Bronşektazi Nedir? Bronşektazi Belirtileri Nelerdir?

Bronşektazi, akciğerlere hava taşıyan solunum yolu (bronşlar) duvarlarının iltihap ve enfeksiyon nedeniyle genişlediği ve kalıcı olarak kalınlaştığı kronik bir akciğer rahatsızlığıdır. Bronşektazi sonucunda akciğerlerde yoğun bir mukus birikimi meydana gelir. Bu durum  akciğerin bir veya daha fazla yerinde, tüm lobda veya tüm akciğerde olabilir. Bronşektazinin en yaygın belirtileri öksürük ve yoğun balgam üretimidir. Balgamla birlikte kişide kanlı tükürük de görülebilir. 

Bronşektazi Nedir?

Bronşektazi, genellikle enfeksiyon ya da iltihap sebebiyle akciğere hava taşıyan orta büyüklükteki bronşların duvarlarındaki kas ve elastik yapıların bozulması sonucu gelişen geri dönüşümsüz bir genişlemedir. Bronşektazi en yaygın olarak akciğerin sol alt lobunda görülür. Bunu lingula ve sağ alt lob takip eder. Balgam, kanlı tükürme, nefes darlığı ve inatçı öksürük bronşektazinin en tipik belirtileridir.

Bronşektazi hastalığının vücuttaki en kritik yansıması akciğerlerdeki yoğun mukus birikimidir. Bu mukus birikimi bronşların kalıcı genişlemesi ve kalınlaşmasına bağlı olarak yaşanır. Bronşektaki aynı zamanda akciğerlerdeki mukusun temizlenmesini zorlaştırır ve sık sık enfeksiyonların görülmesine yol açar.

Bronşektazi belirtilerinin başında kişiyi zorlayan inatçı bir öksürük vardır. Öksürükle birlikte nefes darlığı, yoğun bir balgam oluşumu, ateş ve zaman zaman da kanlı tükürme söz konusudur. 

Kesin bir tedavisi olmayan bronşektazi, antibiyotik veya nefes açıcı ilaçlar sayesinde kontrol altına alınabilir. 

Bronşektazi Neden Olur?

Bronşektazi genel olarak akciğer enfeksiyonlarının sonucunda meydana gelir. Enfeksiyonun akciğere girmesiyle birlikte bronşlar genişleyip kalınlaşır. Bronşektazi sonradan ortaya çıkabildiği gibi doğuştan da olabilir. Enfeksiyonlardan başka hava yollarındaki tıkanmalar (obstrüksiyonlar), immünolojik problemler veya akciğer dokusunda meydana gelen fibrozis de bronşektaziye yol açabilir.

Bronşektayize yol açabilen faktörler şöyledir:

• Boğmaca, zatürre veya tüberküloz gibi akciğer enfeksiyonları
• Hava yollarındaki tıkanmalar
• KOAH
• Kistik fibrozis
• Otoimmün hastalıklar
• HIV
• Diyabet
• Romatizmal ya da bağ dokusu hastalıkları
• Crohn ve kolitis ülseroza gibi sistemik hastalıklar 

Bronşektazi Belirtileri Nelerdir?

Bronşektazi hastalığının en yaygın belirtisi kronik ve tekrarlayan inatçı öksürüktür. Öksürükle birlikte genellikle yeşil-sarı renkte bakteri ve iltihap içeren balgam da görülür. Balgamla birlikte kanlı tükürüğü de rastlanır. Bronşektazinin diğer belirtileri ise ateş, nefes darlığı, yorgunluk ve parmak uçlarında şişliktir.

Bronşektazi genellikle şu belirtilerle ortaya çıkar:

• Tekrarlayan inatçı öksürük
• Solunum sırasında hırıltı
• Yoğun balgam
• Balgamla birlikte kanlı tükürük (hemoptizi)
• Zatürre varsa ateş
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Yorgunluk
• Gece terlemesi
• Parmak uçlarında şişlik

Tekrarlayan inatçı öksürük 

Özellikle akciğer enfeksiyonlarına bağlı olarak akciğere hava taşıyan bronşlardaki tahribat meydana geldiğinde öksürük ortaya çıkar. Bu öksürük sürekli tekrarlayan, inatçı ve kişiyi rahatsız edebilecek türden bir öksürüktür ve bronşektazinin en yaygın belirtisidir. 

Solunum sırasında hırıltı 

Bronşların yapısının zarar görmesi sonucunda kişinin solunumu sırasında hırıltılı bir ses duyulur. Bu hırıltı akciğerlerde bir problem olabileceğinin işaretidir ve bronşektazi göstergesi sayılabilir. 

Yoğun balgam

Bronşektazi hastalığının en tipik belirtilerinden biri de yoğun balgamdır. Bu balgam bronşektazinin ürettiği aşırı mukusa bağlıdır. 

Balgamla birlikte kanlı tükürük

Hemoptizi olarak bilinen kanlı tükürük, bronşektazi vakalarında balgamla birlikte görülür. 

Zatürre varsa ateş

Zatürre, bronşektaziye yol açabilme potansiyeli olan bir akciğer enfeksiyonudur. Eğer bronşektazinin altında yatan neden zatürre olarak belirlendiyse kişide ateş belirtisi ortaya çıkar. 

Nefes darlığı

Akciğerin zarar görmesi kişinin nefes alışverisini de olumsuz etkiler. Nefes darlığı, bronşektazi hastalığında görülen belirtilerden biri olarak kabul edilir.

