Yükleniyor
Tıp dünyasındaki ilerlemeler sonucu anestezi alanında da büyük gelişmeler yaşanmıştır. Önemli kalp ameliyatlarından çeşitli operasyonlara kadar birçok noktada uygulanan ve kişinin daha konforlu bir süreç yaşamasını amaçlayan anestezi uygulamaları, ağrısız bir şekilde tüm duyuların ortadan kaldırılmasını ifade eder. Birçok çeşidi bulunan anestezide uygulanacak yöntem kişinin sağlık durumu ve gerçekleştirilecek işlemin uzunluğuna göre belirlenir.
His kaybı anlamına gelen anestezi, testler veya ameliyatlar gibi cerrahi operasyonlar sırasında ağrı hissetmeyi engellemek için anestezik ilaçların kullanılmasıdır. Anestezi de ilaçlar aracılığıyla sinirlerden beyindeki merkeze giden duyusal sinyaller geçici olarak bloke edilir.
Anestezi uzmanı tarafından yapılan anestezi uygulamalarında amaç, operasyon sırasında hastanın belirli bölgelerinde hissizleşme sağlamak, ağrı hissetmesini engellemek, uykuya dalmasına neden olmak ve daha konforlu bir operasyon geçirmesini sağlamaktır. Genel ve lokal anestezi olmak üzere birçok çeşidi bulunan anestezi uygulamalarında lokal ve bölgesel olanlar vücudun belirli bölgelerini uyuştururken genel anestezide hasta geçici olarak bilinçsiz hale getirilir.
Anestezi uygulaması, hastanın daha konforlu ve ağrısız bir şekilde ameliyatı atlatmasını sağlamak için yapılan tıbbi uygulamadır. Beyine giden duyusal sinyalleri bloke eden anestezi ilaçları, bu sayede duyu kaybına neden olur. Oluşan duyu kaybı da ameliyatta meydana gelebilecek ağrıları, acıları ve çeşitli olumsuzlukları engelleme konusunda etkili olur. Ayrıca doktorların rahat çalışabilmesi adına da anestezi uygulaması büyük önem taşır.
Açık kalp ameliyatlarından doğumlara; çeşitli diş operasyonlarından farklı cerrahi işlemlere kadar birçok noktada daha rahat ve sağlıklı bir operasyon süreci geçirilmesi için 3 tür anestezi uygulanır. Bunlar yöntemler genel, lokal ve bölgesel anestezi olarak isimlendirilir.
Genel anestezi tüm vücudun kontrollü bir şekilde uyuşturulması işlemidir. Bu işlemle birlikte tüm vücutta duyu kaybı yaşanır. Genellikle beyin ameliyatları, kalp ameliyatları ve organ nakli gibi ciddi operasyonlarda tercih edilir.
Lokal anestezi, vücudun belirli bölgelerinin uyuşturulması işlemi olarak tanımlanır. Diş çekimleri ve cilt operasyonları gibi görece daha basit süreçlerde kullanılır. Bu anestezi uygulamasında kişi uyanık olur ve yapılan işlemi tetikte bir şekilde takip eder. Lokal anestezi işlemi genellikle birkaç dakika içinde hastayı uyuşturur.
Bölgesel anestezi işlemi; kol, bacak veya vücudun belden aşağısındaki bölgeler için uygulanan bir anestezi çeşididir. İşlem sırasında uyanık olmanın mümkün olmasıyla birlikte doktor tarafından sakinleştirici bir ilaç da verilebilir. Bölgesel anestezi genellikle doğum veya küçük operasyonlar için tercih edilir.
Bölgesel anestezi türü çerisinde en çok kullanılan anestezi yöntemleri de epidural ve spinal anestezidir.
Epidural anestezi, genellikle doğumlarda kullanılan ve hamile annenin yaşayacağı ağrıyı hissetmemesi için gerçekleştirilen bir anestezi çeşididir. En yaygın ağrı önleme çeşitlerinden biri olan epidural anestezi, omuriliğe enjekte edilen anestezik ilaçlar aracılığıyla yapılır ve omurganın bel bölgesindeki lomber omurlardan uygulanır.
Özellikle sezaryen doğumlarda kullanılan spinal anestezi, bel bölgesinde aşağısına ilaçla enjekte edilerek yapılır. Anne adaylarının ağrı ve acı hissetmemesini sağlamak en büyük öncelik olarak kabul edilir. Doğum dışında bel ve bel bölgesinden aşağısı için gerçekleştirilen operasyonlarda da tercih edilen bir yöntemdir.
