Robotik göğüs cerrahisi nedir?

Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte kullanım sıklığı artan robotik cerrahi, göğüs cerrahisi alanında aktif olarak kullanılıyor. Her iki akciğer arasında bulunan alanda (mediasten) ve akciğerlerde ortaya çıkan kist, tümör gibi iyi ve kötü huylu hastalıklar “da Vinci” robotik cerrahi ile ameliyat edilebiliyor. Mediastende özellikle timoma varlığında, teratomlar ve germ hücreli bening veya malign lezyonlar ile kistlerinde,  yemek borusunda görülen miyomlar, kistler ve kanserlerinde, ayrıca diyafram fıtıklarının yanı sıra  akciğer lezyonlarında da robotik cerrahi kullanılabiliyor. Daha az kanama, daha az ağrı,  daha az kesi ve daha hızlı iyileşme süreci gibi avantajlar sağlayan robotik cerrahinin, mutlaka alanında uzman ve tecrübeli hekimler tarafından yapılması gerekiyor.  Memorial Ankara Hastanesi Göğüs Cerrahisi Bölümü’nden Prof. Dr. Sedat Gürkök, robotik göğüs cerrahisi ile ilgili bilgi verdi.

Robotik göğüs cerrahisi nedir?

Göğüs cerrahisinde robot teknolojisinin kullanılması ile yapılan cerrahi şeklidir.  "da Vinci” robotik cerrahi, özellikle mediasten denilen her iki akciğer arasında bulunan patolojilerde sıklıkla kullanılan bir cerrahi yöntemdir.

Robotik göğüs cerrahisi hangi hastalıklarda kullanılır?

Göğüs cerrahisi ile ilgili planlanan bütün cerrahilerde robot teknolojisi kullanılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken konulardan bir tanesini lezyonun kapalı cerrahi ile çıkarılabileceği öngörülen hastalıklar ve patalojilerin tercih edilmesi oluşturur. Mediastende bulunan patolojiler, özofagus hastalıkları (yemek borusu hastalıkları), diyaframda mevcut olan hastalıklar ve akciğerde görülen hastalıklarda robotik teknoloji kullanılabilir.

Mediastende özellikle timoma varlığında (myastenia gravis denilen kas hastalığı ile birlikte görülen bir patolojidir) timik kökenli kistler, mediastende bulunan teratom gibi konjenital lezyonlar, mediastendeki nörojenik kökenli tümörler, germ hücreli tümörler, sıklıkla robotik cerrahi ile tedavi edilebilir. Bunların dışında sayılmayan ama mediastende kitle oluşturan bütün lezyonlarda robotik cerrahi uygulanabilir.

Bunların yanı sıra yemek borusunda görülen miyomlar, yemek borusu kistleri, yemek borusu kanserleri gibi hastalıklarda; diyafram fıtıkları, diyafram evantrasyonları ve paralizleri ile akciğer lezyonlarında benign veya malign farketmeden rezeksiyon planlanan bütün durumlarda robotik cerrahi kullanılabilir.

Robotik göğüs cerrahisi nasıl yapılır?

Lezyonun bulunduğu yere göre farklı olmak üzere robot kollarının gireceği bölgeler belirlenir. Kamera açısına dik olacak şekilde robotun masaya tespit edilmesi (docking) ile robotik göğüs cerrahisi başlatılır. Robot konsolunda bulunan operatör içeride bulunan robot kollarını kumanda ederek cerrahiyi gerçekleştirir. Masa başında bulunan ikinci asistan doktor ise cerrahiyi yapan doktora yardımcı olur. Robotik cerrahi bu iki doktorun ortak çalışması ile gerçekleştirilir. Lezyonların bulunduğu anatomik bölgelerin ve yapılacak işlemlerin farklılığına göre hastaya takılacak port giriş yerleri farklılık gösterebilir.

Bu cerrahide, ameliyat masasına yatırılan hastanın öncelikle ameliyat giriş yerleri belirlenir. Bu giriş yerlerine göre robot kolları konuşlandırılır ve robot ameliyat masasına sabitlenir (Docking). Ameliyatı gerçekleştirecek doktor konsola oturarak, parmakların geçirildiği ve simülasyon yapılmasını sağlayan iki adet joystick, kameraya açı verecek ve koagülasyonu gerçekleştirecek pedallar ile cerrahiyi gerçekleştirir.  3 boyutlu görüntü sağlayan kamera ile daha net ve kaliteli görüntü sağlanır. Ameliyatta hastanın vücuduna 3 adet 1-1,5 cm genişliğinde delikler açılarak robot kolları yerleştirilir. Bu kollardan bir tanesi kamera portu, bir tanesi tutucu, diğeri de hem yakacak hem de diseksiyon yapacak özel bir kol olarak kullanılır. Ekartasyon ya da aspirasyon işlemlerini gerçekleştirmek için masa başında bulunan operatör de kendine ait port ile cerrahiye yardımcı olur. İşlem sırasında robot kolları yardımı ile gereken cerrahi içeride kapalı olarak gerçekleştirilir.

Robotik cerrahiyi uygulayan doktorun ne gibi özellikleri olması gerekir?

