Aplastik Anemi Nedir? Aplastik Anemi Belirtileri ve Tedavisi

Aplastik anemi, vücudun yeterli miktarda kan üretemediği durumda ortaya çıkan ciddi bir kan hastalığı olarak bilinir. Bu durum kişiyi yorgun, enfeksiyonlara ve kontrolsüz kanamaya daha yatkın hale getirir. Her yaşta görülebilen bir durum olan aplastik anemi, aniden ortaya çıkabilir ve müdahale edilmediğinde zamanla kötüleşebilir. Uzmanlar aplastik anemiyi tedavi edebilir ancak tek tedavi kök hücre naklidir.

Aplastik Anemi Nedir?

Aplastik anemi, kemik iliğinin yeterince kan hücresi ve trombosit üretemediğinde meydana gelen ciddi bir kan hastalığıdır. Bu hastalık nadir olarak görülür ve her yaştan kişiyi etkileyebilir. Aplastik anemisi olanlarda ciddi enfeksiyon, kanama problemleri, kalp sorunları ve diğer komplikasyon riski artabilir. Vücutta aniden oluşabileceği gibi yavaş yavaş da gelişebilir. Aplastik anemi semptomlarına yönelik tedavi yöntemleri bulunur.

Aplastik Aneminin Belirtileri Nelerdir?

Aplastik anemi belirtileri halsizlik, yorgunluk, ciltte döküntü şeklinde görülür. Bu hastalık durumunda beyaz kan hücre (nötropeni),  kırmızı kan hücre (anemi) düşüklüğü ve trombosit sayısında azalma gibi durumlara rastlanır. Aplastik anemi belirtileri haftalar ve aylar içerisinde gelişir, dolayısıyla vücuttaki değişiklikleri hemen fark edilmeyebilir. Aplastik aneminin görülen en yaygın belirtileri şöyle sıralanır:

• Normalden daha uzun süren sık viral enfeksiyonlar
• Yorgunluk ve halsizlik
• Daha kolay kanama ya da morarma
• Nefes darlığı (dispne)
• Düzensiz kalp atışı
• Ten renginin normalden daha soluk olması
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Ateş
• Burun kanaması

Bazı aplastik anemi belirtileri diğer hastalıkları taklit edebilir. Uzun süreler hastaysanız ve sürekli çok yorgun hissediyorsanız bir uzman doktorlar görüşmeniz gerekebilir.

Aplastik Anemi Neden Olur?

Aplastik anemi kan hücre üretimi ile görevli olan kök hücrelerin zarar görmesinden kaynaklanır.  Bunun yanında bağışıklık sisteminin kemik iliğine saldırarak kök hücre üretimini engellemesi nedeniyle de aplastik anemi oluşabilir. Belirli tıbbi durumlar, kalıtsal durumlar, tıbbi tedaviler ve belirli kanserojenlere maruz kalma, aplastik anemi geliştirme riskini artırdığı bilinir. Kemik iliğine zarar görmesine sebep olarak kan hücresi üretimini engelleyen nedenler şunlardır:

Genetik faktörler

Kalıtsal olarak ortaya çıkan aplastik anemi hastalığına gende meydana gelen kusurları neden olur. Bu durum en çok çocuklarda ve gençlerde görülür. Genetik faktörlerden kaynaklı aplastik anemili hastalarda, lösemi ve bazı kanserler görülme riski daha yüksek olur.

Bazı kimyasallara maruz kalma

Böcek ilaçları içeriğinde bulunan bazı kimyasallar ya da pestisit gibi maddelere uzun süreler maruz kalmak aplastik anemi neden olarak bilinir.

Kemoterapi ve radyoterapi

Kanser hücrelerine müdahale ederken uygulanan kemoterapi ve radyoterapi, sağlıklı hücrelerin de ölmesine neden olarak aplastik aneminin oluşmasına neden olabilir.

Otoimmün bozukluklar

Vücutta bir durum meydana geldiğinde bağışıklık sistemi sağlıklı hücrelere saldırır ve zarar verir. Otoimmün bozukluk meydana geldiğinde kemik iliğine saldırarak kök hücre oluşumunu engelleyebilir.

