Hücrelerin doğru çalışmasını sağlayan elementlerden biri olan potasyumun eksikliği de fazlalığı da sağlık açısından sorun oluşturabiliyor. Vücuttaki sıvı –elektrolit dengesini sağlayan potasyum iskelet ve kalp kası aktivitesinde etkili olarak hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalıkların önlenmesinde önemli bir rol üstleniyor. Ispanak, maydanoz ve marul gibi yeşil yapraklı sebzeler başta olmak üzere; kurubaklagiller, kuruyemişler, kuru meyveler, patates ve muz ile erik gibi meyvelerde bolca bulunan potasyumun yeterli tüketimi sağlıklı ve doğru çalışan bir vücut için önem taşıyor. Memorial Ankara Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Ceyda Nur Çakın, potasyum ile ilgili bilgi verdi.
Potasyum nedir?
Potasyum, hücre içi sıvıda yüksek miktarda bulunan pozitif yüklü bir elementtir. Vücuttaki sıvı- elektrolit dengesini sağladığından hayati öneme sahip bir mineral olan potasyumun eksikliği ve fazlalığı ciddi semptomlara yol açabilmektedir. Besinler ile alınan potasyum ince bağırsaklardan emilirken, atımı böbrekler tarafından gerçekleştirilir. Yetişkinlerin günde en az 2 gram potasyum alması gerekmektedir.
Potasyum ne işe yarar?
Potasyum vücutta sodyum ile birlikte çalışarak sıvı dengesini ve hücre içi sıvının devamlılığını sağlar. Vücutta iskelet ve kalp kası aktivitesi için potasyuma ihtiyaç duyulmaktadır. Bunun yanı sıra temel besin öğelerinden karbonhidrat ve protein metabolizmasında yer alan potasyum vücudun temel enerji kaynağı olan glikozun glikojen şeklinde depolanmasını ve protein biyosentezini sağlamaktadır. Ayrıca potasyum eletrokimyasal uyarıların iletimini sağlamakta ve kas kasılmasını düzenlemektedir.
Potasyumun faydaları nelerdir?
Yapılan çalışmalar potasyumun hipertansiyon ile kalp ve damar hastalıklarının önlenmesinde önemli bir role sahip olduğunu vurgulamaktadır. Potasyumdan zengin besinlerin tüketiminin felç riskini azaltabileceği bildirilmiştir. Ayrıca insülin direnci veya diyabeti olan kişilerde kan glikoz seviyelerinin düzenlenmesinde potasyumun olumlu etkileri mevcuttur.
Potasyum kaç olursa tehlikeli olur?
Kandaki potasyum seviyesinin 3.5 mEq/L- 5 mEq/L değerleri arasında olması gerekmektedir. 3.5 mEq/L’nin altına düşmesine hipokalemi; 5 mEq/L’nin üzerinde olması ise hiperkalemi olarak adlandırılmaktadır.
Potasyum eksikliği (hipokalemi) nedir?
Kanda potasyum seviyesinin 3.5 mEq/L’nin altına düşmesine hipokalemi denir. Kusma, ishal, diüretiklerin (idrar söktürücü ilaçlar) kullanımı ve diyabetik ketoasidoz hipokalemiye yol açabilmektedir. Ayrıca potasyum atımını sağlayan aldesteron hormonunun yüksek olması (hiperaldesteronizm) da hipokalemiye yol açmaktadır.
Potasyum eksikliği belirtileri nelerdir?
Potasyum eksikliği kas zayıflığı ve paraliz, aritmi, iştahsızlık, bulantı ve kusmaya yol açabilmektedir.
Potasyum eksikliği nasıl tedavi edilir?
Hipokalemi, kişiye damar yolu ile potasyum verilerek tedavi edilir. Ayrıca beslenmenin potasyumdan zengin besinler içermesi önerilmektedir.
Potasyum yüksekliği (hiperkalemi) nedir?
Hiperkalemi kanda potasyum değerinin 5-5.5 mEq/L’nin üzerinde olmasıdır. Hiperkalemi genellikle böbrek fonksiyonları yetersiz olduğunda ortaya çıkmaktadır. Ağır egzersiz sonrası da kanda potasyum düzeyi yükselebilmektedir.
Potasyum yüksekliği belirtileri nelerdir?
Özellikle potasyum düzeyi 6.5 mEq/L’yi aştığında semptomlar kritik olmakla beraber; solunum güçsüzlüğü, kas krampları, kardiyak aritmi ve felç gibi durumlar ortaya çıkabilmektedir.
Potasyum yüksekliği nasıl tedavi edilir?
Hiperkalemi durumunda kişiye potasyum atımını sağlayacak ilaçlar ve potasyumdan kısıtlı diyet verilmektedir.
Potasyum içeren besinler hangileridir? Potasyum hangi besinlerde bulunur?
Potasyumdan zengin besinlerin başında; ıspanak, maydanoz ve marul gibi yeşil yapraklı sebzeler gelmektedir. Bunun yanı sıra kurubaklagiller, kuruyemişler, kuru meyveler ve patates de yüksek miktarda potasyum içermektedir. Meyvelerden ise muz, erik, avokado potasyum yönünden zengindir.
Potasyum değeri kaç olmalıdır?
Kandaki potasyum seviyesinin 3.5 mEq/L-5 mEq/L değerleri arasında olması gerekmektedir. Referans değerler sağlık kuruluşları arasında bir miktar farklılık gösterebilmektedir.
Günlük potasyum ihtiyacı nasıl karşılanır?
Günlük potasyum ihtiyacı sebze, meyve, kurubaklagiller, kuruyemişler ve esmer undan yapılmış tahıllı ürünlerin tüketimi ile karşılanmaktadır. Yetişkinler için potasyumun günlük yeterli alım düzeyi 4.7 gramdır.
Potasyum takviyesi almak sağlıklı mıdır?
Potasyum eksikliği tespit edilmeden ve hekim önerisi olmadan potasyum takviyesi almak sağlıklı değildir.
Bebeklerde potasyum yüksekliği görülür mü?
Yenidoğan bebeklerde böbrek üstü bezlerinde aşırı büyümeye neden olan doğumsal sorunlar nedeniyle potasyum yüksekliği görülebilmektedir.
Potasyumdan kısıtlı diyette nelere dikkat edilmelidir?
Potasyumdan kısıtlı diyette günlük potasyum alımı günde 1500-2000 mg’ı geçmemelidir. Bu nedenle yeşil yapraklı sebzeler ve salataların tüketiminden kaçınılmalı, patates ve kurubaklagillerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Düşük potasyum içeren sebzeler haşlanıp suyu süzüldükten sonra diğer malzemeler ile karıştırılarak yemek haline getirilmeli, salça kullanılmamalıdır. Kuru meyveler ve muz tüketilmemeli; uygun meyveler kabuğu soyularak sınırlı miktarda alınmalıdır. Kakao ve kahve tüketiminden kaçınılmalıdır. Ayrıca sakatatlar ve salam, sucuk sosis gibi şarküteri ürünleri de potasyumdan zengin olduğundan günlük beslenmede yer almamalıdır. Bulgur ve tam tahılı ürünler yerine pirinç ve beyaz undan yapılan ürünler tercih edilmeli; mutlaka beslenme uzmanından destek alınmalıdır.
Güncelleme Tarihi : 16 Nisan 2024
Yayınlanma Tarihi: 30 Kasım 2021