Sedasyon, genellikle hastayı gevşetmek ve rahatlatmak amacıyla uygulanır. Genel anestezi ve lokal anesteziye göre daha basit operasyonlarda yapılan sedasyon işlemi, operasyon sırasında uykulu bir hale bürünülmesine neden olur ancak gerektiğinde hasta iletişim kurulabilecek pozisyonda olur. Özellikle genel anestezideki gibi bir bilinç kaybına sebebiyet vermez. Genellikle damardan sedasyon ve ağrı kesiciler uygulanır.
Farklı çeşitleri olan anestezinin yapılması da bazı adımları içerir. Öncelikle damardan bir ilaç verilir ve hastanın bilinci kaybolur. Sonrasıda ise hastanın ağzına oksijen tüpü yerleştirilir. Bu tüpün içindeki gazlar anestezi işleminin uygulanmasını ve hastanın anestezi de kalmasını sağlar. Anestezi uygulaması işleminin nasıl yapıldığının yanı sıra anestezinin nasıl verildiğinin yolları da aşağıdaki gibidir:
Anestezi uygulamaları, anestezi uzmanları tarafından gerçekleştirilir. Daha kolay ve bölgesel işlemler için lokal anestezi uygulayan anestezi uzmanları, daha ciddi operasyonlar için genel anesteziyi tercih eder. Anestezi uzmanının yanında uzman doktorlar, anestezi uzmanı asistanları ve hemşireler de operasyonda hazır bulunabilir.
Operasyonun ciddiyetine göre uygulanacak anestezi işlemi öncesi uyulması gereken bazı kurallar mevcuttur. Bunlar şöyle sıralanabilir:
Anestezi esnasında ve sonrasında çoğu az görülen komplikasyonlar söz konusu olabilir. Bunlar şöyle özetlenebilir:
Bazı kişiler genellikle bilinmeyen nedenlerle anestezi farkındalığı yaşar. Anestezi sırasında çevresinin farkında olan hastalar hareket edemediği gibi iletişim de kuramayabilir.
Yapılan ameliyatın kendisiyle de bağlantılı olan sinir hasarları bazen anestezi etkisiyle de oluşabilir. Hasta vücudunun belli bölümünü hareket ettiremeyebilir. Bu durum genellikle birkaç gün veya birkaç hafta içinde geçer.
Genel anestezi veya solunum tüpü kullanılması sonucu nadir de olsa akciğer çökmesi yaşanabilir ancak bu problemin görülmesi düşük bir ihtimal olarak kabul edilir. Atelektazi olarak da bilinen akciğer çökmesi, akciğerin tamamı veya bir bölümünün sönmesi sonucu kapanması durumudur.
Bazı hastalar anestezik ilaçlara karşı alerjik reaksiyon (anafilaksi) gösterebilir. Ancak bu durum nadiren görülür ve iyileşebilen bir durumdur.
Nadiren de olsa bazı anestezi işlemleri sırasında hastada kalp durması meydana gelebilir.
Özellikle yaşlı hastalarda ameliyat sonrası deliryum görülebilir. Bu durum da hastada kafa karışıklığı ve hafıza problemleri yaşanmasına neden olabilir. Deliryum yaşayan hastalar uzun süreli hafıza ve öğrenme problemleri yaşayabilir.
Anestezi sırası veya sonrasında meydana gelebilecek komplikasyonlar konusunda bazı insanlar daha çok risk altındadır. Bu risk grupları şöyledir:
Genel anestezi, lokal anestezi ve epidural anestezi gibi çeşitli şekillerde uygulanan ve hastanın daha rahat bir operasyon geçirmesi amaçlanan anestezi işlemlerinin çoğu geçici olan bazı olası yan etkileri mevcuttur.
Bu yan etkileri sizler için özetledik:
Anestezinin etkisiyle bu yan etkiler dışında da semptomlar yaşanması muhtemeldir. Operasyonun ciddiyeti ve yan etkilerin şiddetine göre uzman hekim çeşitli ek ilaçlar önerebilir.
Anestezi etkisi kimi zaman birkaç dakika sürebileceği gibi bazen saatlerce sürebilir. Bu sürenin uzamaması için anestezi öncesi yemek yememek ve su içmemek gibi kurallara uyulması gerekir.
Anestezi işlemi, vücudun beyinle iletişimini kesmesidir ve koma durumuna benzetilir. Bu durum nadiren de olsa ölüm vakalarıyla sonuçlanabilir ancak çoğu anestezi çeşidi güvenilir işlemler olarak uygulanmaktadır.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Yayınlanma Tarihi: 8 Haziran 2023
Detaylı bilgi için iletişime geçin.
