Alerji aşı tedavisi hangi hastalıklarda kullanılır?

Yaşam kalitesi büyük ölçüde düşüren alerjik hastalıklar bazı durumlarda hayatı tehdit edici boyutlara gelebiliyor. Bu hastalıkların baskılanmasından çok, kalıcı bir şekilde tedavi edilebilmesi önem taşıyor. Özellikle alerjik rinit, buna eşlik eden astım ve arı alerjisinde kullanılan alerjen aşı tedavisi, bağışıklık sistemine etki ederek hastalığın seyrini değiştiren tek tedavi yöntemi olarak kabul ediliyor.

Alerji aşısı (İmmünoterapi) nedir?

Alerji aşısı (İmmünoterapi) hastaya alerjisi olduğu tespit edilen maddenin belli aralıklarla ve giderek artan dozlarda verilerek bağışıklık sisteminin bu alerjene alıştırılmasını sağlayan tedavi yöntemidir. Alerjik hastalıkların korunma yöntemleri ve uygulanan tıbbi tedviler ile istenilen düzeyde kontrolü sağlanamıyorsa veya hastalar uzun süreli düzenli tıbbi tedavi kullanmak istemiyor ise alerji aşısı (immünoterapi) tedavisi uygulanabilir.

Alerji aşısı (İmmünoterapi) hangi hastalıklarda kullanılır?

Alerjik rinit (alerjik nezle), alerjik rinite eşlik eden astım ve arı alerjisi özellikle aşı tedavisi yapılan rahatsızlıkları oluşturmaktadır. Bu hastalıklarda aşılar en sık ev tozu akarları, polenler, kedi, arı alerjenleri ile yapılmakla birlikte, bireye özgü lateks ya da küf mantarı gibi farklı alerjenlerde de uygulanmaktadır.

Alerji aşısı (İmmünoterapi) nasıl uygulanır?

Kişinin normalde zararlı olmayan dışarıdan herhangi bir madde ile karşılaştığında bağışıklık sisteminin anormal bir yanıt vermesi sonucunda; gözlerinde akıntı, kaşıntı, hapşırma, burnunda akıntı- kaşıntı- tıkanıklık, nefes darlığı, hırıltılı solunum, karnında kramp-bulantı, ishal, bayılma, fenalık hissi, kaşıntılı döküntüler, şişlikler gibi belirti oluşması alerjenlerle tetiklenen bir hastalığa işaret eder. Bu bireyler genellikle hangi maddeye karşı duyarlı olduklarını tespit etmekte zorlanır. Hangi alerjene karşı duyarlılık olduğunun objektif olarak belirlenmesi için kişilerin tarif ettikleri belirtilerle ilişkili olabilecek alerjenlerle deri testleri yapılır. Ancak çeşitli nedenlerle alerji teri testi yapılamadığı durumlarda ise kan tetkikleri ile sorumlu alerjen tespit edilmeye çalışılır.  Alerjiye sebep olan etken alanında uzman bir alerji hekimi tarafından belirlendikten sonra alerji aşısı yapmaya karar verildiğinde hasta ile birlikte tedavi planı hazırlanır. Aşının mutlaka hastanın nispeten sağlıklı olduğu ve hastalığın aktif olmadığı zamanda başlanması gerekir. Aşı uygulamasında bireyin alerjik olduğu madde çok küçük dozlarda bireye verilerek bir anlamda bağışıklık sistemi bu maddeye alıştırılır. Tedavinin başlangıç dönemi 6-16 hafta arasında değişmekle beraber; bu süreç seçilen alerjene, kişinin eşlik eden hastalıklarına ve bağışıklık sistemi durumuna göre ayarlanmaktadır. Aşı tedavisinin başlangıç döneminde mutlaka haftada bir kez, devam döneminde ise 3 yıl boyunca ayda bir kez uygulanması gerekir. Bu tedavi genellikle koldan iğne şeklinde uygulanmakla birlikte damla ya da tablet şeklinde ağızdan da alınabilen çeşitleri bulunur.

Alerji aşısı (İmmünoterapi) ile ilgili sık sorulan sorular 

-Alerji aşı uygulamasından sonra nelere dikkat edilmelidir?

Aşı uygulamasından sonra hasta mutlaka hastane ortamında yarım saat kadar gözlemlenmelidir. İlk aşıda da son aşıda da bu gözlem büyük önem taşımaktadır. Hastanın aşı uygulaması yaptırdığı gün çok ağır iş ve spor yapmamak dışında bir kısıtlaması bulunmamaktadır.

-Alerji aşı tedavisi olanlar günlük yaşamlarına ne zaman dönebilir?

Uygulama sonrası yarım saatlik gözlem sonrasında kişiler günlük yaşamlarına devam edebilir.

-Alerji aşı uygulaması sonrasında ne gibi yan etkiler görülebilir?