Robotik cerrahi, göğüs cerrahisi alanında günümüzde sık kullanılan bir yöntem olmamakla birlikte dünyada farklı kullanım alanlarında sıklıkla kullanılan bir teknolojidir. Robot teknolojisinin farklı olması ve her merkezde bulunmaması nedeniyle robot kullanacak doktorların özellikle robotik cerrahi tecrübesi olması gerekmektedir. Standart olmamakla birlikte robot kullanacak cerrahın öncelikle kapalı yöntemlere hakim olması gerekir. Çünkü açık cerrahi yöntemden robotik cerrahiye geçiş sıkıntılı olabilir. Robot kullanmak isteyen doktorların öncelikle kapalı yöntemlerle olaya adaptasyonu gerekir. Belli bir öğrenim aşamasından sonra kapalı yönteme hakim olan bir doktor, robotik cerrahiye geçebilir. Gerekli yerlerden robot kullanımı ile ilgili sertifika eğitimi almış olan uzman ve tecrübeli hekimlerin bu işi yapması uygundur.

Robotik göğüs cerrahisinin avantajları nelerdir?

Kapalı yöntem ile yapılan bütün avantajlar robotik cerrahi için de geçerlidir. Bu avantajlar şöyle sıralanabilir:

- Doktorun anatomiye hakim olması ve dar alanlarda rahat çalışabilme imkanı sayesinde kanama riski daha azdır

- Akciğerde hava kaçağı riski daha az gerçekleşir

- Hastanın hastanede yatış süresi kısalır

- Hastanın yoğun bakımda kalma süresi daha azdır

- Hasta günlük hayatına daha erken zamanda döner

- Açık ameliyata göre daha az kesi olur

- Açık ameliyata göre komplikasyon gerçekleşme oranları daha az olur

- Ameliyat sonrası ağrı, açık ameliyata göre daha az olur

Robotik göğüs cerrahisi (akciğer ve mediasten hastalıkların robotik cerrahisi) ile ilgili sık sorulan sorular 

Mediasten nedir?

Her iki akciğer arasında bulunan alana mediasten denilir. Burada temel olarak timus denilen doku bulunur. Bunun yanı sıra mediastenin katmanlarına göre bu bölgelerde kalp, yemek borusu ve büyük damarlar bulunur.

Mediasten hastalıkları nelerdir?

Mediasten hastalıkları benign ve malign olarak ikiye ayrılır. Benign lezyonlarda konjenital ve akkiz olarak ikiye ayrılır. Bu hastalıklar içerisinde en sık karşılaşılan timus kökenli lezyonlardır.  Lenfomalar, teratomlar ve germ hücreli lezyonlar ile mediastinal kistler bu grubun içinde yer alır.

Malign lezyonlar içinde ise lenfoma, timus kökenli maligniteler ve germ hücreli maligniteler sayılabilir.

Robotik göğüs cerrahisi her hastada uygulanabilir mi?

Robotik göğüs cerrahisi her hastalıkta uygulanabilir. Ancak aşırı derecede yapışıklık ve diğer dokulara yayılmış hastalıklarda robotik cerrahi uygun değildir. Kapalı tercih edilen yöntemler sırasında açık ameliyata geçme endikasyonları robotik cerrahi için de geçerlidir.

Robotik göğüs cerrahisi uygulanabilmesi için gerekli şartlar nelerdir?

Hastanın genel anesteziyi kaldırabilmesi ve genel durumu itibariyle ameliyat edilebilir olması robotik cerrahi için gereklidir.

Robotik göğüs cerrahisi öncesinde neler yapılmalıdır?

Gerekli tetkiklerin yapılması, hastanın genel anesteziye uygun olup olmadığının teyit edilmesi gibi cerrahi genel prensiplerinde hasta hazırlığında kullanılan bütün prensipler robot cerrahi için de geçerlidir.

Robotik göğüs cerrahisi sonrasında neler yapılmalıdır?

Ameliyat sonrasında yapılan cerrahinin özelliğine göre sağlık ekipleri tarafından söylenen tüm öneriler hastalar tarafından uygulanmalıdır. Bununla birlikte mediasten cerrahisinden sonra ekstra bir önleme gerek bulunmamakta, hastanın takibi yeterli olmaktadır. Özofagus cerrahisi sonrasında ise belli bir süre oral alımın kesilmesi, akciğerde yapılan ameliyatlar sonrasında solunum egzersizleri ve solunum fizyoterapisi robotik cerrahi için de geçerlidir.

Robotik göğüs cerrahisi ağrılı mıdır?

Robotik göğüs cerrahisi sonrasında hissedilen ağrı diğer yöntemlere göre daha azdır. 

Robotik göğüs cerrahisi güvenli bir yöntem midir?

Robotik göğüs cerrahisi, operasyonu gerçekleştiren ekibin tecrübesine bağlı olarak güvenli bir yöntemdir.

Robotik göğüs cerrahisi sonrası normal hayata ne zaman dönülebilir?

Robotik göğüs cerrahisi sonrasında günlük yaşama dönüş yapılan işlemin ve hastanın durumuna göre değişiklik göstermektedir. Ancak bu süre diğer yöntemlere göre daha kısa olmaktadır.

Bu cerrahi için yaş sınırı var mıdır?

Robotik cerrahi için yaş sınırı yoktur. Yaş sınırı uygulanacak lezyona göre değişiklik gösterir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.