Melisa Çayının Faydaları Nelerdir?

Melisa Nasıl Bir Bitkidir?

Literatürdeki adı ‘melissa officinalis L.’ olan melisa otu, Batı Asya, Kuzey Afrika ve Avrupa’nın bazı bölgelerinde doğal olarak yetişmektedir. Melisa otu, Akdeniz ve Batı Asya’ya kökenli nanegiller ailesine mensup bir bitkidir. Melisa bir Akdeniz bitkisidir. Ülkemizde de Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü bölgelerde yetişen çok yıllık otsu bir bitkidir. Dioscorides, İbn-i Sina, Paracelsus ve John Evelyn tarafından çeşitli hastalıkların tedavisinde bitkisel ilaç olarak kullanılmıştır. Günümüzde ise özellikle yatıştırıcı, midevi, gaz söktürücü, terletici ve antiseptik etkilerinden dolayı sıkça kullanılmaktadır. Anadolu’da ilk çağlardan beri arıları zararlı haşarattan koruyarak çoğalmaları için kovanların arkasına konulmaktadır. Arıcılıkta oğul atmak terimi nedeniyle melisa bitkisi ‘oğul otu’ olarak da bilinmektedir. Şifalı bir bitki olan melisa otu; antioksidan, antiviral ve antimikrobiyal özelliklere sahiptir. Taze, kurutulmuş ve yağ formları olan melisanın yaprakları ve çiçekleri tamamlayıcı tıpta da kullanılmaktadır. Kovan otu ya da limon nanesi gibi farklı isimlerle bilinen melisa bitkisinin yapraklarından bitki çayı da yapılmaktadır. Sade ya da limonla birlikte içilebilen melisa çayı ise son derece faydalı içecekler arasında gösterilmektedir.

Melisa Bitkisinin Çeşitleri Nelerdir?

Melissa officinalis türüne ait üç alt tür (subsp. İnodora Bornm.,subsp. Altissima Arcangeli, subsp. officinalis) bulunmaktadır. Bunlardan sadece subsp. officinalis limon kokulu olup tedavi ve diğer amaçlarla kullanılmaktadır. Diğer iki alt tür kokusuz veya kötü kokulu olduklarından tedavi alanında tercih edilmemektedir.

Melisa Bitkisi Nerede Yetişir?

Ülkemizde Akdeniz ikliminin etkilediği ovalarda ve dağlarda (1000 metre yüksekliğe kadar) yetişebilen bir bitkidir. Melisa bitkisinin yaprakları sapıyla birlikte sökülerek yaz aylarında toplanmaktadır. Bitkinin tam çiçeklenmesinden önce (mayıs haziran ayları arasında) sapları salkımın yaklaşık 10 santimetre altından keserek hasat edilmektedir.

Melisa Bitkisinin Besin Değerleri Nedir?

A vitamini ve C vitamini, folik asit, potasyum, kalsiyum, demir, çinko, lif ve tanen açısından zengin olan melisa bitkisi, flavonoidler yani insan vücudunda antioksidan işlevini yürüten bitkisel besin maddesi bakımından zengindir. Melisa otunun 100 gramında 42 kcal kalori, ayrıca besinin 1 tutamında yani 3 gramında, 2 kalori bulunmaktadır. Melisa otunun 100 gramında 5 gram karbonhidrat, 3 gram lif, 3.5 gram protein, 0.8 gram yağ bulunmaktadır. Ayrıca 100 gramı 667.0 IU A vitamini, 45.0 miligramında C vitamini, 400.0 miligram potasyum, 150.0 miligram kalsiyum, 2.0 miligram demir barındırmaktadır.

Melisa Çayının Faydaları Nelerdir?

Melisa çayı stresi ve kaygıyı azaltmak, uykuyu teşvik etmek, soğuk algınlığını iyileştirmek, iştahı artırmak, hazımsızlık ve onun neden olduğu ağrı ya da rahatsızlığı hafifletmeyi sağlar.