Sıklıkla aşı yapılan yerde kızarıklık ve kaşınma gibi etkiler görülür.

-Deri alerji testleri kimler tarafından uygulanmalıdır?

Uygulanması klinik tecrübe gerektiren deri alerji testleri mutlaka alerji uzmanları tarafından yapılmalıdır.

-Alerji aşı tedavisinin 3 yıldan önce kesilmesinin ne gibi zararları olmaktadır?

İmmünoterapinin 3 yıldan önce kesilmesi tedavinin tamamlanmamasına sebep olur. Bu durum faydadan çok zarara yol açıp, hastayı daha fazla alerjik hale getirebilir. Bu sebeple aşı mutlaka 3 yıl süresince uygulanmalıdır.

-Alerji aşı tedavisinin 3 yıldan daha uzun sürdüğü durumlar var mıdır?

Çok nadir durumlarda özellikle arı alerjisi gibi vakalarda bu tedavi süresi 5 yıla kadar uzatılabilir.  Hatta bazı özel durumu olan hastalarda aşı tedavisi ömür boyu sürebilmektedir.

-Alerji aşısı (İmmünoterapi) uygulaması kimler tarafından yapmalıdır?

Alerji tedavisi mutlaka alerji uzmanlığı olan hekimler tarafından karar verilip uygulanmalıdır. Çünkü aşı uygulamasının riskleri bulunmaktadır. Uzman kişi doğru kararı vermezse uygulanacak olan yanlış tedaviler tedavi yanıtsızlığına, etkinliğinin azalmasına ve ölümle sonuçlanabilecek yan etkilere yol açabilmektedir.

- Alerji aşısı ile beraber ilaç kullanımına devam edilmeli midir?

İlk aşıdan itibaren hücresel düzeyde değişiklikler olmakla birlikte bireyin klinik olarak faydayı görmesi 6 ayı bulabilir. Bu sebeple aşı tedavisinin başladığı ilk 6 ayda hastaların düzenli olarak alerji ilaçlarını kullanmaları gerekir. Sonrasında hekim kontrolünde oluşan yanıta göre ilaç ayarlamaları yapılabilir.

- Alerji aşısı (immünoterapi) tedavisinin etkinliği ne kadar süre devam eder?

Aşı tedavisi bağışıklık sisteminde değişiklik yaptığı için hastalığın seyrini değiştirebilen ve kalıcı etki gösteren tek tedavi yöntemidir. Hastalar 3 yıllık alerji aşı tedavi süresini tamamladıktan sonra genellikle 10-15 yıl boyunca rahat etmektedir. Bununla birlikte aşı tedavisinde doğru zamanlama, doğru dozlama ve doğru hasta seçimi ile hastaların yaşam ve uyku kalitelerinin artması, gündüz aktivite ve işlerinden geri kalmamaları sağlanır.

-Alerji aşısı hangi yaş grubuna uygulanır?

Aşı tedavisi her yaş grubuna uygulanabilir. Ancak çocuk alerjisi farklı bir uzmanlık alanı olduğu için bu durum çocuk alerji uzmanları tarafından değerlendirilmelidir. Yetişkinlerde görülen alerjilerde ise bir üst yaş sınırı bulunmaz. Burada önemli olan alerji aşısı uygulandığında görülecek fayda ile karşılaşılacak olan risklerin dengesidir. 

-Başka ilaçların kullanımı alerji aşı tedavisini etkiler mi?

Eğer aşı tedavisi süresince kişi başka bir hastalık tanısı alırsa ve başka ilaçlar kullanması gerekirse bu durumu mutlaka alerji hekimine bildirmelidir. Çünkü bazı ilaçların kullanımı aşı tedavisi sırasında farklı etkileşimlere sebep olabilme ihtimali nedeniyle tercih edilmemektedir.

-Alerji aşısı (immünoterapi) kimlere uygulanmaz?

Aktif kanser ve aktif romatolojik hastalığa sahip olan kişilere aşı tedavisi uygulanmamaktadır. Aşı tedavisinin bir takım ilaçlarla etkileşimi olabildiği için bu hasta gurubunda bulunan kişiler immünoterapi tedavisi dışında kalmaktadır.

-Hamileler alerji aşısı tedavisi yaptırabilir mi?

Gebelikte aşı tedavisine başlanmamaktadır. Daha önceden tedaviye başlanmışsa ve gebelik daha sonra gelişmişse kişi ile oturup karşılıklı görüşülerek kar-zarar oranı kıyaslaması yapılır. Bu doğrultuda devam etme ya da bırakma kararı verilir.

-Emzirirken alerji aşı tedavisi uygulanabilir mi?

Emzirmenin tedaviye bir etkisi bulunmaz. Emzirirken de aşı tedavisi uygulanabilir.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.