Enfeksiyonlar

 Aplastik anemi hepatit, HIV, Epstein-Barr, sitomegalovirüs (CMV), parvovirüs B19 nedeniyle ortaya çıkabilir.

Gebelik

Bağışıklık sistemi vücuttaki değişimlerden kaynaklı olarak hamilelik döneminde kemik iliğine saldırabilir. Bu da kök hücre üretimine zarar vererek aplastik anemi oluşmasına neden olur.

İlaç kullanımı

Antibiyotikler ve antiromatizmal ilaçlar, aplastik anemiye neden olabilir.

Bazı durumlarda aplastik anemi nedeni bilinmeyebilir. Nedeni bulunamayan bu tür aplastik anemi idiyopatik aplastik anemi olarak isimlendirilir.

Aplastik Anemi Tanısı Nasıl Konur?

Uzman doktor, fizik muayene, kan testleri ve genetik testler yaparak aplastik anemiyi teşhis etmek için kullanılır. Aplastik anemi tanısı için şu testlerden yararlanılır:

Tam kan sayımı (hemogram): Beş çeşit beyaz kan hücresi bulunur. Diferansiyel tam kan sayımı ile her bir beyaz kan hücresi türünden kaç tane bulunduğu ortaya çıkarılır.

Periferik kan yayması: Tıbbi patologlar kan hücrelerini ve trombositleri inceleyerek ortaya çıkarır.

Retikülosit sayısı: Bir kişinin vücudunun yeterince kırmızı kan hücresi üretip üretmediğini ortaya çıkarır. Bu test olgunlaşmamış kırmızı kan hücrelerinin (retikülositler) sayısını sayar.  

Kemik iliği aspirasyonu ve kemik iliği biyopsisi: Kemik iliği biyopsisi işlemi sırasında kemik iliğinden örnek alınır. Sıklıkla kalça kemiği tercih edilen bu yöntemde lokal anestezi ile uyuşturulma yapılır. Kemik iliğinden numune alınarak inceleme yapılır. Aplastik anemide kemik iliğinde yer aln kan hücre sayılarının normalden daha az sayıda olup olmadığı gözlemlenir.

Aplastik Anemi Tedavisi Nasıl Olur?

Aplastik anemi tedavisi durumunuza göre değişiklik gösterir. Bazı kişilerde kanser veya otoimmün hastalık tedavisi gördükleri için aplastik anemi gelişir. Bu durum yaşandığında uzman doktor, hastalığa yönelik uygulayarak aplastik anemiyi tedavi edebilirler.

Kan testlerinde kan hücresi seviyeleri normalden düşükse ve semptomlar yoksa, doktorlar orta derecede aplastik anemi olduğunu söyleyebilir. Bu durumda doktor genel sağlığınve kan sayımını takip etmek ister. Aplastik aneminin diğer tedavi yöntemleri şunları içerir:

İmmünosupresanlar:  Bu ilaçlar bağışıklık sistemini geride tutarak kök hücrelere saldırının durdurulmasını amaçlar.

Kan nakli: Transfüzyon yani kan nakli kırmızı kan hücrelerinin ve trombositlerin yerini alır. Transfüzyonlar aplastik aneminin semptomlarını azaltır, iyileştirmede etkili değildir.

Antibiyotikler: Aplastik anemi bakteriyel enfeksiyon riskini artırdığından antibiyotiklerden yararlanılır. Antibiyotikler enfeksiyonların tedavisine yardımcı olur.

Allojenik kök hücre nakli: Aplastik anemi nedeniyle zarar gören kemik iliğindeki sağlıksız kök hücreler yerine sağlıklı olanlarla değiştirilir.

Aplastik Anemi Hakkında Sık Sorulan Sorular

Aplastik anemi kanser midir?

Semptomları tedavi edilebilir bir ciddi kan hastalığı olarak bilinen aplastik anemi, kanser değildir. Kan hücre üretiminin yeterli olmamasından kaynaklı olarak bu hastalık oluşur.

Aplastik anemi ölümcül müdür?

Aplastik anemi hastalığı tedavi edilmediğinde tehlikeli olabilmektedir. Bu hastalığın seyri kişinin yaşı, cinsiyeti, kronik hastalıklarına göre farklılık gösterir. Kök hücre nakli ve ilaçlar sayesinde sağ kalma oranı yükselmektedir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.