Tiroid Nedir? Tiroid Belirtileri Nelerdir?

Tiroid, adem elması olarak bilinen kıkırdağın altında yer alan, küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Tiroid bezi tiroksin (T-4) ve triiyodotironin (T-3) hormonlarının üretiminden sorumludur. Bu hormonlar vücudun metabolizma hızını, büyümesini ve gelişimini düzenler. Tiroid’de oluşabilecek sorunlar vücudun birçok bölgesini etkileyebileceği gibi tedavi edilmediği takdirde de ciddi sorunlara sebebiyet verebilir.

Tiroid Nedir?

Tiroid, tiroksin ve triiyodotironin hormonlarının üretiminden sorumlu, U veya H harfine benzeyen küçük kelebek şeklindeki endokrin bezidir. Endokrin sisteminin bir parçası olan tiroid bezinin ürettiği tiroksin ve triiyodotironin hormonları vücudun enerjiyi kullanma şeklini kontrol eder. 

Ana rolü vücudun tükettiği gıdaları enerjiye dönüştürme süresi olan metabolizma hızını kontrol etmek olan tiroid bezi, ürettiği T3 ve T4 hormonlarıyla birlikte metabolizmanızın düzenlenmesine yardım eder. Bu hormonlarla birlikte ayrıca hipofiz bezi de, tiroide vücudun bu hormonlardan ne kadarına ihtiyaç duyduğunu söylemekle görevlidir.

Metabolizmanın yanı sıra kalbin nasıl attığından kilo alımına, kolesterol seviyesinden adet döngüsüne kadar birçok fonksiyonun düzgün çalışmasına katkı sağlayan tiroid, bozulduğunda ve sorun yaşadığında çeşitli tiroid hastalıklarına neden olur.

Tiroid Belirtileri Nelerdir?

T3 ve T4 hormonlarını üretmekle sorumlu olan tiroid olması gerektiği gibi çalışamadığında, yorgunluk ve halsizlik, kalp hızının artması ve çarpıntı, uyku bozukluğu, kaygı ve depresyon, yorgunluk ve boyunda şişlik gibi belirtilere neden olur.

Tiroid bezi gerektiği gibi çalışmadığında vücutta ortaya çıkan belirtiler şunlardır:

• Seste değişiklik
• Kiloda artış veya azalış
• Boyunda yumru veya şişlik oluşumu
• Kalp atım hızında değişiklik ve çarpıntı
• Vücut ısısında değişiklik (üşüme, terleme)
• Her geçen gün daha yorgun hissetme
• Depresif olma, kaygı ve huzursuzluk yaşama
• Saç dökülmesi
• Kas ve eklemlerde ağrı
• Adet dönemlerinde düzensizlik ve ağrı
• Kabızlık
• Cilt kuruluğu ve tırnakların kırılganlaşması

Tiroid Krizi Belirtileri Nelerdir?

Tiroid krizinde ritim bozukluğu yanı sıra kalp atım hızının dakikada 140 atımı geçmesi (taşikardi), yüksek ateş, devamlı terleme, kilo kaybı, solunum sıkıntısı ve özellikle yaşlılarda aşırı yorgunluk ortaya çıkar.

Tiroid krizinin belirtileri şunlardır:

• 40 derece ve üzeri yüksek ateş
• Kalbin dakikada 140 atımdan fazla atması (taşikardi)
• Endişe ve tedirginlik hissi
• Bilinçte bulanıklık
• Titreme
• İshal
• Kilo kaybı
• Kaslarda zayıflık
• Adet düzeninin bozulması

Tiroid Kanseri Nedir?

En az ölümcül hastalıklar arasında yer alan ve tedavi başarısı çok yüksek olan tiroid kanseri, tiroid bezindeki hücrelerin kansere dönüşmesiyle meydana gelen bir hastalık olarak kabul edilir. Boyunda şişlik, yumru ve tiroid nodülü semptomlarıyla ortaya çıkan tiroid kanseri, teşhiş edildiğinde çoğunlukla ameliyatla tedavi edilir. Ameliyatın ardından radyoaktif iyot tedavisi ve bazı durumlarda harici radyasyon tedavisi uygulandığı durumlar da yaşanır.