Cildi onarması, idrar söktürmesi ve saç dökülmesini önlemeye yardımcı melisa çayının faydaları şunlardır:

• Melisa çayı stres, kaygı ve duygu durum bozukluklarını azaltır
• Hazımsızlık ve şişkinliğe iyi gelir
• Uykuyu teşvik eder
• Melisa çayı soğuk algınlığı ve gribe iyi gelir
• Bilişsel işlevi artırır, hafızayı güçlendirir
• Uçuk için doğal ilaç görevi görür
• Ciltteki akneleri temizler ve cildin yenilenmesine yardımcı olur
• Adet sancısı ve kramplarını giderir
• Saçlarda kepeklenme ve saç dökülmesini önlemeye yardım eder
• Kan şekerinin düşürülmesini sağlar
• İdrar söktürücü özelliği bulunur
• Kan dolaşımının düzenlenmesini sağlar
• Karaciğer ve safra kesesi sorunlarını giderir
• Migren ataklarında doğal bir kür olarak kullanılabilir

Stres, kaygı ve duygu durum bozukluklarını azaltır

Melisa çayı içmek, stres hormonunun seviyesini azaltarak kişideki depresyon, kaygı ve duygu durum bozukluklarını azaltır.

Hazımsızlık ve şişkinliğe iyi gelir

Melisa çayının faydaları arasında hazımsızlık, şişkinlik, gaz gibi sindirim sistemi sorunlarını iyileştirmesi bulunur. Ayrıca melisa çayının mide bulantısına iyi gelen özelliği de söz konusudur.

Uykuyu teşvik eder

Melisa çayı içeriğindeki sedatif özellikleri sayesinde gece yatmadan içildiğinde uykusuzluğun önüne geçebilir, kaliteli bir uyku uyuyabilirsiniz.

Bilişsel işlevi artırır, hafızayı güçlendirir

Melisa çayı, kişinin bilişsel işlevini artırarak hafızayı güçlendirici etki yapar.

Uçuk için doğal ilaç görevi görür

Melisa bitkisinin herpes simpleks virüsü tip 1 (HSV-1) gibi çok çeşitli yaygın virüsleri öldürebildiği ve bunun sonucunda ciltte ortaya uçuk vakalarına iyi geldiği kabul edilir.

Cildin yenilenmesine yardımcı olur, akneleri temizler

Kan damarlarını rahatlatan ve ayrıca antiviral özelliklere sahip olduğu düşünülen melisa çayı cilde ve aknelerin olduğu bölgeye uygulayarak akne şikayetlerinin önüne geçebilirsiniz. Ancak cilde uygulanması konusunda bir cilt doktoruna başvurmanız gerekebilir.

Soğuk algınlığı ve gribe iyi gelir

Antiviral özellikleri sayesinde melisa çayı, vücuttaki mikroplarla mücadele ederek soğuk algınlığı ve grip sürecinde tüketilebilir.

Adet sancısı ve kramplarını giderir

Düzenli melisa çayı veya melisa özü tüketen kadınlarda adet sancısı ve kramplarının azaldığı görülmüştür.

Saçlarda kepeklenme ve dökülmenin önüne geçer

Saç foliküllerini uyaran melisa çayı, kepeklenme ve saç dökülmesi gibi sorunların çözümünde kullanılır ve diğer yandan saçların sağlıklı bir şekilde uzamasına katkı sağlar.

Kan şekerinin düşürülmesini sağlar

Antidiyabetik etkiler içeren melisa çayı kan şekerini seviyesini düşürerek şeker hastalarının diyet listesine ekleyebileceği doğal bitki çayları arasındadır.

İdrar söktürücü özelliği bulunur

Melisa bitkisinin içerdiği uçucu yağların etkisiyle melisa çayı tüketmenin idrar söktürücü özelliğiyle bir bağlantısı söz konusudur. 

