Klasik skolyoz cerrahisi ile birlikte son yıllarda çocuğun hareketlerini kısıtlamayan ve kapalı ameliyatı olan ipli skolyoz ameliyatı yani füzyonsuz skolyoz ameliyatı ön plana çıkmaktadır.  Memorial Şişli Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Doç. Dr. İsmail Oltulu, “İpli skolyoz ameliyatı” hakkında bilgi verdi.

İpli skolyoz (Füzyonsuz) ameliyatı nedir?

İpli skolyoz ameliyatı füzyonsuz skolyoz ameliyatı olarak da tanımlanmaktadır. Klasik skolyoz cerrahisinde eğik olan omurların arasına vidalar yerleştirilerek vidalar arasına koyulan sert çubuklarla düzeltme işlemi yapılmaktadır. Bu sayede omurgadaki eğrilik düzeltilmektedir. Klasik skolyoz cerrahisi ameliyatında eğri bir omurga sert çubuklarla düzeltilirken, eğriliğe neden olan bütün omurlar birbirine kaynatılmaktadır. Bu tarzda yapılan skolyoz ameliyatlarında düzgün bir omurga elde edilirken bazı durumlarda omurların hareketleri kısıtlanabilmektedir. Füzyonsuz yani ipli skolyoz cerrahisinde vidalar arasında bulunan ve omurganın artık hareketsiz olmasına neden olan demir çubuklar yerine ip ya da bant yerleştirilerek gerdirme yöntemi kullanılmaktadır. Füzyonsuz skolyoz ameliyatı olarak da bilinen ipli skolyoz ameliyatında eğriliğin dış tarafına yerleştirilen vidalar arasındaki ip ya da bant yekpare tek bir ipten oluşmaktadır.

Hangi hastalarda ipli skolyoz (Füzyonsuz) ameliyatı yapılmaktadır?

• İpli skolyoz ameliyatı her skolyoz hastasına yapılmamaktadır. Hem bel hem sırt bölgesinde eğriliği olan çocuklarda yapılmakla birlikte, ipli skolyoz ameliyatı yani füzyonsuz skolyoz ameliyatının yapılabilmesi için çocuğun büyüme çağında olması gerekmektedir.
• İpli skolyoz ameliyatı çocuğun gelişmesinden yani büyümesinden de faydalanılan bir cerrahi yöntem olduğu için büyümesini tamamlamamış omurgası, hala gelişmekte olan skolyoz hastalarında tercih edilmektedir. Büyümesini tamamlamış sertleşmiş bir omurgada ipli skolyoz ameliyatı yapılmamaktadır.
• İpli skolyoz ameliyatı genellikle büyümekte olan 9-17 yaş arasındaki yaş grubunda tercih edilmektedir. Ancak her çocuğun gelişmesi farklı olabileceği için omurganın radyolojik olarak değerlendirilmesinden sonra ameliyata karar verilir.
• İpli skolyoz ameliyatının büyümesi devam eden çocuklarda tercih edilmesini nedeni, cerrahi işlemden sonra eğriliğin düzelmesi için çocuğun büyümesinden faydalanılmasıdır. Füzyonlu yani klasik skolyoz ameliyatında ise omurga ve akciğer gelişiminin büyük oranda tamamlanmış olması gerekmektedir.

İpli skolyoz ameliyatı (Füzyonsuz) nasıl yapılır?