Tiroid Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Tiroid kanserinin gözle görülen en net belirtisi, boyunda meydana gelen şişlik, büyüme ve yumrulardır. Onun dışında yutkunma güçlüğü ve nefes alma zorluğu gibi belirtiler gösteren tiroid kanseri bazı durumlarda hiç belirti vermeden, yapılan başka görüntülemeler sırasında teşhis edilir.

Tiroid kanseri belirtileri şunlardır:

• Boyunda şişlik, büyüme veya yumru
• Beklenmedik kilo kaybı
• Nefes alma zorluğu
• Yutkunma güçlüğü
• Ses kısıklığı
• Öksürük
• Yorgunluk
• Kemik erimesi
• İştah kaybı
• Kabızlık
• Mide bulantısı ve kusma

Tiroid Hastalıkları Nelerdir?

İyi ve kötü huylu olmak üzere iki farklı şekilde kendisini gösteren tiroid hastalıkları, kötü huylu olduğunda tiroid kanseri ortaya çıkar. İyi huylu tiroid hastalıkları ise tiroid bezinin performansına bağlı olarak az veya çok çalışması durumudur.

Tiroid bezinin çok fazla tiroid hormonu durum hipertiroid olarak bilinirken tiroidini az hormon üretmesi durumu da hipotiroid olarak kabul edilir. Kötü huylu tiroid hastalığı ise tiroid kanseri olarak adlandırılır.

Tiroid hastalıkları şu şekilde maddeler halinde açıklanabilir:

Hipertiroid (Tiroid Yüksekliği)

Hipertiroid (aşırı aktif tiroid), vücudun ihtiyaç duyulandan daha fazla tiroid hormonu üretmesi şeklinde açıklanır. Aynı zamanda metabolizmanın da daha hızlı çalışmasına neden olur. Tedavi edilebilir bir hastalık olan hipertiroidin nedenleri arasında ise otoimmün bir rahatsızlık olan graves, tiroid nodülleri, doğum sonrası tiroidit, diyet veya ilaçlar nedeniyle kanda fazla oluşan iyot, hipofiz bezinde yer alan iyi huylu tümörler yer alır.

Hipotiroid (Tiroid Düşüklüğü)

Tiroid bezinin yeterli hormonu üretmediği ve salmadığı durumu az çalışması durumu hipotiroid (az aktif tiroid) olarak tanımlanır. Bu durum aynı zamanda kişinin metabolizma hızının yavaşlamasına sebebiyet verir. Hipotiroidin nedenleri arasında haşimato hastalığı, tiroidit, iyot eksikliği, işlevsiz tiroid bezi ve tiroid bezinin çıkarılması yatar.

Tiroidit

Tiroidit, tiroid bezinin şişmesi başka bir deyişle iltihaplanmasıdır. Tiroid bezinin iltihaplanması durumunda kanda anormal seviyelerde yüksek veya düşük tiroid hormonu seviyeleri ortaya çıkar.

Guatr

Tiroid bezinin şişmesi ve büyümesi olarak tanımlanan guatr, sıklıkla iyot eksikliği olan kişilerde görülür. Basit guatr, endemik guatr ve sporadik guatrlar olarak üç farklı çeşidi bulunan guatr hastalığı kadınlarda erkeklere oranla daha fazla rastlanır.

Tiroid Kanseri

İyi huylu tiroid hastalıklarının yanı sıra vücutta meydana gelen kötü huylu tiroid hastalığı ise tiroid kanseridir. Tiroid bezindeki hücrelerin kansere dönüşmesi olayı olan tiroid kanserinin en sık görülen çeşitleri papiller ve foliküller olan tiroid kanserinin az bir bölümü de medüller ve anaplastik şeklinde kendini gösterir. Bu çeşitler, kanserin büyüdüğü hücre tipine göre sınıflandırılır.

Hipotiroid ve Hipertiroid Belirtileri

Tiroid hastalığı olan insanların vücudunda meydana gelebilecek bazı belirtiler söz konusudur. Bu belirtiler hipertiroid ve hipotiroid belirtilerine göre değişiklik gösterebilir.

