Yükleniyor
Birçok işlevi bulunan dopamin, sinir sistemine etki ederek beynin ödül sisteminde önemli bir rol oynar. Mutlulukla ilişkilendirilen dopamin kavramı aynı zamanda bir hormon görevi görür. Ruh hali, hafıza, motivasyon, hareket gibi vücut işlevlerinde dopamin seviyeleri ön plandadır. Bunun yanında parkinson, dikkat eksikliği, huzursuz bacak sendromu gibi hastalıklarla da ilişkili olmaktadır.
Kimyasal haberci olarak adlandırılan dopamin, beynin ödül sisteminde rol oynayan, hafıza, hareket, motivasyon, ruh hali, dikkat gibi hareketi kontrol etmekle ilgilenen, beyin nöronları tarafından salınan bir nörotransmiterdir. Doğru oranda dopamine sahip olmak hem vücut hem de beyin için önem taşır. Dopamin yaratıcılığımıza, odaklanmamıza, keyfimize ve zevk almamızda rol oynar. Bir başarı elde ettiğinizde, kendinizi iyi hissettiğinizde bunun sebebi dopamin hormonu salgılamanız olacaktır.
Çok az ya da çok fazla oluşu çeşitli nörolojik ve psikiyatrik sorunlara yol açabilir.
Dopamin, zevk, memnuniyet ve motivasyon hissetmeyi sağlamaktan sorumludur. Sinir sistemi vücudun ürettiği dopamini sinir hücreleri arasında mesaj göndermek için kullanır. Bir şey başarıldığında kendinizi iyi hissediyor olma nedeniniz beyinde dopaminin dalgalanmasından kaynaklıdır. Dopaminin işlevleri şunlarla ilgilidir:
Ayrıca, kan damarlarının gevşemesi ve büzülmesi, vücuttan tuz (sodyum) ve idrar atılımı, pankreastaki insülin üretimini azaltması, bağırsak (gastrointestinal) hareketleri yavaşlatması ve bağışıklık sisteminizdeki lenfosit aktivitesini azaltma işlevi de bulunur.
Düşük kan basıncı, kalbe yeterince kan pompalanmadığı, bazı septik şok vakaları gibi sorunları tedavi etmede de kullanılır.
Kan dolaşımına salınan dopamin savaş ya da kaç sendromunda da ufak rolü vardır. Savaş ya da kaça vücudun verdiği tepki tehlikeden kaçma ihtiyacıdır.
İyi hissetme hormonu olan dopamin verdiği zevk duygusu ile bir şeyleri yapmaya dair motivasyon kazandırır. Şeker tarzı abur cuburların nispeten yarattığı bağımlılığın sebebi de aslında dopamindir, çünkü bunlar dopaminin salınmasını tetiklerler.
Beyindeki dopamin seviyesini düşük olması dopamin eksikliği anlamına gelir. Düşük dopamin seviyesine sahip olduğunuzda: yorgun, motivasyon kaybı, mutsuz, keyifsiz, hafızada gerileme, umutsuz ruh hali, uyku sorunu, konsantrasyon problemleri ve cinsel dürtüde düşüklük hissedebilirsiniz.
Bunların yanında dopamin eksikliği yaşayan kişilerde depresyon ile beraber olumsuz düşünceler ortaya çıkabilir ve mide problemleri yaşanabilir.
Düşük dopamin seviyesi, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, Parkinson hastalığı ve huzursuz bacak sendromu ile ilişkilidir. Ayrıca hareket bozukluğu, alzheimer, huntington hastalığı ve depresyona da neden olabilir.
Dopamin semptomları etkilediği hastalıklara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Uzman doktordan görüş alarak doğru ve teşhis ile tedavi yöntemleri belirlenebilir.
Dopamin beyin içerisinde doğal olarak üretildiğinden doğrudan bir takviyesi ya da tedavisi bulunmamaktadır. Dopamin eksikliğini dengelemek için şu yöntemlere başvurulabilir:
Dopamin fazlalığı, beynin bazal gangliyon bölgesinde dopaminin artmasından dolayı ortaya çıkan bir durumdur. Aşırı hareketli ve neşeli olması hali görülebilir.
