Histamin, bağışıklık sistemi tarafından vücudun hapşırma ya da burun akıntısı gibi bir alerjik reaksiyon sırasında salınan bir kimyasaldır. Genelde alerjik reaksiyonlara sebep olmasıyla bilinen histaminlerin uyku-uyanıklık arasındaki döngüyü ve bilişsel işlevi düzenlemek gibi görevleri de vardır.
Histamin Nedir?
Histamin, doğal bir aminoasit olarak bilinen histidinden türeyen, bağışıklık sistemi tarafından bazı beyaz kan hücrelerinden salınan bir maddedir. Vücudun bağışıklık sisteminin önemli bir yanıtı ve reaksiyonu olarak kabul edilen histamin, birçok bedensel işlevi düzenleyebildiği gibi vücudun inflamatuar yanıtında da önemli bir rol oynar.
Bir nevi insan vücudunun koruması olarak da nitelendirilebilen histaminler, vücudu rahatsız eden durumlara karşı savunma mekanizması oluşturur. Özellikle alerjik reaksiyonlarla birlikte enfeksiyon ve yaralanmalara karşı inflamatuar tepkisinin bir parçası şeklinde vücuttaki hücrelerde üretilen bir kimyasal olarak da açıklanır.
Özetle histaminler, oluşan alerjenleri vücuttan ve ciltten uzaklaştırmaya yarayan, bu süreci başlatan kimyasallardır. Bu süre zarfında hapşırma, gözyaşı ve kaşınma gibi reaksiyonlar ortaya çıkabilir. Amaç bu alerjenleri vücuttan uzaklaştırmak olduğu için vücudun savunma mekanizmasının bir parçası olarak böyle belirtiler ortaya çıkabilir.
Histamin Ne İşe Yarar?
Özellikle bağışıklık sistemi başta olmak üzere merkezi sinir sistemi ve sindirim sisteminin korunmasında önemli bir görev üstlenen histamin, nörotransmitter olarak vücudumuzdan gelen önemli mesajları beyine taşıyan bir kimyasaldır. Ayrıca histaminler mide sindirimine de yardımcı olmasıyla bilinir.
Vücudun neredeyse her bölgesinde H1 (histamin reseptörleri) bulunur. H1 reseptörleri kişinin vücudunda alerjik reaksiyonlara neden olur.
Alerjik reaksiyonların dışında H1 reseptörleri aşağıdaki durumları düzenlemeye yardımcı olmasıyla bilinir:
- Uyku döngüleri
- Gıda alımı
- Vücut ısısı
- Duygular
- Hafıza problemleri
H1 reseptörleriyle birlikte vücutta H2, H3 ve H4 reseptörleri de yer alır. Çeşitli aktivasyonlara ve reaksiyonlara neden olabilen bu reseptörler bazı sorunların tedavisinde de etkili olur.
Bunların dışında vücuttaki aşırı histaminler histamin intoleransı yaşanmasına sebebiyet verebilir.
Histamin İntoleransı (Histamin Alerjisi) Nedir?
Histamin intoleransı, vücuda besinlerle alınan ya da sentezlenen, sindirilmiş histamini metabolize etme yeteneğinin (parçalama) bozulması sonucu vücutta histaminin fazla birikmesi sonucu oluşan bir sağlık sorunudur. Histamin intoleransı sonucu burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve hapşırma gibi alerjik reaksiyonu andıran belirtiler meydana gelebilir ve hatta kişiyi rahatsız edecek boyuta ulaşabilir. Histamin intoleransı birçok vücut fonksiyonunu olumsuz yönde etkiler.
Histamin İntoleransı Belirtileri Nelerdir?
Vücuttaki histaminin fazla birikmesi sonucu oluşan histamin, genellikle alerjik reaksiyonlarla karşımıza çıkar. Histamin intoleransının (histamin alerjisi) belirtileri şunlardır:
- Burun tıkanıklığı ve burun akıntısı
- Hapşırma
- Gözlerde kaşınma ve sulanması
- İshal
- Kusma
- Mide bulantısı
- Baş ağrısı veya migren
- Yorgunluk
- Kurdeşen
- Sindirim problemleri
- Şişkinlik
- Tükenmişlik
- Düzensiz adet döngüsü
- Cilt kızarıklığı
Bunlarla birlikte daha şiddetli histamin intoleransı vakalarında aşağıdaki belirtileri yaşamanız da mümkündür:
Vücutta meydana gelen histamin intoleransının seviyesi kişiden kişiye değişiklik gösterebileceği için bu semptomarın yaşanması da kişiye bağlı olarak değişebilir. Normal şartlarda da alerjisi olan kişiler histamin intoleransı yaşadığında daha ciddi reaksiyon gösterebilir. Bunlar astım atakları ve anafilaktik şok şeklinde olabilir. Ayrıca histamin intoleransı yani histamin alerjisi olan kişilerde crohn hastalığı gibi ciddi kronik rahatsızlıkların yaşandığı da gözlenmiştir.