Tiroid bezinin çok fazla tiroid hormonu üretmesi durumu olan hipertiroid belirtileri şunlardır:

• Anksiyete ve sinirlilik hali
• Uyku problemleri
• Ani kilo kaybı
• Büyümüş tiroid bezi veya guatr
• Kas zayıflığı
• Titreme
• Terleme
• Adet düzensizliği
• Isıya karşı hassasiyet
• Görme problemi ve göz tahrişi

Tiroid bezinin az hormon üretmesi olarak tanımlanan hipotiroid belirtileri işe şu şekildedir:

• Yorgunluk
• Kilo artışı
• Unutkanlık
• Sık ve ağır geçen adet dönemleri
• Saç kuruluğu
• Boğuk bir ses
• Isı hassasiyeti

Tiroid Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Tıbbi olarak hipertiroid şeklinde adlandırılan tiroid yüksekliği, tiroid hormonunun fazla üretimi ve salgılanması durumudur. Bu durumun vücutta yarattığı bazı belirtiler mevcuttur.

Tiroid yüksekliği belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Kilo kaybı
• Hızlı kalp atışı (taşikardi)
• Düzensiz kalp hızı (aritmi)
• Agresiflik ve kaygı
• Terleme
• Isı hassasiyeti
• Bağırsak modelinde değişim
• Yorgunluk
• Kas güçsüzlüğü
• Uyku sorunları
• İnce ve kırılgan saçlar

Tiroid Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Tıbbi adı hipotiroid olan tiroid düşüklüğü, tiroid bezinin az çalışması ve az hormon üretmesidir. Bu durum da tiroid yüksekliğinde olduğu gibi bazı belirtiler yaşanmasına sebebiyet verebilir.

Tüm vücutta yorgunluk, uyuşukluk ve üşüme hissi ile birlikte tiroid düşüklüğü durumunda,

• Cilt kuruluğu
• Yüksek kolesterol
• Eklem ve kas ağrısı
• Saç dökülmesi
• Tükenmişlik
• Soğuğa karşı duyarlılık
• Düzensiz rahim kanaması ve doğurganlık sorunları
• Kalp atış hızında azalma (bradikardi)
• Depresyon
• Kabızlık
• Ses boğukluğu
• Kas ağrıları ve güçsüzlük
• İşitme sorunları
• Kilo alınması
• Hafıza problemi belirtileri ortaya çıkar.

Tiroid Krizi Nedir?

Tiroid fırtınası ve tirotoksik olarak da adlandırılan tiroid krizi, tiroid bezinin kısa süre içerisinde çok fazla tiroid hormonu salgılamasıdır.

Tiroid Krizi Belirtileri Nelerdir?

Hızlı kalp atışı, ateş ve bayılma gibi semptomlar meydana getiren tiroid krizinin belirtileri şunlardır:

• 38 derece ve üstü ateş
• Kalbin göğüsten fırlayacakmış gibi atmaya başlaması (dakikada 140 atımı aşması-taşikardi)
• Terleme
• İshal ve kusma
• Karın ağrısı
• Sinirlilik
• Bilinç kaybı (bayılma)
• Uyku bozukluğu

Bir endokrin uzmanının muayenesi sonrası teşhis edilebilen tiroid krizinin, tan tahlillerinde bakılan T3 ve T4 değerlerinin yüksek, TSH hormonunun da düşük çıkması sonucu tanısı konur. Ayrıca kişiye tiroid ultrasonu da yapılmalıdır. Tiroid hastalıklarının ve tiroid krizinin tedavisinde ilk adım tiroid ilacıdır. Doğru ve düzenli bir şekilde kullanılan tiroid ilaçları hastayı rahatlatır ve hastalığın etkilerini azaltır. İlaç tedavisinden sonra radyokaktif iyot tedavisi veya ameliyat sürecine doktor kontrolünde karar verilir.

Tiroid Testleri Nelerdir?

Vücuttaki tiroid hormonunu ölçmek için yapılan bazı testler vardır. Bu testler şunlardır:

• TSH (Troid Uyarıcı Hormon)
• T3 ve T4 Testi (Triiyodotironin ve tiroksin)
• FT3 (Serbest T3) ve FT4 (Serbest t4)

Bu testlerin dışında tiroid taraması adı verilen görüntüleme testleri ve tiroid ultrasonu da tiroid hormonu ölçümü ve olası hastalıkların teşhisinde faydalanılan yöntemlerdir.