Melisa Bitkisi Nasıl Tüketilmeli?

Melissa officinalis ağızdan, tablet veya bitki çayı şeklinde veya topikal uygulama (kremler ve yağlar) ile vücuda alınabilmektedir. Yapraklar taze, henüz kurutulmamış olarak da kullanılabilir.

Melisa otunun yaygın kullanıldığı alanlar ise şöyledir;

• Tek başına ya da papatya, sarı kantaron gibi şifalı bitkilerle birlikte çayı yapılabilir.
• Taze yaprakları özellikle yazın soğuk içeceklere katılabilir.
• Yaprakları çorbalara, balık yemeklerine, pilavlara ve meyve salatası ile salatalara eklenebilir.
• Banyo suyuna katılarak rahatlatıcı etkisinden faydalanılabilir.
• Yaprakları ezilip macun haline getirilerek böcek ısırıklarına karşı tedavi edici olarak kullanılabilir.
• Aromatik tedavide kullanılabilir. Melisa yağının kokusu ruhsal ve zihinsel açıdan rahatlama sağlarken ortamın hoş kokmasını da sağlar. Yoga ve meditasyon gibi aktiviteler sırasında konsantrasyonu yükseltir.
• Fesleğen, badem, bergamot, zencefil, lavanta, papatya, gül ve biberiye yağları ile hoş kokulu karışımlar oluşturulup oda parfümü olarak da kullanılabilir.
• Gıda sektöründe, alkollü ve alkolsüz içecekler, şekerleme, fırınlanmış ürünler, jelatin, puding ve dondurulmuş süt tatlılarını tatlandırmak için yağı ve özü kullanılır.
• Kozmetik sektöründe kullanımı yaygındır. Ayrıca yağı vücut losyonu ve kremlere katılarak kullanılabilir.

Melisa Çayı Nasıl Yapılır?

Uykusuzluk için melisa çayı yatmadan 20 dakika önce içilmelidir. Günde en fazla 3 fincan tüketilmelidir. Soğuk algınlığına iyi geldiğinden kış çayı olarak bilinen melisa çayı ferahlamak amacıyla sıcak yaz günlerinde soğuk olarak da içilebilir. Yarım litre su kaynatıldıktan sonra 1 tatlı kaşığı melisa yaprağı ilave edilip 10 dakika demlenmeye bırakılır. İçerisindeki faydalı uçucu yağlar buharlaşmaması için demlenirken demliğin ağzı kapatılır.

Melisa Çayı Ne Zaman İçilmeli?

Öğleden önce ya da öğleden sonra aç karnına içilmesi gerekir. Çünkü melisa çayının etkisini tam olarak gösterebilmesi için zaman ve açlık önemlidir. Ancak rahatlatıcı etkisi nedeniyle gün içiresinde çalışanların içmesinin bazı sakıncaları olabilir. Uyku sorunu olanların ise akşamları yatmadan 1 saat önce melisa çayını aç karnına içmesi gerekir. Sarı kantaron ile birlikte demlenerek içildiğinde stres ve uykusuzluk sorununa iyi geldiği bilinmektedir. Günün yorgunluğunu atmak ve akşam saatlerinde ortaya çıkan stresi düşürmek için yatmadan önce 1 fincan içilen melisa çayı vücudu rahatlatmaktadır.

Melisa çayı içmeden önce şu önerileri dikkate almak gerekir;

• Melisa çayını sağlık sorunu olanların ve hamilelerin tüketirken uzman görüşü alması gerekir. Özellikle kronik hastalığı olanlar ile ilaç kullananların melisa çayı içmeden önce uzman hekime danışması önemlidir. Her bünyede farklı etkileri olacaktır. 
• Büyüme çağındaki çocukların gelişim sürecini etkileme ihtimali olan melisa çayını 16 yaş altındaki çocuklara verirken dikkatli olmak gerekmektedir. Yine uzman hekim görüşü olmadan melisa çayı çocuklara içirilmemelidir.
• Bazı ilaçlarla etkileşime girme ihtimali olan melisa çayı, ilaçların etkisini azaltabilmektedir. Bu nedenle düzenli ilaç alınıyorsa uzman hekim görüşü almadan melisa çayı içilmemelidir.

