Yükleniyor
Dünyada en popüler ağaç yemişlerinden biri olan badem besleyici yapısı sayesinde sağlık açısından birçok fayda sağlar. Acı badem ve yan mamulleri ağırlıkla şekerleme, gıda, kozmetik sektörlerinde öne çıkar. Diğer bir taraftan, üretim şekline göre unu, kuruyemişi, ekstraktı, yağı ve su formu sektörel olarak kullanım alanları vardır. İçeriği ve besleyici yapısı sayesinde acı bademin sağlık açısından faydaları bulunur.
Latince ismi Prunus amygdalus amara olan acı badem meyvesinin içeriği mineral, vitaminler, özel fonksiyonel maddeler, lif ve doymamış yağlar açısından zengindir. Geniş kapsamda, B ve E vitaminleri, doymamış yağ asitleri, magnezyum, kalsiyum, manganez, amigdalin şeker, fitik asit ve antioksidanlar meyvenin yararlarına yön verir. Acı badem faydaları şöyle sıralanabilir:
Acı bademin lif açısından zengin olması bağırsak hareketlerini arttırmaya yardımcıdır. Bağırsaklarda su çekme kapasitesini arttırarak besinlerin emilimlerini yavaşlatmada destekleyicidir. Bu sayede, kolesterol, glukoz, şeker gibi besinlerin kana karışma sürecini yavaşlattığı için gıda alımını yavaşlatmaya yardımcı olur. Ayrıca, dışkının geçiş yolunu yumuşatarak kabızlık problemi mücadelede destek olur.
Magnezyum içeriğiyle kan basıncını düşürmeye destek olması kronik yüksek tansiyona yakalanma riskini azaltmada destekleyicidir.
Kan şekerinin bağırsaklardan yavaş emilmesine yardımcı olması karbonhidrat alımını sınırlandırır ve tok tutma hissi kazandırır. Böylece, kilo kontrolünde alternatif besinlerden biridir.
Karaciğerde dönüşüme uğrayan kolesterol türevlerinden LDL, vücutta kalp-damar sistemini olumsuz etkileyebilir. Kötü huylu kolesterol olarak bilinmesi damar sertliğine, kalp krizine ve inme gibi hastalıklara yatkınlığı arttırır. Meyvenin içeriğinde E vitamini ve doymamış yağ asitleri kolesterolün dengelenmesine yardımcıdır.
Kas ve kemik gelişiminde rol oynayan acı badem, kalsiyum ve magnezyum mineralleri bolca bulundurur. Bu sayede, kemik erimesi ve deformasyonların hızlı iyileşmesine yardımcı olur.
Cilt sağlığında antioksidan özelliği ile cildin nem dengesini korumaya yardımcıdır. Fitik asit gibi doymamış yağ asitleri ile cildin seramid-yağ tabakasını destekler. Böylece, dış faktörlere karşı cildin izolasyon gücünü arttırmada yardımcı olur.
Çinko ve biotin içeriği sayesinde saç folikülleri güçlenerek koparak dökülmelerin önüne geçilmesinde yardımcı olur.
Gluten ya da laktoz intoleransı olan kişiler için besin değerlerini tamamlamaya destek verir, vücudun ihtiyacı olan mikro moleküllerin giderilmesinde öne çıkar.
İlave olarak, tatlı türevleri daha çok yiyeceklerde kullanırken acı türevleri koku verici olarak kozmetik sanayide kullanımı fazladır.
En doğal haliyle çiğ bademleri doğrudan kuruyemiş olarak tüketilebilir. Bunun yanında, yeni nesil salatalarda, yoğurtlarda ya da zeytinyağlı yemeklerin tatlandırılmasında kullanılabilir. Acı bademin meyve şeklinden farklı olarak süt, un ve ezme formlarında tercih edilebilir. Bu kapsamda, acı bademin kullanım önerileri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
Acı badem unu: Gluten intoleransı olan kişilerde arpa, buğday gibi ham maddelere karşı alternatif bir besin haline dönüşür. Ekmek ve hamur işlerinde favori ara mamüllerden biridir.
Acı badem sütü: Aromatik tatları ile yazın smoothie kışın ise sıcak kahvelere eklenerek tarifli lezzetler oluşturur.
Acı badem ezmesi: Kahvaltılarda alternatiflerini çoğaltan özel lezzetlerden biridir. Sürülebilir olması ara öğünlerde de kullanma imkanı oluşturur. Dolgu ve katkı maddesi içermemesi sağlıklı atıştırmalıklar haline getirir.
Acı badem yağ, un, ekstrakt, ezme, su ve meyve olarak tüketilebilir. Çeşitli işlemlerden geçerek kendine özgü şekil ve tatlı aromalara dönüşür. Bu açıdan, çiğ olarak yenilmesinin aksine tuz ile kavrulmuş formları daha lezzetli bir atıştırmalık haline gelebilir. Acı badem yağının ise üretim prosesleri oldukça basamaklıdır. Geniş bir kullanım ağına sahip acı badem yağının üretim aşamaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Bu sebeple, yağının oral yolla alırken belirli bir miktarda kontrollü tüketilmesi tavsiye edilir.
Acı bademin zararları denilince yağında açığa çıkan bu tehlikeli bileşenler bazı önemli uyarıları da tekrarlar. Önerilen günlük kullanım dozları aşılmadığı taktirde acı bademin faydaları ve zararları dengelenmez.
Acı bademin günlük besin değerine bakıldığında 100 gramında 42 kcal'lik enerji verir. Enerji potansiyeline bakıldığında kalori değeri düşük olduğu için kilo verme diyetlerine kolaylıkla eklenebilir. Günlük kullanım miktarı ise kişinin spor aktivite sıklığına, cinsiyetine, yaşına göre değişkenlik gösterir. Diğer bir taraftan, uzmanlar ortalama olarak günde tüketiminin 10 gram (yaklaşık 6-7 adet) ile sınırlı kalmasını önerir. Bu pozitif bilgilerin yanında üretim formuna göre bazı zehirli maddeleri de reaktif olarak bünyesinde barındırır. Yağ ya da çiğ şeklinde tüketilmesi siyanür zehirlenmesine neden olabilir. Ayrıca, meyvenin kendini savunması için salgıladıkları sekonder metabolitler insan sağlığı için toksin etki oluşturabilir. Son olarak, çiğ olarak tüketildiğinde içeriğinde etken maddelerin seviyesi korunur, ısıtıldığında ise bazı maddelerin molekül yapısı bozulduğu için içerik kaybı yaşanır. Ancak, diğer sebze ve meyvelerin aksine acı bademin kavrulması tavsiye edilir.
Uzman görüşüne göre maksimum 10 adet kullanılabilir, ancak genel olarak 3-4 adetin yeterli olduğu vurgulanır.
Doğrudan ya da tamponlayarak cilde sürülebilir. Kirleri temizleme adına makyaj temizleme suyu olarak ya da nemlendirici olarak kullanılabilir. Ayrıca, vücutta çatlak oluşum bölgelerinde masaj yaparak uygulanabilir.
Anafilaksi (alerjik şok) alerjik reaksiyonun en şiddetli hali ve hayati risk taşıyan tepkisidir. Bu durumla karşılaşmamak için besinleri tüketirken hafif da şiddetli alerjik reaksiyonlarına önem verilmelidir. Eğer kabuklu ağaç yemişlerinden bir ya da birkaçına alerji varsa acı badem ilk kez tüketilirken dikkat etmesi tavsiye edilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 7 Kasım 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
