Domuz gribi, ilk olarak 1919 salgınında ortaya çıkan, A tipi (H1N1) grip virüsünün neden olduğu ve yüksek ateş, öksürük, boğaz ağrısı gibi belirtilerle karakterize olan bulaşıcı bir solunum yolu hastalığıdır. Ateş, öksürük, boğaz ağrısı, kas-eklemler başta olmak üzere vücut ağrıları, baş ağrısı ve yorgunluk tipik domuz gribi belirtileri arasında kabul edilir. H1N1 virüsünün vücuda girmesiyle kişiyi enfekte eden domuz gribi için uzmanlar bir yaşından büyük hemen her birey için yıllık grip aşısı yapılmasını önerir. Zira grip aşıları, domuz gribine neden olan virüslere ve aynı zamanda içinde bulunulan senenin grip mevsiminde en yaygın olması beklenen bir veya iki virüse karşı koruma sağlar. Domuz gribi hastalığının tedavisinde ise genellikle istirahat ile birlikte antiviral ilaçların kullanımı önerilir.
Domuz Gribi (H1N1 Virüsü) Nedir?
Domuz gribi, domuzlarda görülen influenza A adlı virüsün H1N1 alt tipinin mutasyona uğraması sonucu insanlara bulaşmasıyla meydana gelen, kişide ateş, öksürük, boğaz ağrısı ve yorgunluk belirtileriyle ortaya çıkan, bulaşıcılığı yüksek, ölüm oranı düşük viral bir solunum yolu hastalığıdır. Geçmişte bu hastalığa domuz gribi isminin verilmesinin nedeni domuzlarda doğrudan kurulan temastan kaynaklanmıştır.
Domuzlar ile yakından çalışan domuz yetiştiricileri, kesiciler veya veterinerler domuz gribine maruz kalma riski en yüksek kişiler arasında yer alır. Ayrıca domuz gribinden etkilenen kişilerin sayıca fazla olduğu bir bölgede yaşayanların ve söz konusu bölgeye seyahat edenlerin de bu virüse yakalanma ihtimali yüksektir.
Yüksek ateş, öksürük, boğaz ağrısı, baş ağrısı, vücut ağrıları, yorgunluk, üşüme-titreme, burun akıntısı ve gözlerde kızarıklık gibi semptomlar domuz gribinde görülen yaygın belirtiler arasındadır. Yüksek bulaşıcılığa sahip bir hastalık olan domuz gribi, öksürük, hapşırıkla birlikte havadaki ve yüzeylerdeki damlacıklar yoluyla kişiden kişiye geçer. Ayrıca damlaların düştüğü bir yüzeye (kapı kolu veya lavabo gibi) dokunur veya enfekte bir kişinin yakın zamanda dokunduğu bir yere temas etmeniz durumunda da domuz gribi hastalığına yakalanma ihtimaliniz söz konusudur.
Domuz gribinden korunmanın en etkili yolu, öncelikle grip aşısı yaptırmak ve sonra da kişisel temizlik kurallarına dikkat etmektir. Domuz gribi virüsü, mevsimsel gribe göre çok daha dirençlidir. Grip ve domuz gribi solunum yolu ile bulaşan hastalıklar olduğundan mikroplar hava yolu ile alındığında direkt olarak akciğerleri tutar. Burun ve geniz akıntısı da olduğu zaman akciğerler çok çabuk etkilenir ve bronşlar iltihaplanır. Akciğer hastalıklarının hepsi genelde bağışıklık sistemi düşük olan kişileri yakalar. Böbrek hastaları, karaciğer hastaları, iki yaşın altındaki çocuklar, 65 yaş üstü kişiler, şeker ve kalp hastaları ile astım, bronşit, KOAH gibi kronik akciğer hastaları ile daha önce tüberküloz olup akciğerleri zarar görmüş kişiler de domuz gribine yakalanma riski açısından yüksek risk grubundadır.
Domuz gribi tedavisi genellikle istirahat, antiviral ilaçlar ve ağrı kesicileri içerir.
Domuz Gribi (H1N1) Neden Olur?
Yüksek bulaşıcılık içeren domuz gribi, domuzlarda düzenli olarak grip salgınlarına neden olan A tipi grip virüsünün mutasyona uğramış H1N1 virüsünün insanlara geçmesi sonucu meydana gelir. Domuz gribinin insanlara geçmesinin sebebi domuzlarla kurulan yakın temastan kaynaklanır. Bu yakın temaslar sonucu virüsü alan kişiler diğer insanlara bulaştırarak hastalığın yayılmasına neden olur.