• İpli skolyoz ameliyatı klasik skolyoz ameliyatlarından farklı olarak küçük kesilerle gerçekleştirilmektedir. Omurgadaki eğrilik sırt bölgesindeyse göğüs kafesinin yan tarafından 4-5 cm ‘ lik iki küçük kesi ve bu kesilerin biraz önünden 1-2 cm lik kameranın gireceği bir kesi daha yapılarak omurgaya ulaşılmaktadır.
• Eğriliğin durumuna göre göğsün hangi tarafından girilecekse önce cerrahi işlemin gerçekleştirileceği taraftaki akciğer söndürülür. Omurgadaki eğrilik bel bölgesindeyse karın ön duvarından 6-7 cm ‘lik küçük bir kesiyle girerek vidalar yerleştirilip iple düzeltme işlemi yapılır.
• Omurgadaki eğrilik hem sırt hem de bel bölgesinde oluşabilmektedir. Bu tip skolyozlarda eğrilikler genellikle birbirine ters yönde olmaktadır. Hem sırt hem bel bölgesinde yaşanan eğriliklerde de önce göğüs kafesinden torakoskopik yöntemle girilerek, eğriliğin dış bükey tarafına vidalar yerleştirilir. Bu bölge kapatıldıktan sonra hasta pozisyon değiştirilerek karın boşluğundan omurgaya ulaşılır ve bel bölgesindeki eğrilik için omurgaya vidalar yerleştirilir.
• İpli skolyoz ameliyatında omurga konusunda uzman doktorun yanı sıra torakoskopik yöntem konusunda deneyimli bir göğüs cerrahı da bulunmaktadır.
• Torakoskopik yöntemle vidalar yerleştirildikten sonra bant ya da ip yerleştirilerek gerdirme işlemi yapılır.
• Eğriliğin durumuna göre omurgaya yerleştirilen vidaların arasına özel bir ip ya da bant yerleştirilerek gerdirme yapılır.
• İpli skolyoz ameliyatı omurgası hala büyümeye devam eden çocuklarda gerçekleştirildiği için omurga tamamen düzeltilmez. Vidaların yerleştirildiği tarafta omurga gelişimi dururken iç bükey tarafta çocuğun omurgasının gelişimi yani büyümesi devam etmektedir. Bu sayede omurgadaki eğrilik çocuğun gelişimine paralel olarak zaman içerisinde düzelmektedir.
• Omurga tamamen düzeltilip bu işlem gerçekleştirilirse, çocuğun ve omurganın büyümesi devam ettiği için eğrilik ters tarafa dönebilmektedir.

İpli skolyoz ameliyatı (Füzyonsuz) hakkında sık sorulan sorular 

İpli skolyoz ameliyatı (Füzyonsuz) kaç saat sürer?

İpli skolyoz ameliyatının süresi omurgadaki eğrilikle alakalıdır. Omurgadaki eğrilik sadece sırt veya bel bölgesindeyse ipli skolyoz ameliyatı 4-5 saat sürebilmektedir. Ancak omurgadaki eğrilik hem sırt hem de bel bölgesindeyse eğriliğin açısına göre ameliyat 7-8 saat sürebilir.

İpli skolyoz ameliyatının (Füzyonsuz) avantajları nelerdir?

• İpli skolyoz ameliyatının en önemli avantajı hareketi koruyan bir cerrahi olmasıdır. Bu operasyonda omurlar demir çubuklarla birbirine sabitlenmediği için hareket kısıtlanmamaktadır. Omurlar fonksiyonlarına devam etmektedir.
• Füzyonlu yani klasik skolyoz ameliyatı olan çocuklar birçok aktiviteyi gerçekleştirebilmekle birlikte profesyonel sporcu olma ihtimallerinin düşük olabileceği belirtilmiştir. İpli skolyoz cerrahisinde çocuğun hareketlerinde bir kısıtlama yaşanmayacağı için profesyonel sporcu olma ihtimali bulunmaktadır.
• İpli skolyoz ameliyatı kozmetik anlamda hastalara avantaj sağlamaktadır çünkü küçük kesilerle yapılmaktadır.
• İpli skolyoz ameliyatı küçük kesilerden gerçekleştirildiği için iyileşme çok daha çabuk yaşanmaktadır. Büyük kesilerin olmaması yaşanan ağrıların da daha az olmasını sağlamaktadır.
• Klasik skolyoz ameliyatında omurga ve akciğer gelişiminin büyük oranda tamamlanmış olması gerekmektedir. Bu nedenle skolyoz teşhis edilse bile gelişimin tamamlanması beklenmelidir. İpli skolyoz ameliyatında ise omurganın gelişimin devam etmesi en önemli kriterlerden biridir. Bu da skolyoza daha erken müdahale etme olanağı vermektedir.
• İpli skolyoz ameliyatında yaralar küçük olduğu için hasta sosyal yaşama çok daha çabuk dönebilmektedir.

İpli skolyoz ameliyatında (Füzyonsuz) nelere dikkat edilmelidir?