Histamin İntoleransı Neden Olur?
Yüksek histamin seviyeleri, diamin oksidaz (DAO) olarak bilinen enzimle birlikte doğal olarak üretilir. DAO, besinlerden alınan histamini vücutta parçalamakla görevlidir. DAO eksikliği yaşandığı veya histaminin parçalanamadığı durumlarda histamin intoleransı oluşur.
Histamin yüksekliğine neden olan durumlar şunlardır:
Genetik
Gende yer alan bir mutasyon, vücudun DAO üretmesine neden olabilir ve histamin intoleransı yaşanabilir.
Kullanılan bazı ilaçlar
Kişinin kullandığı bazı ilaçlar, DAO işlevini engelleyebileceği gibi üretimini de önleyebilir. Bu ilaçlar; balgam azaltıcılar, antiemetikler, tansiyon ilaçları ve amitriptilin gibi antidepresanlar olarak bilinir.
Gastrointestinal bozukluklar
Gastrointestinal bozukluklardan olan inflamatuar bağırsak hastalığı, vücutta histamin yüksekliğine neden olabilir.
Diyet ve beslenme düzeni
Histamin açısından zengin gıdalar, DAO enzimlerinin bozuk çalışmasına neden olur, dao enzimlerini bloke edebileceği gibi histamin salınımını da tetikleme özelliği bulunur.
Bakteriyel aşırı büyüme
Tüketilen besinler düzgün sindirilmediği zamanlarda bakteriler vücutta çoğalır ve histamin üretimine sebebiyet verir.
Ayrıca aşağıda yer alan hastalıklar histamin intoleransı meydana getirebilir:
Histamin İçeren Besinler Nelerdir? Histamin Yüksekliğinde Neler Tüketilmemelidir?
Vücutta histamin yüksekliği çıkmasının en önemli nedenlerinden biri histamin içeren besinlerin tüketilmesidir. Histamin seviyesini düşürmek için tüketilmemesi gereken bazı besinler söz konusudur.
Histamin yüksekliğine neden olan ve histamin içeren besinler şöyle sıralanabilir:
- Alkol
- Yoğurt ve süt ürünleri
- Kurutulmuş meyveler
- Avokado
- Patlıcan
- Ispanak
- Balık ve kabuklu deniz ürünleri
- İşlenmiş veya tütsülenmiş etler
- Ketçap
- Sirke
Bunlarla birlikte histamin salınımını tetikleyen bazı besinler de çikolata, kakao, domates, yumurta beyazı, narenciye, çilek ve muz olarak da gösterilebilir.
Yukarıda belirtilen besinler, histamin yüksekliğine neden olan ve tüketilmemesi gereken besinlere örnek olarak gösterilebilir. Histamin yüksekliği yaşayan kişilerin tüketmesi gereken yiyecek ve içecekler de söz konusudur. Bunları da şu şekilde sıralayabiliriz:
- Taze et
- Kinoa ve pirinç gibi glütensiz tahıllar
- Hindistan cevizi sütü ve badem sütü
- Patlıcan ve ıspanak dışındaki taze sebzeler
- Zeytin ve zeytinyağı
Histamin Yüksekliği Nasıl Anlaşılır?
Histamin yüksekliği teşhisi için histamin testi, iğne testi ve kan örneği alınabilir. Bu testlerin sonucunda teşhis edilen histamin intoleransı sonrasında doktor öncelikle histamin yüksekliğine neden olan gıdaları kesmek için özel bir diyet programı önerecektir. Bu diyet programıyla birlikte histamin yüksekliği belirtilerinin azalması sağlanır.
Histamin İntoleransı Nasıl Tedavi Edilir? Histamin Nasıl Düşürülür?
Histamin intoleransı için özel bir tedavi yoktur. Histamin yüksekliği yaşayan kişiler düşük histaminli besinler içeren diyet programı uygulayarak bu sorunun önüne geçebilir. Antihistaminik ilaçlar ise histamin intoleransı semptomlarını azaltmak için kullanılır. Ayrıca ağır seyreden histamin alerjisi vakalarında kortizon ve adrenalin tedavisi de uygulanabilir.
Histamin Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Histamin vücutta ne yapar?
Histamin; merkezi sinir sistemi, sindirim sistemi ve vücudun diğer bileşenlerini etkileyen önemli bir kimyasal görevi görür.
Histamin yüksek olursa ne olur?
Histamin yüksekliği vücutta mide bulantısı, kusma ve bağ ağrısı gibi semptomların ortaya çıkmasına neden olur ve kişiyi olumsuz etkiler.
Histamin tedavisi için hangi doktora gidilir?
Histamin tedavisi için kişinin dermatoloji bölümü doktorundan randevu alması gerekir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 22 Mart 2024
Yayınlanma Tarihi: 6 Temmuz 2023