H1N1 adlı grip virüsleri burnu, boğazı ve akciğerleri kaplayan hücreleri enfekte eder ve enfekti ettiği bölgelerde birtakım belirti ve komplikasyonlar ortaya çıkarır. Viral bir solunum yolu hastalığı olan domuz gribi, H1N1 virüsü kişinin öksürmesi ve hapşırması sonucu havadaki damlacıklar yoluyla insanlara bulaşır. Özellikle çocuklar, yaşlılar, bağışıklık sistemi düşük olanlar ve kronik hastalığı olan kişiler domuz gribine yakalanma riski daha yüksek olan kişilerdir ve virüsten daha fazla etkilenir. Ayrıca bu kişiler virüsü daha uzun süre yayma potansiyeline sahiptir.
Domuz Gribi (H1N1) Belirtileri Nelerdir?
Domuz gribinin klinik belirtileri 39-40 dereceyi bulabilen yüksek ateş, kuru öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı ya da burun tıkanıklığı ve vücut genelinde hissedilen kas ve eklem ağrıları ile halsizlik ve yorgunluktur. Ayrıca baş ağrısı, ishal, mide bulantısı, kusma ve nefes almada güçlükte domuz gribinin belirtileri arasında yer alır.
Domuz gribi belirtileri şunlardır:
- Yüksek ateş
- Kuru öksürük
- Boğaz ağrısı
- Vücudun genelinde hissedilen kas ve eklem ağrıları
- Burun akıntısı veya burun tıkanıklığı
- Halsizlik ve yorgunluk
- Baş ağrısı
- Üşüme, titreme
- İshal
- Mide bulantısı ve kusma
Özellikle altta yatan sağlık sorunları ve farklı hastalıkları bulunan kişiler domuz gribi konusunda daha yüksek risk altındadır. Akciğer enfeksiyonu (pnömoni) ve solunum yetmezliği, domuz gribiyle birleşince yaşamı tehdit edebilir. Uzun süreli ve dirençli ateş, genel durum bozukluğu, solunum sıkıntısı, bilinç bulanıklığı gibi bulguların varlığında mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Domuz gribi hastalığında izlenen belirtiler şu şekilde açıklanabilir:
Yüksek ateş
Ani başlayan 39-40 derece arasında seyreden ateş domuz gribinde görülen yaygın belirtilerdendir. Aslında ateş, domuz gribinin ilk görülen ve yaygın belirtilerinden biridir.
Kuru öksürük
Özellikle kuru olabilen öksürük domuz gribinin bir diğer yaygın belirtisidir. Solunum yolu ile bulaşan bir hastalık olduğu için mikroplar hava yolu ile alındığında direkt olarak akciğerleri tutar ve enfekte eder. Buna bağlı olarak bronşlar iltihaplanır ve öksürük yaşanır.
Boğaz ağrısı
Kuru öksürük ve virus nedeniyle boğazlar tahriş olur ve bu da yutkunurken, bir şeyler yiyip içerken boğaz ağrısına sebebiyet verir.
Kas-eklem ağrıları başta olmak üzere genel vücut ağrısı
Domuz gribindr vücut ağrıları söz konusudur. Ağrılar öncelikle kas ve eklemlerde başlar ve sonrasında tüm vücutta hissedilir düzeyde yayılır.
Yorgunluk ve halsizlik
Domuz gribine neden olan H1N1 virüsüyle enfekte olan kişiler kendilerini yorgun, halsiz, bitkin ve tükenmiş hissederler.
Burun akıntısı veya burun tıkanıklığı
Gribin karakteristik olan belirtisi, domuz gribinde de görülür. Burun akıntısı veya burun tıkanıklığı yaşanır.
Baş ağrısı
H1N1 virüsünün enfekte ettiği kişilerde nörolojik semptomlar ortaya çıkabilir ve bu semptomların başında baş ağrısı gelir.
Üşüme, titreme
Vücut virüsle savaşırken yaşanan ateş, kişide üşüme ve titreme gibi semptomlarada neden olur.
Gözlerde kızarıklık ve akıntı
Domuz gribinin etkilediği organlardan biri de gözlerdir. Domuz gribi virüsüyle savaşan kişilerin gözlerinde kızarıklık ve akıntı görülebilir.
Nefes darlığı
Özellikle bebeklerde ve çocuklarda görülen domuz gribi belirtilerin biri nefes darlığıdır. Çocuğunuzda nefes darlığı belirtisiyle birlikte diğer domuz gribi belirtileri söz konusuysa vakit kaybetmeden doktora başvurun.
Domuz Gribi Bulaşıcı mı?
Domuz gribi, domuzlarla temas sonrası insanlara geçen ve yüksek bulaşıcılığa sahip bir hastalıktır. Hapşırık, öksürme gibi damlacıkların hava yoluyla insanlara geçmesi sonucu yayılan domuz gribi, hafif, orta ve şiddetli semptomlara yol açabilir. Domuz gribi hapşırık ve öksürüğün dışında enfekte kişilerin temas ettiği yerlere dokunarak da bulaşabilir.