• İpli skolyoz cerrahisinin dezavantajı girişimle ilgili olabilmektedir. Sırt bölgesinde yaşanan eğrilikler için göğüs ön duvarından girilmektedir. Bu işlem öncesinde cerrahi işlemin yapılacağı taraftaki akciğer söndürülmektedir. Buna bağlı olarak akciğerin sönmesi (atelektazi) ile akciğer etrafında kan, sıvı ve hava birikmesi (hemotoraks,şilotoraks ve pnömotoraks),kaburga ağrısı olabilmektedir. İpli skolyoz ameliyatlarından sonra bu gibi sorunların yaşanmaması için bu konuda uzman bir fizyoterapist ile çalışmalar yapılmaktadır. Bu gibi sorunlar genellikle erken dönemde geliştiği için hasta hastanede bulunduğu süre içinde tedavi edilebilmektedir.
• Omurga eğriliğinin bel kısmında olduğu durumlarda ise ipli skolyoz ameliyatı karın kısmından girilerek yapılmaktadır. Bu cerrahi yöntemin ardından bağırsakların yavaş çalışması, bağırsak tembelliği gibi etkiler görülebilmektedir.
• Çok küçük çocuklarda ipli skolyoz ameliyatının yapılmasının kendine has riskleri bulunmaktadır. Küçük çocuklarda iple gerdirme yapılırken yerleştirilen vidaların yerinden çıkma ihtimali olabilmektedir. O nedenle hasta seçimi de dikkatli yapılmalıdır.  
• Çocuğun büyümesi çok hızlıysa ve omurgada gerekli miktarda eğrilik bırakılmadıysa eğriliğin ters tarafa dönme riski bulunmaktadır. Ameliyatın özenle yapılması gerekir.
• Çok nadir olmakla birlikte ipli skolyoz ameliyatlarında ipin kopma ihtimali bulunmaktadır.

İpli skolyoz cerrahisinin her cerrahi gibi hasta açısından belirli düzeyde komplikasyon riskleri olabileceği için bu ameliyatın omurga cerrahisi özellikle de skolyoz konusunda deneyimli uzmanlar tarafından tam donanımlı merkezlerde yapılması çok önemlidir. 

İpli skolyoz ameliyatı (Füzyonsuz) için yaş sınırı var mıdır?

İpli skolyoz ameliyatlarının yapılabilmesi için çocukların büyümesini tamamlamamış olması gerekir. Genel olarak büyümesi hala devam eden 9-17 yaş arasındaki çocuklara yapılması tercih edilmektedir. Ancak her çocuğun gelişmesi farklı olabilmektedir. Omurganın radyolojik olarak değerlendirilmesi ve ameliyata buna göre karar verilmesi önemlidir.

İpli skolyoz ameliyatı (Füzyonsuz) fiyatı ne kadardır?

İpli skolyoz ameliyatı fiyatı cerrahi işlemin gerçekleşeceği hastane ve doktorun fiyat politikasına göre değişebilmektedir. Ancak omurgadaki eğriliğin seviyesi eğriliğin hem sırt hem de belde olması gibi faktörler ipli skolyoz ameliyatının fiyatında değişikliklere neden olabilir. Ameliyatta kullanılan vida sayısı ve ipe göre de ipli skolyoz ameliyatı fiyatı farklılık gösterebilmektedir.

İpli skolyoz ameliyatından (Füzyonsuz) sonra hastanede kaç gün kalınır?

Sırt bölgesindeki eğriliklerde ipli skolyoz ameliyatı göğüs kafesinden gerçekleştirildiği için cerrahi işlemden sonra göğüs kafesine drenajı sağlamak için tüp yerleştirilir. Yerleştirilen drenaj sayesinde akciğer dokusunun etrafında biriken kanı ve sıvı dışarı atılmaktadır. Ameliyattan sonra yerleştirilen drenaj tüpü ortalama olarak 2-3 gün hastada tutulmaktadır. Akciğerin kendisini toparladığından emin olduktan sonra hastalar taburcu ediliyor. Bu süreç kişiden kişiye değişmekle birlikte genellikle 4 günle 1 hafta arasında sürebilmektedir.

İpli skolyoz ameliyatı (Füzyonsuz) sonrası hasta sosyal yaşama ne zaman döner?

İpli skolyoz ameliyatından sonra hastaların yaklaşık 6 hafta kadar korse kullanması istenmektedir. İpli skolyoz ameliyatında omurgaya yerleştirilen vidalar hidroksiapatit denilen özel bir maddeyle kaplıdır. Bu vidalar omurgaya yerleştirildikten sonra belirli bir kaynama süresi bulunmaktadır. Bu nedenle kaynama süresinde hastanın hareketlerinde belirli bir süre kısıtlamaya gidilmesi gerekmektedir. İlk 6 hafta korse kullanılması bu nedenle önemlidir. İpli skolyoz ameliyatından sonra yaşanan ağrı durumuna göre çocuk 2 hafta sonra okuluna dönebilmektedir. Ancak aktif hareketler için 6 hafta beklemek gerekmektedir. 6 haftadan sonra çocuk istediği bütün aktiviteleri yapabilmekte ve bütün hareketler serbest bırakılmaktadır.

İpli skolyoz ameliyatından (Füzyonsuz) sonra nelere dikkat edilmelidir?