Melisa Çayını Kimler İçebilir?

• Psikosomatik kökenli sindirim bozuklukları olanlar
• Mide ve bağırsaklarda spazmlar ve ağrıları olanlar
• Şişkinlik sorunu yaşayanlar
• Anksiyete ve sinirlilik sorunu yaşayanlar
• Stresten kaynaklanan çarpıntı şikayetleri olanlar
• Bulantı, kusma, taşıt tutması ya da deniz tutması gibi şikayetleri olanlar.

Melisa Çayını Kimler İçmemeli?

Glokom, tiroid hastalığı olanlar ile limon balsamının bir veya daha fazla bileşenine aşırı duyarlılığı olanların içmemesi gerekir. Hamilelikte, emzirme döneminde ve bitkiye karşı aşırı duyarlılığı olanlara önerilmez.

Melisa Çayı Hangi Sorunlara İyi Gelir?

• Rahatlatıcı ve yatıştırıcı etkisi nedeniyle aşırı strese iyi gelmektedir. Hem antispazmodik hem de yatıştırıcı olarak ikili bir role sahip olan anksiyetenin viseral somatizasyonunda etkin bir şekilde kullanılır. Ayrıca gaz giderici, antiviral, antioksidan ve anti-hormonal özellikleri nedeniyle kullanılması önerilmektedir. 
• Sindirim sistemi spazmı yaşayanlara önerilmektedir.
• Şişme ve fermantasyon oluşumunu engellemektedir (karminatif etki).
• Mide bulantısına iyi gelmektedir.
• Bitkinin sahip olduğu antispazmodik ve yatıştırıcı özellikleri sayesinde ajitasyon ve uykusuzluk durumlarının tedavisinde kullanılmaktadır. 
• İrritabl kolon, gastrit,  kusma, biliyer dispepsi, baş ağrısı, titreme, psikojenik baş dönmesi ve taşikardiye iyi geldiği bilinmektedir.

Ayrıca bazı araştırmalarda melisa özünün, oksidatif stresin neden olduğu hasara karşı koruyucu etkisi gösterilmiştir. Kaygı ve uykusuzluğa karşı melisa bitkisinin etkisi bilinmektedir. Yatıştırıcı ve spazm önleyici özellikleri sayesinde, iç organlardaki somatizasyonlarla ilişkili kaygı durumlarına ve uykusuzluğa karşı etkili bir şekilde kullanılabilir. 

Melisa Çayı Hakkında Sık Sorulan Sorular

Melisa çayını çocuklar içmeli mi?

Melisa çayının fiziksel gelişim sürecini etkileyebilme ihtimali bulunmaktadır. Bu nedenle 16 yaş altındaki çocukların melisa çayı içmemesi önerilir.

Melisa çayını hamileler içmeli mi?

Hamilelikte, emzirme döneminde kesinlikle önerilmez.

Melisa çayının zararı var mı?

Melisa çayını ölçülü bir şekilde tüketilmeli, günde 2 fincandan daha fazla içilmemelidir. Aşırı tüketimine bağlı olarak ciltte kızarıklıklar, şişkinlikler, dökülmeler, mide bulantısı, alerji gibi yan etkiler ortaya çıkabilir. Kronik bir rahatsızlığınız varsa, düzenli olarak ilaç kullanıyorsanız, hamilelik ya da emzirme dönemlerindeyseniz melisa çayı tüketmemelisiniz. Tüketim konusunda mutlaka uzman hekime danışılması gerekmektedir. İlaçların etkisini azaltabilen melisa çayının, bu olumlu etkilerini olumsuza çevirebileceği unutulmamalıdır.