Domuz gribinde önemli olan enfeksiyona karşı korunmak ve enfeksiyonu önlemektir. Bunun başlıca yolu da grip aşısı olmak ve enfekte olduğunu düşündüğünüz kişiyle yakın temastan kaçınmaktır.
Domuz Gribi Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, bir kişinin H1N1 veya başka bir grip türü olabileceğinden şüphelenirse teşhisi doğrulamak için bir test önerebilir. Grip tanısı için en yaygın olarak kullanılan test, burundan veya boğazın içinden bir pamuklu çubuk ile örnek alıp, bu örnekte antijen madde arayan grip tanı testidir.
Bu tür testler yaklaşık 15 dakika içinde sonuç verebilir. Bununla birlikte, elde edilen sonuçların her zaman kesin bir doğruluğu yoktur. Daha doğru olan ve aynı zamanda hızlı sonuç verebilen hızlı moleküler analizler de vardır. Birden fazla influenza A virüs suşu olduğundan, pozitif influenza A testi mutlaka H1N1 virüsüne sahip olunduğu anlamına gelmez.
Domuz gribi teşhisinde faydalanılan testler şunlardır:
- Nükleik asit amplifikasyon testleri (RT-PCR)
- Hızlı antijen testleri
- Kültür – virüs izolasyonu
- Serolojik tanı (antikor testleri)
- ELISA
Hızlı antijen testleri ile İnfluenza A ve İnfluenza B varlığı tespit edilebilir iken, PCR testi ile alt grup (H1N1-domuz gribi) analizleri yapılabilmektedir.
Domuz Gribi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Domuz gribinin tedavisinde istirahat ve destek tedavilerinin anı sıra influenza virüsünde etkili antiviral ilaçlar kullanılabilir. İnfluenza ile ilişkili ateş, baş ağrısı ve miyalji (kas ağrısı) gibi semptomları tedavi etmek için parasetamol veya nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir. Domuz gribi ilacı olarak tabir edilen net bir ilaç yokken, hastalığın etki ve semptomlarının azaltılmasına yönelik ilaçlar reçete edilir.
Domuz gribine yakalanan birçok kişi herhangi bir özel tedavi olmaksızın iyileşebilir; ancak H1N1 gribi de dahil olmak üzere grip olan çoğu hasta yalnızca semptomların giderilmesine ihtiyaç duyar. Örneğin kronik bir solunum hastalığı olanlara, doktor semptomları hafifletmeye yönelik ek ilaçlar reçete edebilir.
Dört Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) onaylı antiviral ilaç bazen semptomların şiddetini ve muhtemel komplikasyon riskini azaltmak için reçete edilir. Ancak grip virüsleri bu ilaçlara karşı direnç geliştirebilir. Bu ilaçların en iyi etkiyi, virüse yakalandıktan sonraki 48 saat içerisinde alınmaları halinde gösterdikleri ifade edilir.
‘Reye sendromu’ adlı seyrek görülen fakat ağır bir hastalık nedeniyle grip sırasında çocuklar ve ergenlere asetil salisilik asit (aspirin vb.) içeren ağrı kesici, ateş düşürücüler verilmez.
Domuz Gribine Ne İyi Gelir?
Domuz gribinin iyileşmesi için öncelikle kişinin dinlenmesi gerekir. İstirahat ile birlikte dehidrasyonu önlemek amaçlı bol sıvı tüketilmesi önemli bir detaydır. C vitamini içeren meyve-sebzelerin tüketimi, bağışıklığın güçlendirilmesi ve eksiklik mevcutsa vitamin-mineral takviyelerinin alınması, öksürüğün ve boğaz ağrısının yumuşaması için tavuk suyu ve paça çorbası içilmesi ve bitkisel olarak ballı zencefil, kuşburnu, ıhlamur, nane-limon ve tarçın çayları içerek domuz gribinin önüne geçebilirsiniz.
Domuz Gribi Aşısı
Her yıl yenilenen mevsimsel grip aşıları, H1N1 (domuz gribi aşısı) ve H3N2 gibi o yılki grip mevsiminde en yaygın olması beklenen üç veya dört grip virüsüne karşı koruma sağlar. Bu nedenle grip aşısının her yıl Ekim ayında yaptırılması gerekmektedir. Ancak risk grubundaki kişiler, daha önce yaptırmadılarsa, Şubat ayına kadar aşıyı yaptırabilirler.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) 6 aydan büyük herkes için yıllık grip aşısı yapılmasını önermektedir. Domuz gribinin tedavisinde istirahat ve destek tedavilerinin anı sıra influenza virüsünde etkili antiviral ilaçlar kullanılabilir. İnfluenza ile ilişkili ateş, baş ağrısı ve miyalji (kas ağrısı) gibi semptomları tedavi etmek için parasetamol veya nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar kullanılabilir.