Tiroid Sorunları Nasıl Anlaşılır?

Tiroid bezinin doğru çalışmaması fiziksel ve zihinsel bir takım belirtilere neden olur. Bunlar:

Yorgunluk ve halsizlik

Tiroid bezinde yaşanan problemler, vücutta yorgunluk ve halsizlik belirtileri şeklinde kendisini gösterir.

Uyku bozukluğu

Gün içinde yoğun bir şekilde uykulu olmak, zor uyanmak, yorgun hissetmek ve uykuya dalma gibi problemler tiroid belirtileri arasında yer alır.

Kilo kaybı veya kilo artışı

Vücutta meydana gelen olağan dışı kilo kaybı veya kilo artışı tiroidin önde gelen belirtileri arasındadır.

Depresif ve kaygılı bir ruh hali

Depresyon halinde olunması, kaygılı bir ruh haline bürünmekle birlikte bunların yarattığı konsantrasyon eksikliği ve hafıza problemleri de dikkat edilmesi gereken tiroid belirtileri olarak kendisini gösterir.

Kalp hızındaki değişimler veya çarpıntı

Tiroid hormonu ve tiroid bezi, kalp atış hızını doğduran etkiler. Hipotiroid hastalığı olan kişiler kalp atış hızlarının az olduğundan yakınırken hipertiroid problemi yaşayanlar ise kalp çarpıntısı şikayetinden muzdariptir.

Boyunda şişlik

Boyunda meydana gelen bir şişlik veya genişleme, tiroid hastalığının habercisi olabilir. Boyundaki şişlik bazı durumlarda nodül, yumru veya tiroid kanseriyle ilişkilendirilir. Bunların olmadığı senaryolarda boyunda meydana gelen şişlikler başka bir nedenden kaynaklanabilir.

Saç dökülmesi

Tiroid hormonlarının dengesizliğinin bir başka göstergesi de saç dökülmesidir. Genellikle tiroid tedavisi yapıldıktan ve iyileşme sağlandıktan sonra saçlarda uzama yeniden başlar.

Soğuğa karşı hassasiyet

Tiroid bezi bozuklukları, vücut ısısında değişikliğe neden olur. Hipotiroidi (az aktif tiroid) olan kişiler daha sık üşüdüklerini belirtirken hipertiroid (aşırı aktif tiroid) hastalığı yaşayan insanlar aşırı terleme problemiyle karşı karşıya kalırlar.

Tiroid Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Tiroid bezi nedir?

Tiroid bezi, boynun ön kısmında, larinksin (gırtlak) altında yer alan endokrin bezidir.

Tiroid az çalışırsa ne olur?

Tiroidin az çalışması az tiroid hormonu üretmesi ve salgılanması anlamına gelir ve bu durum hipotiroid olarak tanımlanır. Bu hormonların metabolizma hızı düzenleme etkisi olduğu için az hormon salgılandığında vücutta halsizlik, yorgunluk ve ses boğuklaşması gibi belirtiler gösterir ve tedavi edilmesi gerekir.

Tiroid nodülü olanlar nelere dikkat etmeli?

Tiroid nodülü iyi huylu olduğunda nefes darlığı ve boğazda takılma hissi yaşatır. Nodül büyük olursa da estetik anlamda ameliyatı gerekebilir. Tiroid nodülü olanlar nodülleri düzenli aralıklarla takip ettirmelidir.

Tiroid tehlikeli bir hastalık mı?

Tiroidin az veya çok çalışması bazı hastalıkların habercisi olabilir. O yüzden hipotiroid veya hipertiroid teşhisi konulduktan sonra mutlaka tedavi ettirilmesi gerekir.

Tiroid ilerlerse ne olur?

Özellikle hipertiroid (aşırı aktif tiroid) olan kişiler, tedavi görmediği ve hastalık ilerlediği takdirde kalp hastalıkları riski başta olmak üzere vücuttaki kilo kaybı da devam eder, daha ciddi sağlık sorunları da oluşabilir.

Tiroid hastalığı olanlar ne yememeli?

Hipertiroid hastalığı olan insanlar iyot ve iyotlu gıdalardan mümkün olduğunda uzak durmalı, çay-kahve tüketmemeli ve sigarayı hayatlarından çıkarmalıdır.

Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.