Bronşektazi Tanısı Nasıl Konur?

Hastanın hikayesi, fizik muayenede dinleme bulguları, kan, balgam analizleri bronşektaziden şüphelenilmesini sağlasa da bronşektazi tanısının konulması ve yaygınlığının saptanmasında en önemli tetkik yüksek çözünürlüklü bilgisayarlı tomografidir. Akciğer grafisinde bazı bulgular görülebilse de, tanı için tam yeterli olmayabilir. Solunum kapasitesinin değerlendirilmesi için gerektiğinde solunum fonksiyon testleri de istenebilir.

Bronşektazi Nasıl Tedavi Edilir?

Bronşektazinin spesifik bir tedavisi söz konusu olmasa da bazı yöntemler sayesinde semptomlar kontrol altına alınabilir. Bronşektaziyi kontrol almak, bakterileri öldürmeyi, mukusu azaltmayı ve iltihabı yok etmeyi içerir. Bunun için de antibiyotik tedavisi, balgam söktürücü ve nefes açıcı ilaçlardan yardım alınır.

Uygun ve lokal yerleşim gösteren bronşektazili vakalarda da cerrahi planlanabilir. Bronkoskopi yapılıp bronşektaziye neden olan bronş içi ya da dışı bir tıkanıklık varsa bunun çözümlenmesi gerekir. Enfeksiyon ataklarının kontrolünde antibiyotikler çok önemlidir. Bu ataklar kontrol altına alınırsa, fonksiyonel kayıplar ve komplikasyonlar azalır, hastaların yaşam kalitesi büyük oranda artar. Balgam miktarı fazla olduğu için balgamın rahat bir şekilde dışarı atılabilmesi için bol su içilmeli ve mukolitik ilaçlar kullanılmalıdır. Solunum fizyoterapisi de bronşektazi tedavisinde mutlaka planlanmalıdır.

Muayene sırasında bronkospazm düşünülürse ya da hasta nefes darlığı yaşadığını ifade ederse bronkodilatör ilaçlar verilebilir. Bronşektazinin nedeni tespit edilmişse, nedene yönelik tedavi (enzim eksikliğinde replasmanı, immün yetmezlikte immunglobülin verimesi gibi) uygulanır. Hastalarda hipoksi uzun süreli oksijen tedavisi gerektiriyorsa bu açıdan değerlendirme yapılmalı, bu konuda destek sunulmalı, kişinin evinde de bu imkan sağlanmalıdır. Bronşektazi kalıcı bir hastalıktır ve radikal tedavisi ise seçilmiş lokalize vakalarda cerrahidir.

Bronşektazi için uygulanabilecek tedavi yöntemleri şunlardır:

• Antibiyotik tedavisi
• Balgam söktürücüler
• Cerrahi tedavi gerekiyorsa bronkoskopi
• Solunum fizyoterapisi
• Balgamın rahat atılması bol su içmek ve mukolitik ilaçlar

Bronşektazi Hastalığı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Bronşektazi nasıl bir hastalıktır?

Bronşektazi, akciğer bronşlarının kalıcı olarak hasar görüp genişlediği ve öksürük, yoğun balgam ve nefes darlığını yol açan kronik bir durumdur

Bronşektazi tedavi edilmezse ne olur?    

Bronşektazi geri dönüşümsüz ve ilerleyen kronik bir akciğer hastalığıdır. Erken tanı ve doğru tedavi seçenekleri bu hastalarda hayati öneme sahiptir. Tedavi edilmezse sık enfeksiyon atağı, bronkospazm, solunum yetmezliği izlenir, hastalık ilerler ve komplikasyonlar artar. Hayatı tehdit eden hemoptaziler görülebilir, tüberküloz dışı mikrobakteri enfeksiyonları artar, amiloidoz görülebilir.

Bronşektazi hastaları nelere dikkat etmelidir?

Bronşektazi hastaları doktorun önerdiği şekilde kontrollerini aksatmamalı, herhangi bir şikayeti olduğunda zaman kaybetmeden doktora başvurmalıdır. Tedaviye düzenli bir şekilde devam edilmeli, pulmoner rehabiltasyon önerilerine uyulmalıdır. Her yıl grip aşısı ve önerilen şekilde zatürre (pnömokok) aşısı yaptırılmalıdır. Tüm hastalar gibi bronşektazi hastalarının da sağlıklı yaşam tarzına sahip olması gerekir. Sağlıklı ve dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve kaliteli uyku hayat kaliteleri için önemlidir. Ayrıca sigara ve tütün ürünlerinden mutlaka uzak durulmalıdır.

Bronşektazi ölümcül müdür?

Bronşektazi kalıcı bir akciğer hastalığı olduğu için yaşam boyu takip edilmelidir. Eğer öksürük ve diğer semptomların şiddetli olduğu durumlarda akciğerin çalışma performansı iyice bozulduysa ölümcül vakalar ortaya çıkabilir.

Bronşektaziden kurtulma yolları nelerdir?

Bronşektazi hastalığı için öncelikle antibiyotik tedavisi uygulanır. Antibiyotikle birlikte balgam söktürücü ilaçlar, nefes açıcı yöntemler ve solunum fizyoterapisi uygulanabilir. Cerrahi yöntem gerekiyorsa bronkoskopiye başvurulabilir.