Domuz Gribinden Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?
Grip ve domuz gribi hastalığından korunmanın en etkin ve güvenli yolu aşılanmaktır.
Ancak aşı yapılmış olsa da aşağıda belirtilen genel korunma tedbirlerine mutlaka uyulmalıdır.
- Ellerinizi sık sık yıkayın
- Kalabalık ve kapalı ortamlarda maske takın
- Bulunduğunuz ortamı havalandırın
- Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı kağıt mendil ile kapatın
- Evde kullanılan yatak örtüleri, yastık kılıfları, çarşaf, havlu vb. kişisel eşyaları sık sık değiştirin
- Yeterli sıvı almaya (günde 2-2,5 litre) özen gösterin, bol vitamin ve mineral içeren sebze ve meyveler tüketin.
- Yanınızda eldiven, alkol bazlı el dezenfektanı ve kâğıt mendil bulundurun.
- Hastalığın yaygın olarak görüldüğü bir ülkeye seyahat edecekseniz bu seyahatinizi aşı yaptırana kadar erteleyin.
- Hasta kişilere yakın temastan sakının.
- Sizde grip hastalığının belirtileri olursa hemen doktora veya hastaneye başvurun.
- Eğer hastaysanız evde kalın ve diğer kişilerle temasınızı sınırlandırın.
- İş ortamlarında kullanılan klimaların virüs yaymaması açısından filtre sistemlerinin kontrolünün en iyi şekilde yapılmasına özen gösterilmelidir.
Domuz Gribi Hakkında Sık Sorulan Sorular
Domuz gribi olduğumu nasıl anlarım?
Domuz gribinde burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve baş ağrıları görülür. Mide bulantısı veya ishal gibi mide-bağırsak sorunları da belirtilere eşlik eder. Mevsimsel olarak gelişen gripten farklı olarak semptomlar daha ağır ve yorucu geçirilir.
Domuz gribi risk grupları nelerdir?
Domuz gribi, herhangi bir tedavi uygulanmaksızın kendiliğinden iyileşebilir. Ancak risk grubundaki kişilerde, mutlaka domuz gribi tedavi edilmelidir. Domuz gribi riskinin yüksek olduğu gruplar hamileler, çocuklar, yaşlılar, kronik hastalığı olan kişiler, obezite hastası bireyler ve sağlık çalışanlarıdır.
Domuz gribi nasıl bulaşır?
Domuz gribinin bulaşması mevsimsel griple aynıdır. Öksüren veya hapşıran insanlar, virüsün küçük damlalarını havaya püskürtür. Bu damlalarla temas eden kişiler, damlaların düştüğü bir yüzeye (kapı kolu veya lavabo gibi) dokunanlar veya enfekte bir kişinin yakın zamanda dokunduğu bir şeye dokunanlar, H1N1 domuz gribine yakalanabilir; ancak H1N1 yani domuz gribi domuz eti yenildiği için bulaşmaz.
Öte yandan virüse yakalanan kişiler hastalık belirtileri başlamadan bir gün öncesine kadar ve ardından geçen yaklaşık yedi gün boyunca virüsü yayabilir.
Domuz gribi kaç günde geçer?
Domuz gribi ortalama olarak yaklaşık üç ila yedi gün sürer. Daha ciddi domuz gribi enfeksiyonları ise yaklaşık 9 ila 10 gün sürer ve kişiyi olumsuz etkiler.
Domuz gribi tehlikeli mi?
Özellikle altta yatan sağlık sorunları ve farklı hastalıkları bulunan kişiler domuz gribi konusunda daha yüksek risk altındadır. Zatürre (pnömoni) ve solunum yetmezliği, domuz gribiyle birleşince yaşamı tehdit edebilir.
Domuz gribi ilaçsız geçer mi?
Domuz gribi, herhangi bir tedavi uygulanmadan ve ilaçsız bir şekilde kendiliğinden iyileşebilir. Ancak risk grubundaki kişilerde, mutlaka domuz gribi tedavi edilmelidir.
Domuz gribinin komplikasyonları nelerdir?
Domuz gribi hastalığı kişide başlıca olarak kalp hastalığı ve astım gibi kronik hastalıkların kötüleşmesi, akciğer iltihaplanması, nörolojik semptomlar ve solunum yetmezliği gibi komplikasyonlar meydana getirebilir.
Çocuklardaki acil müdahale gerektiren domuz gribi belirtileri nelerdir?
Çocuğunuzda hızlı veya zor nefes alma, vücutta solgunluk-morarma, beslenme problemi, uykuya meyil, huzursuzluk, ateşle beraber döküntü görülmesi durumunda acil müdahale gerekebilir.
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmıştır.
Güncelleme Tarihi : 29 Kasım 2024
Yayınlanma Tarihi: 15 Ocak 2024