Dopamin fazlalığı, eksikliğinde yaşandığı gibi sağlık sorunlarına neden olur. Anksiyete görülmesinin yanında bağımlılığa sebep olarak kişiyi olumsuz etkileyebilmektedir. Bununla beraber halüsinasyon görme, hareket etmede zorluk gibi durumlar da görülebilir.
Dopamin fazlalığı yaşandığı durumlarda besinlerden yardım alarak, seviyeyi dengelemek mümkün olabilmektedir. Dopaminin azalmasında etkili olan besinler şu şekilde sıralanabilir:
Dopamin içeren ve dopamine destek olan besinler arasında kefir, yoğurt, peynir, balık eti, hindi eti ve tavuk eti yer alır. Bunun yanında muz, çilek, karpuz, kuru erik ve yaban mersini de dopamini dengeleyen ve mutluluk veren besinlerdendir. Bazı besinler ise dopamine doğrudan etki ederek ruh halinin düzenlenmesinde etkili olur. Bu besinler arasında çikolata, kuruyemiş, kahve, çiğ süt yer alabilmektedir.
Dopamin eksikliği ve fazlalığı ile birlikte birçok sağlık problemi ortaya çıkabilir. Huntington hastalığı, Parkinson, dikkat eksikliği ve hiperaktivite (DEHB), huzursuz bacak sendromu, Obsesif- Kompülsif Bozukluk, (OKB), Bipolar, şizorfreni gibi bozukluklar görülebilir. Vücuttaki dopamin seviyesindeki değişiklik ve dengesizlikler bu hastalıkların ortaya çıkmasına neden olarak beyin fonksiyonlarını etkileyebilmektedir.
Dopamin detoksu, beynin motivasyon ve ödül sisteminden sorumlu olan dopaminin vücuttaki seviyesini dengelemek ve düzeylerini düşürmek için uygulanan yöntemlerdir. Ödül sisteminde yaratılan duyarlılığı azaltmak amacıyla dopamin hormonunun ürettiği zevklerden uzak durmak olarak da tanımlanabilir.
Dopamin detoksu uygulanırken 24 saat boyunca her şeyden uzak durarak sadece düşünmeye odaklanmanız gerekmektedir. Uygulamak isteyen kişiler şu maddelerden yararlanabilir:
Bu detoksu yapmak olumlu etkiler yaratabilir ancak dopamin detoksunun bilimsel bir dayanağı bulunmamaktadır.
Dopamin testi, vücuttaki dopamin hormonunun kan veya idrar gibi biyolojik örneklerde ölçülmesidir. Laboratuvar testleri, MR, uyku EGG’si, EMG dopamin seviyesi ölçümünde kullanılabilir.
Dopamin ve serotonin, mutluluk hormonu olarak bilinen ve beynin çalışmasında önemli rolleri bulunan iki farklı kimyasaldır. Beyne sinyallerin iletilmesin önemli rolleri bulunur. Görevleri benzer olduğundan beraber anılmaktadırlar. Serotonin ve dopaminin gereğinden fazla ya da az olması sağlık açısından sıkıntılara neden olabilir. Bu iki kimyasalın vücutta dengeli seviyelerde olması oldukça önemlidir. Tersi bir durumda beynin yönetim ve iletim sisteminde sorunlar yaşanabilir.
Mutluluk hormonu olarak bilinen dopamin, beynin önemli fonksiyonlarında görevlidir ve mutluluk hissi vermektedir.
Beynin ödül sistemin ile ilişkilendirilen dopamin, ödül duygusunu ve başarıyı hissetmemizde önemli etkisi bulunuyor.
Stres, antidepresan ilaçlar kullanmak, demir eksikliği beyindeki dopamin miktarının azalmasına neden olabilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 2 Nisan 2024
Yayınlanma Tarihi: 14 Nisan 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