İpli skolyoz ameliyatından sonra 6 hafta korse kullanılması gerekmektedir. Korsenin yatarken kullanmasına gerek yoktur. Gün içerisinde hareketlerini kısıtlaması yeterlidir. Belirli bir süre süren bu kısıtlamanın haricinde hastaların özellikle dikkat etmesi gereken bir durum bulunmamaktadır.

İpli skolyoz ameliyatında (Füzyonsuz) yerleştirilen ipler kopabilir mi?

İpli skolyoz ameliyatında yerleştirilen iplerin teknik olarak kopma ihtimali bulunmaktadır. Ancak bu ameliyatta kullanılan iplerin dayanma gücü çok yüksektir. Bu ipler milyonlarca harekete darbeye dayanıklı ipler olmasına rağmen her zaman böyle bir risk bulunmaktadır. Çocuğun omurga gövdesi çok genişse iki vida ve iki ip konularak ipli skolyoz ameliyatı yapılabilmektedir. Bu da ipin kopma riskini ve süresini uzatmaktadır.

Ameliyattan belli bir süre sonra iplerin kopması ameliyatın başarısız olduğunu anlamına gelmemektedir. Yaş ağaç iple düzeltilip sertleştikten sonra ağacın tekrar eğilme şansı yoktur. Omurganın da düzeltilip sertleşmesi için bir zamana ihtiyaç bulunmaktadır. İpli skolyoz ameliyatında da bu zamanı uzatmaya ve omurganın sertleşmesine olanak sağlamaya çalışılmaktadır. Yerleştirilen ipler sayesinde çocuk büyürken düzleşme sağlanırsa cerrahi işlem başarılı kabul edilmektedir. Omurgada yaşanan düzelmeden sonra ipin kopması önemli değildir.

Ancak ipli skolyoz ameliyatından sonra yeterli düzelme ve omurgada sertleşme yaşanmadan ip koparsa tekrar ameliyat yapılması gerekebilmektedir. Bu çok nadir bir ihtimaldir. İpin kopup kopmadığı takiplerde belirlenebilmektedir.

İpli skolyoz ameliyatı (Füzyonsuz) riskleri nelerdir?

Her cerrahi işlemde yaşanan enfeksiyon gibi risklerin yanı sıra ipli skolyoz ameliyatında yaşanan riskler genellikle akciğerle ilgilidir. Ancak akciğerle ilgili yaşanan sorunlar hasta taburcu edilmeden giderilebilecek risklerdir.

İpli skolyoz ameliyatlarında vidanın yanlış yerleştirilmesine bağlı felç veya sinirlerin etkilenmesi gibi nörolojik riskler bulunmaktadır. Aynı risk klasik füzyonlu skolyoz ameliyatlarında yaşanabilmektedir. Ancak skolyoz ameliyatlarında kullanılan nöromonitörizasyon denilen cihazla bu riskler en aza indirilmektedir. Ameliyat sırasında hastanın başına, kol ve bacak kaslarına iğneli elektrotlar yerleştirilir. Baş tarafından verilen uyarı ayaktan çıktığını EKG çizgisi gibi takip edilebilmektedir. En küçük bir düşüklükte nöromonitörizasyon cihazı cerrahi uyarmaktadır. Ameliyat sırasında ya da esnasında oluşabilecek komplikasyonu nöromonitörizasyon minimuma indirmektedir.

İpli skolyoz ameliyatında eğriliğin açısı ve çocuğun büyüme hızı doğru hesaplanamazsa eğriliğin ters tarafa gelişme riski bulunmaktadır.

İpli skolyoz ameliyatıyla (Füzyonsuz) eğrilik tam olarak düzeltilebilir mi?

İpli skolyoz ameliyatında gerdirme yöntemi ve çocuğun büyümesinden faydalanılarak düzelmenin sağlanması amaçlanır. Bu yüzden gelişimin başlangıç aşamasındaki küçük çocuklarda ameliyat sırasında omurga tamamen düzeltilerek ipler yerleştirilmemelidir. Eğri omura dış bükey tarafından sabitlendikten sonra çocuğun büyümesi devam ettiği için omurga iç tarafından gelişmeye devam etmektedir. Böylece zaman içinde omurga düzelmeye başlamaktadır. Çocuk çok küçükse bu eğrilik biraz daha fazla bırakılmaktadır. Büyümenin sonlarındaysa bırakılan eğrilik daha azdır. Büyüme ile birlikte omurganın düzelmesine olanak vermek için yaşa ve eğriliğin şiddetine göre 5-20 derece arasında değişen bir pay bırakılmalıdır.  

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.